Morgunblaðið - 18.08.1999, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 18. ÁGÚST 1999 27
UMRÆÐAN
Röng- frásögn
um handritamálið
i.
BENT A. Koch fyrrverandi rit-
stjóri birti grein í Morgunblaðinu
13. ágúst um „Sögulegar mínútur, er
deilan um íslenzku handritin var út-
kljáð.“ Kjarni greinarinnar er frá-
sögn af því, að hann hafí fengið
Jörgen Jörgensen menntamáiaráð-
herra Dana til að eiga „stuttan
fund“ með Sigurði Nordal, fyrrver-
andi sendiherra Islands í Dan-
mörku, í menntamálaráðuneytinu í
Kaupmannahöfn . 21. apríl 1961.
Þetta er rétt. Hitt er rangt, að þar
hafi þeir Jörgensen og Sigurður orð-
ið sammála um tillögu, sem hafi
markað alger þáttaskil. Eftirfarandi
frásögn Bents A. Koch af lokafundi
samninganefndanna er líka röng
„Loks lýsti Gylfí Þ. Gíslason
menntamálaráðherra því yfir, að
hann skildi mætavel að Danir þyrftu
að fá eitthvað í staðinn fyrir þær
tvær bækur, sem deilan stóð um, og
dró hann upp úr vasa sínum tillög-
una, sem Jörgen Jörgensen og Sig-
urður Nordal höfðu
orðið sáttir um.“
Bent A Koch heldur
að vísu áfram og segir:
„Jörgen Jörgensen
minnist atbm'ðarásar-
innar öðru vísi. Bæði í
hinum óbirta hluta
æviminninga hans og í
endursögn, sem hann af-
henti mér daginn eftir,
segir, að það hafi verið
Kampmann (forsætis-
ráðherra Dana. Innskot
mitt), sem leysti hnútinn
með því að koma fram
með tillöguna, sem
Jörgen Jörgensen og
Sigurður Nordal höfðu
nokkrum klukkustund-
um áður komið sér saman um.“
n.
Langur kafli er um handritamálið
í bók minni „Viðreisnarárin", sem
kom út 1993. Þar er rakinn ýtarlega
aðdragandi lokasamn-
inganna og ferlið í
Kaupmannahöfn. Á bls.
173-174 segir:
,Áður en ég fór til
þessa fundar (þ.e. fund-
arins sem um er rætt í
grein Bents A. Koch),
sem gera mátti ráð fyr-
ir, að yrði lokafundur
um málíð, hafði ég sam-
band við Sigurð Nordal.
Ljóst var, hversu erfitt
það yrði Dönum að af-
henda Sæmundar-Eddu
og Flateyjarbók. Bað
ég Sigurð að nefna mér
einhver handrit, sem ég
gæti stungið upp á, að
yrðu eftir í Danmörku
og Danh' mundu meta mikils, án þess
þó, að hægt væri að segja, að skuggi
félli á handritamálið. Hann kvaðst
skyldu gera það í algerum trúnaði og
skrifaði ég eftir honum stuttan lista.
Efst á honum var eitt af handritum
Gylfí Þ.
Gíslason
Saga úr frönskum
stjórnmálum
SÁ LÆRDÓMUR
sem íslendingar geta
dregið af stjórnmála-
sögu erlendra þjóða
þarf ekki nauðsynlega
að vera neikvæður og
settur fram til að gera
nafngreinda einstak-
linga tortryggilega, eins
og dæmi var um í Morg-
unblaðinu í síðustu viku.
í erlendum stjórnmál-
um má einnig finna ým-
islegt jákvætt og nyt-
samlegt sem varpað
getur ljósi á margan
vandann sem við stönd-
um frammi fyrir og
jafnvel vísað á lausnir.
