Morgunblaðið - 18.08.1999, Blaðsíða 33

MOEGUNBEAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUE 18. ÁGÚST Í9ð9 3'3' -
UMRÆÐAN
Grunnskólabyrjun
tvisvar á ári
Á HVEEJU hausti
byrja á fimmta þús-
und sex ára börn í
grunnskóla. Þau eru
yfirleitt strax sett í
mismunandi stóra
hópa, sem oftast eru
kallaðir bekkir, og eru
síðan hluti af slíkum
hóp mestalla sína
grunnskólatíð. Þannig
hefur skólastarf verið
í eina til tvær aldir,
þ.e. síðan skólum með
nútímasniði var komið
á fót í iðnbyltingunni.
En eru börnin, sem
hefja grunnskólanám
núna 1. september, að
Ingólfur Ásgeir
Jóhannesson
hefja skólanám? Er fyrsti grunn-
skóladagurinn mikilvægari en aðrir
skóladagar?
Afar fá þessara bama eru að
hefja skólagöngu sína. Langflest
hafa börnin stundað leikskólanám,
eða um níu af hverjum tíu, örlítið
fleiri í þéttbýli en í dreifbýli þar
sem leikskólagangan er líkast til
einnig miklu færri dagar en í þétt-
býlinu. Margir gleyma þessu og
telja að 1. september sé fyrsti
skóladagur flestra barna.
Af hverju gleyma margir fyrsta
skólastiginu? Er það kannski vegna
þess að það er ekki langt síðan leik-
skólar urðu formlega fyrsta skóla-
stigið í landinu? Kannski vegna
þess hversu stutt er síðan talað var
um dagheimili og barnaheimili?
Kannski vegna þess að ekki er
skólaskylda í leikskóla? Kannski
vegna þess að það em skólagjöld í
leikskóla, jafnvel yfir 20 þúsund
krónur á mánuði?
Er bekkjafyrir-
komulag úrelt?
Það hefur gerbreytt forsendum
gmnnskólastarfs hversu mörg
börn stunda leikskóla.
Gera verður ráð fyrir
því við skipulag
kennslu og náms að
flest börn hafi stundað
leikskólanám áður en
þau hefja grunnskóla-
nám - og það er auðvit-
að víðast gert. Hins
vegar er bekkjaskipu-
lagið ekki sérlega
heppilegt fyrirkomu-
lag, allra síst fyrir 1.
námsár grunnskóla.
Þangað koma börn með
-óiíkan undirbúning,
langflest mjög skóla-
vön, en gjarna úr ólík-
um leikskólum þar sem
flest eru vön einstaklingsbundnari
kennslu en tíðkast í grunnskólum.
Ég legg til að upphaf grunn-
skóla verði í framtíðinni ekki mið-
að við haustið á árinu sem barn
verður sex ára, heldur sem næst
sex ára afmælisdegi þess. Fyrir
þessu eru margvísleg rök og eru
þessi helst:
- Þroskamunur er mikill á börnum
þótt þau séu fædd á sama alman-
aksári.
- Eðlilegt er að skipuleggja nám
út frá einstaklingi en ekki hópi.
Lög og námskrá kveða enda á um
slík viðmið. Gera þarf einstakiings-
námskrár fyrir nemendur.
Kannski verða margar þeirra
áþekkar hver annarri, enda er ekki
markmið í sjálfu sér að þær séu
ólíkar, heldur miðaðar við einstak-
ling. Hópvinna væri þá notuð sem
kennslutæki ef markmiðið er ann-
aðhvort að læra að vinna saman að
tilteknu viðfangsefni eða ef talið er
að samvinna stuðli að betra námi.
- Meiri sveigjanleiki fyrir foreldra.
