Morgunblaðið - 05.11.1999, Qupperneq 28

28 FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Rússneski herinn opnar flóttaleið fyrir stríðshrjáða íbúa Tsjetsjníu
Þúsundum flóttamanna
hleypt yfír landamærin
Sleptsovskaja, Moskvu. Reuters, AFP, AP.
Rússneskur hermaður lítur um öxl og bfður eftir félaga sínum.
RÚSSNESKIR hermenn hleyptu
þúsundum flóttamanna yfír landa-
mæri Tsjetsjníu og Ingúsetíu í gær,
annan daginn í röð, eftir að flóttafólk-
ið hafði þurft að bíða þar í rúma viku
vegna tilrauna Rússa til að draga úr
flóttamannastraumnum. Vladímír
Pútín, forsætisráðherra Rússlands,
olli urg í Aserbaídsjan og Georgíu
með því að leggja til að krafíst yrði
vegabréfsáritana við landamæri ríkj-
anna að Rússlandi til að koma í veg
fyrir að herskáir múslimar kæmust
þaðan til Tsjetsjníu.
Hermenn í lítilli eftirlitsstöð milli
Tsjetsjníu og Ingúsetíu hleyptu um
500 manns á klukkustund yfir landa-
mærin í gær. Daginn áður höfðu um
3.500 flóttamenn fengið að fara til
Ingúsetíu þegar slakað var á ströng-
um takmörkunum við ferðum yfir
landamærin.
Flóttamannastraumurinn stöðvað-
ist nokkra hríð í gær þegar hópur
flóttafólks ruddist að gaddavírsgirð-
ingu landamærastöðvarinnar er bíla-
lest embættismanna var hleypt í
gegn. Landamæraverðirnir hleyptu
af byssum til að stöðva mannfjöld-
ann. Daginn áður höfðu tvær konur
og barn beðið bana í ti-oðningi við
landamærastöðina.
Þúsundir örvinglaðra flóttamanna
biðu enn við landamærin í gær í von
um að komast sem fyrst frá Tsjet-
sjníu.
Landamæraverðirnir leyfðu nú í
fyrsta sinn ungum tsjetsjenskum
karlmönnum að fara til Ingúsetíu.
Áður var aðeins konum, börnum og
öldruðu fólki hleypt yfir landamærin.
Urgur í Aserum og
Georgíumönnum
Vladímír Pútín, forsætisráðherra
Rússlands, lagði til á ríkisstjómar-
fundi í gær að hafnar yrðu viðræður
við ráðamenn í Kákasuslöndunum
Aserbaídsjan og Georgíu um að kraf-
ist yrði vegabréfsáritana við landa-
mæri þeirra að Rússlandi þar til
átökunum í Tsjetsjníu lyki. íbúar
sovétlýðveldanna fyrrverandi hafa
Leignbflstjórastríð
í Suður-Afríku
Átta í
valnum
eftir skot-
bardaga
Jóhannesarborg. Reuters.
SAMKEPPNIN fnilli tveggja
leigubílastöðva í bænum
Empangeni í Suður-Afríku
komst í gær á svo alvarlegt
stig, að til skotbardaga kom
milli liðsmanna þeirra. Átta
lágu í valnum og að minnsta
kosti þrettán aðrir særðust, að
sögn Iögreglu.
Til skotbardagans kom þegar
liðsmenn einnar leigubílastöðv-
arinnar renndu á bflum' sínum
upp að bílum frá öðru leigubíla-
fyrirtæki og kröfðust þess að
þeir vikju af leigubflabiðstöð-
inni, að því er talsmaður lög-
reglunnar tjáði Reuters.
„Þegar þeir neituðu að fara
hófst skothríðin, þrátt fyrir að
margir lögreglumenn hefðu
verið nærstaddir. Við vissum að
spenna var á milli leigubflafyr-
irtækjanna," sagði talsmaður-
inn. Einn maður var handtekinn
og 19 byssur gerðar upptækar.