I dagblaðinu Le
Monde um helgina mátti lesa grein
eftir Jér ~ ome Jaffré, forstöðumann
CECOP, stofnunar sem fylgist með
þróun almenningsálitsins í Frakk-
landi. Tilefnið var birting nýlegra
niðurstaðna um breytingar á við-
horfum þarlendra til mikilvægra
mála sem lengi hafa skilið á milli
hægri og vinstri. Yfirskrift greinar-
innar segir allt sem segja þarf:
vinstra fólk sátt við markaðinn,
hægri fólk við fjölbreytileikann. Tíð-
indin eru þau að sáralítill munur er á
afstöðu kjósenda vinstri flokka og
lýðræðislegu hægri
flokkana til markaðsins
og er hún í báðum til-
fellum jákvæð (62% og
69%). Einnig er minnk-
andi munur á afstöðu
þessara kjósendahópa
til átakamála eins og
stöðu innflytjenda, rétt-
arstöðu samkyn-
hneigðra eða til aukinn;
ar hnattvæðingar. í
símskeytastíl mætti
lýsa þessum breyting-
um á þá leið að frjáls-
hyggjan er ekki lengur
til hægri og frjálslyndið
ekki til vinstri.
Þetta eru áhugaverð
tíðindi og vafalítið er
þróunin annars staðar á sömu lund
og í Frakklandi. Ástæðan fyrir því
að ég vek máls á þessu er þó önnur:
Jaffré endar grein sína á því að
benda á hve vel núverandi stjórn
sósíalista, undir forystu Lionel
Jospin, hefur tekist að laga stefnu
sína og orðræðu að þessu breytta al-
menningsáliti. Aftur á móti eiga
hægri flokkarnir erfítt með að móta
hugmyndafræði sem falli að viðhorf-
um meirihluta kjósenda sinna. Þetta
minnti mig á samtal sem ég tók þátt
í fyrir nokkrum árum þegar
Samfylkingin
Því miður eru nú ýmis
teikn á lofti um að þeim
mikilvæga tíma, segir
Torfí H. Tulinius, sem
framundan er verði
sóað í átök um for-
mennsku í stað þess að
vandað sé til stefnu-
mótunar.
Catherine Lalumi'ere, íyrrverandi
ráðherra sósíalista í Frakklandi og
þáverandi aðalframkvæmdastjóri
Evrópuráðsins, var hér í heimsókn.
Aðspurð hvernig skýra mætti mikla
velgengni flokksmanna hennar und-
anfarin ár svaraði hún því til að sigur
Mitterrands og sósíalista í kosning-
unum 1981, eftir meira en 30 ára
samfellda stjórn hægri manna, hefði
átt sér langan undirbúning. Þar
hefði skipt sköpum að sósíalistar
hefðu látið í'ramkvæma alhliða og ít-
arlega greiningu á frönsku samfé-
lagi, samsetningu þess og viðhorfum.
Á grundvelli hennar hefðu þeir mót-
að stefnu sína og kynningu hennar,
enda gæti stjórnmálaflokkur ekki
náð árangri án þess að vita hverjir
kjósendur eru og hvað þeir vilja.
Um þessar mundir ganga miklar
breytingai' yfir íslenskt þjóðfélag, að
líkindum meiri en um alllangt skeið á
undan. Þeim fylgja ekki minni breyt-
ingar á stöðu og viðhorfum þegn-
anna. í brjósti margra býr sú von að
Samfylkingin verði stór og öflugur
flokkur sem geti túlkað viðhorf og
vonir nútímafólks. Þ\'í miður eru nú
ýmis teikn á lofti um að þeim mikil-
væga tíma sem framundan er verði
sóað í átök um formennsku í stað
þess að vandað sé til stefnumótunar.
Það væri miður því ætli Samfylking-
in að auka við fylgi sitt og komast til
valda í næstu alþingiskosningunum
er brýnt að forystufólk hennar taki
alvarlega nauðsyn þess að skilja þá
kjósendur sem það vill höfða til og
ná til þeirra með stefnu sem er í
samræmi við veruleikaskynjun
þeirra og vonir um befra líf handa
sjálfum sér og öðrum.
Höfundur er bdkmenntafræðingur
og dósent í frönsku við HI.