E.t.v. myndu þó margir kjósa, t.d.
af venju, að barn skipti um skóla-
stig að hausti og það er nánast
Myndlist
Hann lagði allar sínar
eigur að veði, segir Jón
Thor Gíslason, enda
framkvæmdin rekin
áfram af hugsjón einni
saman í þeirri von að
stjórnvöld myndu sann-
færast um nauðsyn
kynningarsalar
sem þessa.
um tvo andstæða hópa að ræða
sem verða þó að leiðast hönd í hönd
inn um hlið nýrrar aldar. Miðstýr-
ingar af hinum og þessum toga
geta þar engu um breytt. Það er
rétt að taka fram að miðlarnir sem
listamennirnir vinna með hafa ekki
eins mikið með skoðanir þeirra að
gera og flestir gætu haldið. Lista-
maður sem vinnur í splunkunýjum
miðli þarf ekki nauðsynlega að
vera á kafi í viðreisnarvímunni og
öfugt er að listamaðurinn sem
vinnur í gömlum miðli er ekki endi-
lega sér meðvitandi um gildi hefð-
arinnar. Báðar þessar kenningar
munu þróast og hafa áhrif á hvor
aðra og ómögulegt er að sjá hvar
það endar. Málið er að við erum
alltaf að uppgötva stóra sannleika,
en fáumst ekki til að viðurkenna að
hann er einfaldlega ekki til, af
þeirri sjálfgefnu ástæðu að ein
kynslóð tekur við af annarri, upp-
lifir nýjan samtíma frammi fyrir
óráðinni gátu, þar sem lausnirnar
er eingöngu að finna í ókominni
framtíð. A tímum tveggja heims-
styrjalda sem hrjáði mannfólkið
fyrri hluta þessarar aldar var listin
fyrst og fremst pólitísk og gat ekki
verið annað. Núna hefur hinsvegar
á friðartímum verið lögð meiri
áhersla á manneskjuna sem ein-
stakling og jafnframt þá yfirborðs-
legu glansveröld sem hún lifir og
hrærist í, nú á mörkum árþúsunda-
skipta. I listaskála þeirra Diis-
seldorfsbúa
(Kunsthalle Dusseldorf) stendur
yfir þessa dagana sýning á sam-
tímalist, en þar speglast þetta við-
fangsefni á áhugaverðan hátt í trú-
arlegri reynslu og umbreytingum
hennar í heimi lista og poppmenn-
ingar okkar tíma. íkonar sem Elv-
is, lafði Díana, Madonna og Björk
eru settar á himneskan stall, enda
skipa þær hlutverk hinna heilögu
dýrlinga nútímans. Hið fallega fólk
nýtur blessunar, sem og hinir
frægu útvöldu. Súperman er engill
í grímubúning og börnin sakleysið
holdi klædd. Þarna er í raun og
veru um að ræða lifandi sönnun
hins rökrétta og eiginlega „síð-
módernisma", sem áhrifamenn í
listageiranum heima virðast ekki
enn vera búnir að uppgötva. Hér
skiptir engu máli hvort miðillinn er
gamall eða nýr, svo framarlega
sem tíðarandinn framkallast í lista-
verkinu.
Hvað sem öllu þessu líður er án
nokkurs vafa Ijóst orðið að mál-
verkið er hluti af nútímalistinni og
hvort sem mönnum líkar það betur
eða verr er það skylda stjórnvalda
að gera því jafn hátt undir höfði og
öðrum listamiðlum. Skoðanaá-
greiningurinn heldur áfram að
vera til staðar, ætla ég í öllum mín-
um bænum að vona, því þá fyrst
þegar allir eru sammála um hvað
list er og hvaða hlutverki hún á að
gegna, er listagyðjan endanlega
dauð og grafin.
Höfundur er myndlistarmuður.
Nám
Gerðar verði tilraunir,
— ■
segir Ingólfur Asgeir
Jóhannesson, með að
taka inn í grunnskóla
nýja námshópa í febrú-
ar eða mars.
sjálfgert með þau börn sem eru
fædd um hásumarið, enda verður
sumarfrí grunnskóla sennilega
aldrei aflagt þótt skólatími kunni
að verða lengdur í náinni framtíð.
- Möguleikar aukast á samstarfi
leik- og grunnskóla. Samfella í
námi einstaklinga eykst við að þeir
fari á eigin tíma, á eigin forsendum
í grunnskóla en ekki út frá tilbú-
inni tímasetningu.