Oft slær í brýnu milli leigu-
bflastöðva i S-Afríku, sem
keppast um að sitja að þeim
leiðum þar sem flestra við-
skiptavina er að vænta.
hingað til ekki þurft vegabréfsárit-
anir til að ferðast til Rússlands.
Urgur var í embættismönnum
Kákakuslandanna vegna tillögu
Pútíns og þeir sögðust ekki skilja
hvaða tilgangi hún ætti að þjóna.
„Aserbaídsjan hefur mikil efnahags-
leg og menningarleg tengsl við Rúss-
land og ferðahöft myndu eflaust
skaða þau,“ sagði Araz Azimov, að-
stoðarutanríkisráðherra Aserbaídsj-
ans.
BANDARIKJASTJORN hefur
breytt stefnu sinni í málefnum Ser-
bíu og fallið frá því skilyrði fyrir af-
námi viðskiptabannsins á landið að
Slobodan Milosevic Júgóslavíuforseti
láti af embætti.
Madeleine Albright, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, ræddi við átta
leiðtoga serbnesku stjórnarandstöð-
| unn^j á miðvikudag og sagði ,að
ftjálsar og lýðræðislegar kosningar
myndu nægja til að flestar refsiað-
gerðanná yrðu afnumdar, til að
mynda bann við flugferðum og sölu á
olíu til Serbíu.
Þessi stefnubreyting gæti komið
bandarísku stjórninni í vanda ef
Milosevic færi með sigur af hólmi í
kosningunum en Albright og aðstoð-
armenn hennar sögðust ekki hafa
áhyggjur af því. „Mér finnst mjög,
mjög erfitt að trúa því að Milosevic
geti sigrað í frjálsum og lýðræðisleg-
um kosningum," sagði Albright.
Þegar fréttamenn spurðu hana um
þann möguleika að Milosevic færi
með sigur af hólmi svaraði hún: „Ef
amma mín væri með hjól væri hún
hjólhestur.“
„Við teljum að líkurnar á því að
Milosevic sigri í frjálsum og lýðræð-
Georgía liggur að Tsjetsjníu og
rússneska stjómin heldur því fram
að herskáir múslimar hafi komist
þaðan inn í rússneska sjálfstjórnar-
lýðveldið til að berjast með trú-
bræðrum sínum. Aserbaídsjan ligg-
ur að Dagestan, nágrannahéraði
Tsjetsjníu, og Rússar telja að her-
skáir múslimar frá Tyrklandi og
Miðausturlöndum hafi farið þangað í
von um að komást til Tsjetsjníu.
Varnarmálaráðuneytið í Moskvu
islegum séu svo hverfandi litlar að
þær eigi ekki að hafa mikil áhrif á
stefnuna," bætti háttsettur embætt-
ismaður í utanríkisráðuneytinu við.
Stefnubreytingin gæti styrkt
stöðu serbnesku stjórnarandstöð-
unnar án þess að styggja kjósendur
í Serbíu sem taka því illa að erlend
ríki blandi sér í stjórnmál landsins.
„FrjáJsar og iýðræðislegar kosning-
ar eru nokkuð sem öll serbneska
þjóðin getur sameinast um og þetta
skiptir því miklu máli fyrir
serbnesku stjórnarandstöðuna,“
sagði bandaríski embættismaður-
inn.
Stefnubreytingunni
fagnað
Serbnesku stjórnarandstöðuleið-
togarnir fögnuðu stefnubreytingu
Bandaríkjastjórnar. „Við erum mjög
ánægðir, sagði Zoran Djindjic, leið-
togi Lýðræðisflokks Serbíu. „Þetta
var meira en við væntum því við
fengum skýr skilaboð um að við-
skiptabannið verði afnumið eftir
kosningar.“
Djindjic og hinir stjórnarand-
stöðuleiðtogarnir sögðust ætla að
halda áfram mótmælaaðgerðunum í
sagði að um 300 málaliðar hefðu far-
ið til Tsjetsjníu frá Tadjikistan og
um 500 múslimar frá ýmsum löndum
væru í þjálfunarbúðum í Afganistan
til að undirbúa skæruhernað í Tsjet-
sjníu.