Einar S. Hálfdánarson
Af fávisku eða viljandi
STJÓRNMÁLAMENN og
aðrir, nú síðast hæstaréttarlög-
maður, hafa fullyrt að forsætis-
ráðherra hafi fyrst orðið mótfall-
inn stórum eignarhluta fárra að-
ila í FBA eftir að honum varð
Ijóst hverjir keyptu hlut Spari-
sjóðanna. Þessir menn hafa feng-
ið að klifa á þessu í fjölmiðlum og
meira að segja hefur ríkisútvarp-
ið leyft lögmanninum að setja
fram samsæriskenningar án þess
að málið sé nokkuð kannað. Stað-
reyndin er hins vegar sú að í
Morgunblaðinu 8. ágúst 1998,
fyrir heilu ári og áður en nokkur
sala á FBA hafði farið fram, sagði
Davíð Oddsson m.a. eftirfarandi:
„Sumar þjóðir hafa það reynd-
ar svo, að þær binda það í lög
hversu mikil eignarhlutdeild ein-
stakra aðila má vera í bönkunum.
Eg hygg að það sé til að mynda
þannig í Noregi. Það má vel vera
að slíkt geti verið skynsamlegt að
gera einnig hér á landi.“
í sama viðtali sem birtist fyrir
ári, segir líka: „Davíð sagði, að þó
nú sé tízka að tala um kjölfestu-
fjárfesta telji hann að í banka-
stofnun geti alveg dugað að
stærstu eignaraðilar, sem komi til
með að hafa leiðbeinandi forystu
um reksturinn, eigi eignarhluti á
bilinu 3% til 8% til dæmis.“
Það er augljóst mál að þeir sem
halda því fram að Davíð Oddsson
hafi fundið upp á því nú að nauð-
synlegt sé að binda lög um hver
eignarhlutdeildin megi vera hafa
rangt fyrir sér. Því er ósvarað
hvort þeir gera það af fávisku
einni saman eða segja vísvitandi
ósatt. Hið síðarnefnda á örugg-
lega við um þá suma.
Höfundur er lögmaður og lög-
giltur endurskoðandi.
Torfi H.
Tulinius
Snorra-Eddu og eitt af handritum
Njáls sögu.“ Skýrði ég ríkisstjóminni
að sjálfsögðu frá þessu og fékk um-
boð hennar til að haga málflutningi
fyrir Islands hönd á væntanlegum
fundi á þessum grundvelli. Einnig
ræddi ég málið við formann þeirrar
nefndar, sem vai' ríkisstjórninni til
ráðuneytis í málinu, Einari Ól.
Sveinsson prófessor, og var hann
samþykkur þessari málsmeðferð.
Auðvitað flutti ég málið á þessum
grundvelli á lokafundinum. Viggo
Kampmann forsætisráðherra hafði
orðið fyrir dönsku fulltrúunum.
Hann féllst á málflutninginn og
spurði Jörgen Jörgensen, hvort hann
Handritin
/
Eg tek það nærri mér
að þurfa að segja um
grein eftir gamlan vin
minn, Bent A. Koch,
segir Gyifí Þ. Gíslason,
að betra væri, að hún
væri óskrifuð.
gæti ekki fallizt á lausn málsins á
þessum grundvelli. Hann svaraði ját-
andi. Þá spurði Kampmann Bomholt
félagsmálaráðheiTa sömu spurningar
og bætti við, að það væri sín tillaga,
að málið yrði leyst með þessum
hætti. Bomholt hugsaði sig um. Síðan
sagði hann, að hann skyldi fallast á
þetta, en bætti við, að hann væri ekki
ánægður.
III.
Það, sem gerðist á stuttum fundi
Jörgen Jörgensen og Sigurðar Nor-
dal 21. ágúst, var, að Sigurður skýrði
Jörgensen frá viðræðum okkar í
Reykjavík, þegar verið var að undir-
búa lokaviðræðurnar í Kaupmanna-
höfn, að ríkisstjórnin hefði samþykkt
að leggja þær til grundvallai' mál-
flutningnum af hálfu íslendinga og
að formaður ráðgjafanefndar ríkis-
stjórnarinnar styddi þá málsferð.