- Jafnara streymi nemenda verður
inn og út úr leikskólum. Þetta mun
mikilvægt þannig að börn geti
komist í leikskóla á þeim tíma sem
þeim hentar best en verði ekki að
bíða eftir 1. september.
Eru ókostir? Aðallega þeir að í
fyrstu er líklegt að þetta verði fyr-
irhafnarsamara fyrir þá grunn-
skóla sem enn halda fast í hefð-
bundið bekkjafyrirkomulag. En til
lengri tíma litið verður grunnskól-
inn skemmtilegri og eðlilegri þar
sem tilfærslan milli skólastiga ætti
að verða barninu auðveldari en
hún stundum reynist núna.
Hvernig
skal byrja?
í skólaumbótafræðum er það
gömul saga og ný að breytingum er
erfitt að koma á. Sjálfsagðar og
mikilvægar breytingar skila e.t.v.
ekki árangri fyrr en seint og um
síðir.
Ég legg því til að ekki verði ráð-
ist í breytingu sem þessa í einu lagi
alls staðar á landinu. Ég veit
reyndar dæmi þess úr fámennum
sveitaskólum að mörk leik- og
grunnskóla eru ekki jafnskörp og
annars staðar. Dæmi um það er
grunnskóli sem ég heimsótti fyrir
nokkrum árum; sá skóli tók á móti
fimm ára börnum einu sinni í viku,
og þótti gefast vel.
Ég legg því til að svo fljótt sem
mögulegt er verði gerðar mark-
vissar tilraunir með að taka inn í
grunnskóla nýja námshópa (bekki
ef menn vilja nefna þá því nafni) í
febrúar eða mars, og fái þá þau
börn sem eru fædd á fyrri hluta
ái’sins kost á því að hætta í leik-
skóla og hefja grunnskólanám sitt.
Slík tilraun yrði metin á þremur
árum eða svo, áður en farið yrði
svo mikið sem huga að lagabreyt-
ingu í þessa átt. Síðar mætti þá
færa börn milli skólastiga á afmæl-
isdegi, eða sem næst honum, t.d.
einu sinni í mánuði, eða fjórum
sinnum á ári.
Samræmd
stefnumótun
Samræmd stefnumótun er mikil-
væg barnanna vegna. Að henni má
stuðla með tvennu:
- Aukinni fagáherslu í leikskóla,
t.d. á umhverfisfræði, lestur og rit-
un, stærðfræðilega hugsun o.s.frv.
Ný aðalnámskrá leikskóla, gefin út
Góða ferð
til Eyja!
ÓHÆTT er að full-
yrða að fá stjómmála-
samtök hafa eins mikil
áhrif og Samband
ungra sjálfstæðis-
manna. Þær hugmynd-
ir sem ungir sjálfstæð-
ismenn hafa barist fyr-
ir á undanförnum ára-
tugum, og lengi vel
þóttu framandi, njóta
nú vaxandi hljóm-
grunns. Um næstu
helgi halda ungir sjálf-
stæðismenn sam-
bandsþing sitt í Vest-
mannaeyjum og er
málefnastarf fyrir
þingið í fullum gangi.
Þeir sem slík þing hafa setið vita
vel hve mikla þýðingu þau hafa fyr-
ir SUS og íslensk stjórnmál í heild.
Þar eru gjaman lagðar markalínur
og vopnin brýnd fyrir hina ævar-
andi hugsjónabaráttu.
Ég hef setið nánast öll SUS-þing
síðan 1983 og verið mjög virkur í
starfinu sem fulltrúi Heimdallar,
en þar sat ég í stjórn tvö kjörtíma-
bil. Auk þess sat ég í stjóm SUS
frá 1989-1995 og var ritstjóri
Stefnis, tímarits SUS, nokkur
misseri. Á meðan ég sat í stjórn
SUS var ég formaður sextíu ára af-
mælisnefndar SUS en eitt af því
sem spratt af því starfi var nýtt
merki SUS sem enn er í notkun.