Rússar hvattir til að
koma á vopnahléi
Evrópuráðsþingið í Strassborg
hvatti í gær Rússa til að koma á
vopnahléi í Tsjetsjníu en leiddi að
mestu hjá sér kröfur um að beita þá
þrýstingi vegna brota þeirra á mann-
réttindum Tsjetsjena. Þingið sam-
þykkti mildilega orðaða ályktun þar
sem Rússar voru hvattir til að „forð-
ast hvers konar mannréttindabrot,
árásir á óbreytta borgara og koma á
vopnahléi“.
Hernaðaraðgerðir Rússa hafa
staðið í sex vikur og í gær beindust
þær einkum að austurhluta Tsjetsjn-
íu. Tsjetsjenar gerðu þar tólf árásir
á rússnesku hersveitimar og Rússar
héldu uppi loft- og stórskotaliðsárás-
um á tsjetsjenska skæruliða sem
hafa safnast saman við landamærin
að Dagestan.
Talsmaður rússneska hersins
sagði að skæruliðarnir hefðu hafið
skothríð á rússneska hermenn, sem
voru innan landamæra Dagestans,
og tíu skæruliðanna hefðu fallið.
Rússneskar herflugvélar vörpuðu
einnig sprengjum á þorp á öðrum
svæðum í Tsjetsjníu í fyrrinótt og
hermenn héldu uppi stórskotahríð á
útjaðar Grosní, höfuðborgar sjálf-
stjómarlýðveldisins.
Tsjetsjenskir embættismenn
komu saman í gær til að ræða hvern-
ig hægt væri að hjálpa því fólki sem
hefur ekki enn lagt á flótta þrátt fyr-
ir árásimar.
„Það er orðið erfitt að hjálpa fórn-
arlömbum rússnesku árásanna þar
sem Rússar hafa sprengt vegi og
þegar eyðilagt margar brýr,“ sagði
Kazbek Makhashev, aðstoðarforsæt-
isráðherra Tsjetsjníu. „Oft er alveg
ógerlegt að flytja hina særðu á
sjúkrahús."
Serbíu og tilraununum til að koma
Milosevic frá völdum.
Helstu stjórnarandstöðuflokkarn-
ir í Serbíu hafa sameinast um þá
kröfu að efnt verði án tafar til
frjálsra og lýðræðislegra kosninga í
Serbíu en stjórnvöld í Belgrad hafa
hafnað henni. Kjörtímabili
serbneska þingsins lýkur árið 2001.
Einn stjórnarandstöðuflokkanna,
Serbneska endurreisnarhreyfingin,
kvaðst í gær ætla að leggja fram til-
lögu um að kosningunum yrði flýtt á
fundi þingsins á þriðjudaginn kemur.
Flokkurinn hafði áður sagt að til-
gangslaust væri að leggja slíka til-
lögu fram þar sem ljóst væri að
henni yrði hafnað strax.
Albright kvaðst vera hlynnt
áformum Evrópusambandsins um að
sjá borgum undir stjórn andstæð-
inga Milosevic fyrir olíu til húshitun-
ar í vetur. Hún sagði að Bandaríkja-
stjórn myndi fylgjast grannt með því
hvort olían yrði notuð eins og til er
ætlast.
Bandaríkjastjóm hafði áður látið í
ljósi áhyggjur af því að þessi áform
gætu komið ráðamönnunum í
Belgrad vel þar sem þeir myndu geta
séð öðrum borgum fyrir meiri olíu.
Morðin í Seattle
Odæðis-
mannsins
er enn
leitað
Seattle. Reuters.
