Morgunblaðið - 30.05.1999, Blaðsíða 24

Tóbaksvamir em einn liður i því heil-
brigðisuppeldi sem grunnskólum er
ætlað að sinna samkvæmt aðal-
námskrá grunnskóla. í kjölfar auk-
inna fjárframlaga heilbrigðisráðuneyt-
isins í þágu tóbaksvarna var ráðist í
námsefnisgerð fyrir nemendur gmnn-
og framhaldsskóla. Tilgangur náms-
efnisins er að upplýsa nemendur á
margvíslegan hátt um skaðsemi tó-
baks og mikilvægi þess að segja nei
við tóbaki. Síðastliðin ár hafa starfs-
menn Krabbameinsfélags Reykjavík-
ur, í samvinnu við Tóbaksvamanefnd,
unnið að þýðingu, staðfæringu og út-
gáfu þessa námsefnis. Útgáfan er hluti
af átakinu Sköpum reyklausa kynslóð
sem áðumefndir aðilar standa fyrir.
Yfirlit yfir útkomið efni:
• Tóbakið og þú, námsefni 6. bekkj-
ar. Fjallað er um uppruna tóbaksins, ffam-
leiðslu og skaðsemi fyrir reykingamenn og
þá sem verða fyrir óbeinum reykingum.
• Reyklaus - að sjálfsögðu, náms-
efni 7. bekkjar. Námsefnið byggist á
hópastarfi og aðferðum jafningja-
fræðslu. Fjallað er um skaðsemi reyk-
inga og réttindi þeirra sem eru
reyklausir.
• VERTU FRJÁLS - reyklaus, náms-
efni 8. bekkjar. Athyglinni er beint að
einstaklingnum sjálfum og er m.a.
lögð áhersla á félags- og sálfræðilega
þætti sem tengjast tóbaksneyslu.
• VERTU FRJÁLS - reyklaus á þinn
hátt, námsefni 9. bekkjar. Farið er
yfir útbreiðslu reykinga og ávana-
myndun rædd. Nemendur eru upp-
lýstir um langvarandi áhrif tó-
baksneyslu, fjallað er um freistinguna
og markaðssetningu tóbaks.
• Allt annar raunveruleiki, ítarefni
fyrir 9. og 10. bekk. Námsefnið bygg-
ist á myndbandi þar sem sýnd eru
viðtöl sem norskur læknir tók við
dauðvona sjúklinga sem allir eru með
sjúkdóma sem tengjast reykingum.
• Dreptu i, handbók fyrir leiðbein-
endur í hópastarfi með unglingum
sem vilja hætta að reykja. Um leið og
unglingar eru hvattir til reykleysis er
mikilvægt að geta rétt þeim hjálpar-
hönd sem þegar eru háðir nikótini.
• Skerpingur, handbók í tóbaks-
vömum fyrir félagsmiðstöðvar. Bók-
in er gefin út í samvinnu við SAM-
FÉS (samtök félagsmiðstöðva).
• Tóbak - heimildasafn um tóbak,
ætlað grunn- og framhaldsskólum.
Tilgangur heftisins er að veita skóla-
fólki og almenningi nokkuð tæmandi
upplýsingar um tóbak og skaðleg
áhrif þess.
Allt námsefnið hefur verið sent til
grunnskóla landsins, þeim að kostn-
aðarlausu.
Vœntanlegt efni:
• VERTU FRJÁLS - reyklaus, sendu
skýr skilaboð, námsefni 10. bekkjar. í
10. bekk skipuleggja nemendur og
framkvæma verkefni sem hefur það
að markmiði að hvetja aðra til
reykleysis.
• Auglýsingar sem drepa, ítarefni
fyrir efri bekki grunn- og framhalds-
skóla. Fjallað er um markaðssetningu
tóbaks. Tilgangur heftisins er að gera
unglinga meðvitaða um þá markaðs-
setningu sem fram fer á vegum tó-
baksframleiðenda.
• Foreldrabæklingar
Krabbameinsfélag Reykjavíkur og Tó-
baksvarnanefnd senda árlega öllum
foreldrum bama í 8. til 10. bekk upp-
lýsingar um tóbaksvamir. Með efninu
fylgir samningur um tóbaksleysi sem
foreldrar og böm geta gert sín á milli.
Ef staðfesting samningsins er send til
Krabbameinsfélagsins er bamið með í
útdrætti um vegleg armbandsúr.
Það er markmið Tóbaksvamanefndar
og Krabbameinsfélags Reykjavikur að
með samstilltu átaki skóla, foreldra og
annarra sem láta sig heill og hamingju
æskunnar varða að það takist á næstu
árum að skapa reyklausa kynslóð
- kynslóð sem á frelsi til framtíðar.
Þ.M.M.
>
■A
Vissir þú þetta?
^ Finnska ríkisstjómin hefur flokkað
tóbaksreyk sem hættuleg efni
(flokkur Bl), en það er hættuleg-
asti flokkur krabbameirtsvaldandi
efna og ákvað að vemda þyrfti fólk
fyrir óbeinum reykingum. Þetta
var ákveðið á finnska þinginu
þann 17. febrúar síðastliðinn og
var afgreitt sem viðbót við finnsku
tóbaksvamalögin.
y Tímaritið New England Joumal of
Medicine staðfestir að 80% fleiri
fósturlát séu meðal reykinga-
kvenna en þeirra sem ekki reykja.