Þar að auki var ég formaður utan-
ríkisnefndar SUS á þeim tíma.
18 ár í starfi SUS
Þótt ég sé aðeins 32 ára og eigi
fjögur ár eftir í SUS hef ég verið
virkur í starfi ungra sjálfstæðis-
manna í 18 ár eða frá 14 ára aldri.
Það urðu mér því sár vonbrigði er
ég komst að því að stjórn félagsins
hefði gengið framhjá mér við val á
fulltrúum HeimdaUar
fyrir komandi SUS-
þing. Ég vona að sú
staðreynd, að ég hef
aðra skoðun en stjórn
HeimdaUar á því, hver
eigi að leiða SUS, hafi
ekki orðið til þess að
framhjá mér var geng-
ið.
Þeirra rúmlega
fjögur hundmð fuU-
trúa, sem valdir vora
tíl setu á þinginu af
öllum aðUdarfélögum
SUS, bíða krefjandi
Árni verkefni í Vestmanna-
Sigurðsson eyjum. Fyrir það
fyrsta markar starf
þingsins þá stefnu sem SUS boðar
við þröskuld nýs árþúsunds og í
Formannskosning
Eg skora á fulltrúa
Heimdallar, segir Árni
Sigurðsson, að taka
sjálfstæða afstöðu til
formannsefnanna en
láta ekki boðvald
stjórnarinnar ráða
vali sínu.
öðra lagi þurfa fulltrúarnir að taka
afstöðu tU þess hver leiða mun
sambandið yfir þennan þröskuld.
Ég vona að fulltrúar Heimdallar
taki sjálfstæða afstöðu til for-
mannsefnanna og láti ekki boðvald
stjórnarinnar ráða vali sínu.
Höfundur er varamaður nr. 126
fyrir Heimdall FUS.
sl. vor, er gott spor í þessa átt en
samræma þarf betur mótun náms-
greinamarkmiða leikskóla og
grannskóla en nú var gert.
- Einstaklingsnámskrá sem fylgi
sérhverjum nemanda, a.m.k. síðari v
hluta leikskólanáms og tvö fyrstu
námsár grunnskólans.
Fyrrnefnda atriðið ætti að vera
tUtölulega auðvelt viðureignar með
náinni samvinnu höfunda aðal-
námskráa leik- og grunnskóla. Síð-
arnefnda atriðið er mjög í anda
allra grannskólalaga og námskráa
frá 1974, líka anda núgildandi
grannskólalaga, hvað varðar
áherslu á framkvæði og sköpunar-
mátt einstaklinga, en gengur nokk-
uð á svig við þá stefnu að skU-
greina tUtekin markmið fyrir tU- ;•
tekna bekki eins og er í aðal-
námslu’á grannskóla sem kom út í
vor. í henni er þó ákvæði um að
leyfilegt sé að víkja frá röð mark-
miða í 1.-4. bekk ef fyrir því liggi
góð rök - og þau rök sem ég hef tU-
greint fyrir einstaklingsnámskrám
tel ég gUd.
Að lokum: Bestu óskir tU allra
þeirra sem era að hefja nám í leik-
og grunnskólum í haust.
Höfundur er dösent við Hiskóiann
á Akureyri.
SKIPAPLOTUR - INNRETTINGAR
PLÖTUR í LESTAR
SERVANT PLÖTUR
31 • 111 salern,shólf
iIeid
PP
&CO
BAÐPILJUR
ELDSHÚSBORÐPLÖTUR
Á LAGER-NORSK
HÁGÆÐAVARA
Þ.ÞORGRÍMSSON & CO
ÁSMÚLA 29 S: 5S3 S640 & 568 6100
í <■
Mikið órval af
fallegum
rúmfatnaii
Skólavörðustíg 21, Rcykjavík, sími 551 4050

-/elineL
Fegurðin kemur innan fró
Laugavegi 4, sími 551 4473
...---SJAE>U
Laugovegi 40,
sími 561 0075.