LÖGREGLAN í Seattle í Banda-
ríkjunum leitaði í gær manns, sem
skaut tvo menn og særði aðra tvo á
skrifstofu skipasmíðastöðvar í borg-
inni í fyrradag. Var einn maður tek-
inn til yfirheyrslu í gær en sleppt
aftur.
Maðurinn var í hermannafatnaði í
felulitum er hann framdi morðin og
lýst hefur verið eftir bfl, sem talið er
líklegt, að hann hafi ekið. Átti at-
burðurinn sér stað aðeins sólar-
hringi eftir að annar maður myrti
sjö vinnufélaga sína í Honolulu á
Hawaii-eyjum.
í Seattle kom maðurinn á skrif-
stofur Northlake-skipasmíðastöðv-
ai’innar vopnaður hálfsjálfvirkri
byssu, gekk eftir löngum gangi að
skrifstofu, sem er bakatil í húsinu,
og skaut á alla fjóra mennina, sem
þar voru. Virðist það benda til, að
hann hafði ætlað sér að myrða einn
eða fleiri mannanna en hafi ekki
bara skotið á fólk af handahófi eins
og stundum er með fjöldamorðingja.
Lögreglan kom fljótlega á vettvang
en þá var maðurinn genginn henni
úr greipum. Virðist hún ekki hafa
mikið í höndunum til að fara eftir.
13 börn skotín tíl
bana daglega
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, vottaði aðstandendum hinna
látnu samúð sína í fyrradag eins og
hann hefur margsinnis mátt gera af
sams konar tilefni. I fyrradag sagði
hann, að Bandaríkjamenn væru allt
of sinnulausir gagnvart ofbeldinu og
benti á, að á hverjum degi væru 13
böm skotin til bana í landinu.
-----------»♦♦------
Austur-evrópsk
leyniskjöl á Ítalíu
KGBlagði
á ráðin um
páfamorð
Rúm. The Daily Telegraph.
I AUSTUR-evrópskum leyniskjöl-
um frá dögum kalda stríðsins, sem
ítalskir þingmenn hafa nú undir
höndum, kemur fram að sovézka
leyniþjónustan KGB lagði á ráðin
um að klekkja á páfanum. Er lagt
til í einu skjalanna að hann verði
myrtur.
ítölsk dagblöð greindu frá því í
byrjun vikunnar að samkvæmt upp-
lýsingum, sem ítalska leyniþjónust-
an hefði komizt yfir, mestmegnis úr
austur-evrópskum skjölum, flestum
tékkneskum, höfðu Sovétmenn
miklar áhyggjur af þeim áhrifum
sem Pólverji á páfastóli kynni að
hafa á þjóðir kommúnistaríkjanna
fyrir austan járntjald. Enzo
Fragala, einn ítölsku þingmannanna
sem skoðað hafa skjþlin, segir Sov-
étmenn hafa ráðizt f „allsherjarat-
lögu gegn Páfagarði“, sem hefði náð
hámarki með morðtilrauninni gegn
Jóhannesi Páli II páfa árið 1981.
Fragala, þingmaður hægriflokks-
ins Þjóðemisbandalagsins, segir að
skjölin, sem afhent hafa verið þing-
nefnd sem rannsakar hryðjuverk á
áttunda og níunda áratugnum, sýni
að KGB hafi séð fyrir þau áhrif sem
páfinn, sem var kjörinn í embætti
árið 1978, myndi hafa á austan-
tjaldsþjóðirnar. Því reyndi leyni-
þjónustan að vinna gegn þessum
áhrifum með mikilli rógsherferð og
réð innanbúðarmenn í Páfagarði
sem njósnara.
Lengi hefur legið grunur á að
KGB hafi átt hlut að morðtilrauninni
sem gerð var gegn páfa árið 1981.
Bandarflrin breyta skilyrðum fyrir afnámi viðskiptabanns
Falla frá því skilyrði
að Milosevic fari frá
Washington, Belgrad. Reuters.