^ Um 120.000 manns deyja árlega á
Bretlandseyjum af völdum reyk-
inga - langt fyrir aldur fram.
^ Reykingamaður tapar að meðaltali
rúmlega einum degi af ævi sinni á
hverri viku.
^ Um það bil 300 dauðsföll af alls
40.000 dauðsföllum karlmanna af
völdum lungnakrabbameins á
Bretlandi má rekja til óbeinna
reykinga.
^ Rannsóknir sýna að ef fram heldur
sem horfir með reykingar í Kina
munu 2/3 hlutar allra karlmanna 1
Kína deyja eftir nokkra áratugi af
völdum sjúkdóma tengdum reyk-
ingum.
^ Að í Kína deyja um 2.000 manns á
dag af völdum reykinga. Árið
2050 er reiknað með að reykingar
muni valda ótímabærum dauða
8.000 Kínverja á dag.
^ 85% Breta vilja að reykingar séu
alfarið bannaðar á vinnustöðum,
veitingahúsum og á opinberum
stöðum.
^ Að engar rannsóknir sýna að það
sé hættuminna að reykja léttar eða
„slim“ sigarettur en aðrar.
^ Pierce Brosnan - öðru nafni James
Bond neitaði að reykja í nýjustu
Bond-myndinni sem er væntanleg
á markað. Framtak hans er öðrum
leikurum til eftirbreytni.
Við erum reyklaus
Við erum reyklaus
FJÁRVANGUR
1066111 VERBBIífAFTRIRTÆKI
Reyklausir staðir
grœða meira
Ótti eigenda veitingahúsa um minni sölu í kjölfar
reykbanns er ástceðulaus.
í janúar 1995 tóku ný lðg gildi í New
York-fylki þar sem veitingahúsum
sem buðu upp á færri en 35 borð, var
gert skylt að banna reykingar alfarið.
Margir veitingahúsaeigendur risu upp
á afturlappimar og sögðu að þessi lög
myndu ganga af rekstrinum dauðum.
Reykingar vom leyfðar á bömm stað-
anna svo fremi sem þeir væru skildir
frá veitingasalnum. Ótti þeirra var
ástæðulaus því könnun á afkomu
staðanna, eftir að bannað tók gildi,
sýndi að velta þeirra jókst um rúm-
lega 2%. Könnunin náði yfir 22.000
staði. Á þeim stöðum sem bannið gilti
ekki minnkaði veltan um rúm 4%.
Niðurstöðumar vom birtar í tímarit-
inu The Joumal of Public Health
Við erum reyklaus
FLUGFÉLAG ÍSLANDS
Air lceland
Management and Practice.„Sumir
reykingamenn sögðust fara sjaldnar út
að borða eftir að bannið tók gildi,“
sagði einn af þeim sem stóðu að rann-
sókninni. „Hins vegar fóm þeir oftar
út að borða sem ekki reyktu,“ bætti
hann við. Michael O’Neal, eigandi
O’Neal’s Restaurant nærri Lincoln
Center, sagði að margir af kollegum
hans væru heilaþvegnir af tóbaks-
framleiðendum og teldu að viðskiptin
myndu dragast saman. „Ég var orðinn
þreyttur á því að láta tóbaksframleið-
endur misnota mig,“ sagði O’Neal. „Ef
75% viðskiptavina reykja ekki hlýtur
algjört bann við reykingum að auka
viðskiptin. Það þarf ekki mikinn
stærðfræðing til að komast að því.“
Við erum reyklaus
HITAVEITA
SUÐURNESJA
skrifstofur
Við erum reyklaus
Heimilistæki
Við erum reyklaus
Samvinnuferðir
Landsýn
Gunnar Hiltnarsson
verslunarmaður
„Tíska og reykingar eiga ekkert sameig-
inlegt. Sigarettur „basicly“ drepa - það
er ekkijlott."
ViÖ erum réyklcius!
Miðlun hf.
Dalvíkurbyggð
Bcejarskrifstofur
Gerðahreppur
Skrifstofa
Dalabyggð
Bæjarskrifstofur
Bæjarveitur
Vestmannaeyja
Mj ólkursamsalan
Þórshafnarhreppur
Skrifstofa
Stubbar
3,5 milljónir stubba á götunni
Hver kannast ekki við það að sjá sí-
garettu koma fjúgandi út um glugga á
bílum. Flestir ökumenn hafa séð þetta
og margir líklega tekið þátt i þessum
sóðaskap. Ef við gefum okkur það að
aðeins 1% allra reykingamanna kasti
sigarettustubbum út úr bílnum þá
fljúga um 3,5 milljónir stubba út í
náttúruna á hvetjum degi. Ætli menn
hafi ekki áttað sig á því að það eru
enn öskubakkar í bílum? Eða eru
menn svo meðvitaðir um eiturefnin i
sígarettum að þeir vilja síður hafa þau
í öskubakkanum?
Skyldu ökumenn sem reykja
vita að filter af sígarettu eyðist úti í
náttúrunni á liðlega 50 árum. Tökum
okkur tak og hættum að menga nátt-
úruna með þessum hætti. Það hefur
komið fyrir að böm hafi gleypt sígar-
ettustubba með alvarlegum afleiðing-
um.