Engin „tillaga“ var rædd á þessum
fundi. það er meginrangfærslan í
grein Bents A. Koch, og sú, sem
mótar alla greinina. Gegnir raunar
furðu, að rejmdur maður eins og
hann skuli láta sér detta í hug, að
„tillaga“, sem markað hafði „alger
þáttaskil" í stefnu Islendinga í hand-
ritamálinu, verði til á stuttum síð-
degisfundi í menntamálaráðuneytinu
í Kaupmannahöfn.
IV.
Sem dæmi um það, að grein Bents
A. Koch er ekki vönduð, má nefna
lýsingu hans á því, er hann kveðst
hafa hitt alla íslenzku sendinefndina á
hótel d’Angleterre eftir hádegi 21.
ágúst, að loknum fyrri fundinum. Hér
var um að ræða tvo ráðherra, einn
sendiherra og tvo vísindamenn. Hann
segir: „Við mér blasti niðurdreginn
og ráðalaus hópur Islendinga. Þeir
voru einna líkastir stóði íslenskra
hesta, sem sjá má standa lúpulega úti
á túni í rigningu. Þeir spui'ðu mig
ráða, en hvað var hægt að gera?“
Þegar svo illa var komið, greip
Bent A Koch til sinna ráða. Hann
hringdi í Jörgen Jörgensen og bað
hann um að eiga fund með Sigurði
Nordal. Á þessum fundi, sem Bent A.
Koch segii' sjálfur, að hafi verið stutt-
ur, sagði Sigurður Nordal Jorgensen
frá því, hvaða stefnu íslenzka ríkis-
stjórnin og formaður íslenzku ráð-
gjafanefndarinnar hefðu markað í
Reykjavík, áður en haldið var til
fundarins í Kaupmannahöfn. Loka-
niðurstaða málsins var því í fullu sam-
ræmi við þá stefnu, sem íslenzk
stjórnvöld höfðu mótað í Reykjavík
fyrr í mánuðinum.
Á stuttum fundi í menntamálaráðu-
neytinu í Kaupmannahöfn 21. ágúst
1961 var auðvitað engin ný stefna í
handritamálin mörkuð af hálfu Is-
lendinga. Stefnan hafði áður verið
mörkuð á réttum tíma og réttum
stað, í Reykjavík.
Ég tek það nærri mér að þurfa að
segja um grein eftir gamlan vin minn,
Bent A Koch, að betra væri, að hún
væri óskrifuð.
Höfundur er fv. ráðberra
og prófessor.
CLINiqui
100% ilmefnalaust
Viltu fallega húð? Áttu tvær sekúndur?
Taktu prófið.
Það er fljótlegt. Það er auðvelt. Og segir
margl um þína húð.
Límdu glært límband þétt á handarbakið.
Fjarlægðu það gætilega aftur. Líttu á.
Sérðu ekki allar þessar dauðu húðfrumur?
Þær stífla húðopin, hindra að raki gangi inn i
húðina og þekja annars ferska húð þína.
Clinique notar þetta próf til að benda á
hversu nnuðsynlegt það er að fjarlægja
dauðar húðfrumur, en það er kjarninn í
þriggja þrepa kerfinu frá Clinique.
Fyrst er húðin hreinsuð með Facial Soup, síð-
an fjarlægðar dauðar húðfrumur með Clari-
fying Lolion og að lokum gefur þú henni
raka með Dramatically Different Moisturizing
Lolion.
Notaðu þriggja þrepa kerfið tvisvar á dag og
hreinsaðu burt þessar dauðu húðfrumur og
fáðu fallegri húð.
Clinique. Ofnæmisprófað, 100% ilmefnalaust.
Komdu og taklu prófið og fáðu þriggja þrepa
kerfið í prufusetti frá Clinique — ókeypis.
LYFJA
Ráðgjafi frá Clinique verður í
Lyfju Lágmúla í dag kl. 13-18,
Lyfju Hamraborg fimmtudag og
Lyfju Setbergi föstudag kl. 13-18.