Morgunblaðið - 12.02.2000, Qupperneq 28

28 LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Mesta úrhelli í sunnanverðri Afríku í allt að hálfa öld
Tugir manna hafa
farist í flóðum
Hreysi í fátæktarhverfí norðan við Jdhannesarborg hrynja fram af árbakka vegna vatnavaxta eftir mesta úr-
helli í Suður-Afriku í 50 ár. I gær var vitað um 77 menn látna og búist við að sú tala ætti eftir að hækka.
Maputo, Gaboronc, Jdhannesarborg. Reuters,
AP, AFP.
VITAÐ er að a.m.k. 77 manns hafa
farist í flóðum í sunnanverðri
Afríku af völdum úrhellis síðustu
daga og óttast er að tala látinna
hækki til muna þar sem björgunar-
sveitir hafa ekki komist á afskekkt
svæði vegna mikilla skemmda á
vegum og brúm. Hundruð þúsunda
manna hafa misst heimili sín eftir
mesta úrhelli á svæðinu í allt að
hálfa öld.
Stjórn Mósambík óskaði í gær
eftir alþjóðlegri neyðaraðstoð að
andvirði 2,7 milljóna dala, tæplega
200 milljóna króna, til að hægt yrði
að bjarga fólki á flóðasvæðunum.
Stjórnin sagði að a.m.k. 160.000
manns hefðu misst heimili sín og
þyrftu á hjálp að halda. Brýn þörf
væri fyrir gúmmíbáta, björgunar-
vesti, tjöld, rafala og ýmsan annan
búnað til að hjálpa fólkinu. Suður-
afríski herinn sendi þyrlur til að-
stoðar björgunarsveitunum í land-
inu.
Mikið tjón í Mósambík
Að minnsta kosti 35 manns hafa
látið lífið í flóðunum í Mósambík, að
sögn þarlendra fjölmiðla. Yfirvöld
vöruðu við malaríu- og kólerufar-
aldri á flóðasvæðunum og Barna-
hjálp Sameinuðu þjóðanna hefur
sent þangað lyf við sjúkdómunum.
Luisa Diogo, fjármálaráðherra
landsins, sagði að talið væri að allt
að 800.000 manns hefðu orðið fyrir
tjóni af völdum flóðanna. Hann
bætti við að hjálparbeiðnin í gær
væri aðeins til bráðabirgða því talið
væri að landið þyrfti neyðaraðstoð
að andvirði 15 milljóna dala, rúms
milljarðs króna.
Flestir vegir í og við Maputo eru
ófærir og nokkrar brýr hafa hrun-
ið, þannig að nokkrir bæir í grennd
við höfuðborgina eru einangraðir.
Uppskera á þúsundum hektara
lands hefur eyðilagst og óttast er
að flóðin hafi alvarlegar afleiðingar
fyrir efnahag Mósambík því
stærsta iðnaðarsvæði landsins er í
Maputo þar sem tjónið hefur verið
einna mest.
Að minnsta kosti 39 manns hafa
farist í flóðunum í Suður-Afríku og
um 100.000 manns hafa misst heim-
ili sín. Þetta eru mestu flóð í land-
inu í hálfa öld og óttast er að
ástandið versni þar sem spáð er
meiri rigningu um helgina. Mann-
tjónið hefur verið mest í tveimur
héruðum norðan við Jóhannesar-
borg, Northern Province og
Mpumalanga, þar sem 34 hafa látið
lífið og tuga er enn saknað.
Búist er við að dánartalan hækki
þar sem erfitt hefur verið fyrir
björgunarsveitir að komast á af-
skekkt svæði í héruðunum vegna
skemmda á vegum og járnbrautum.
Þúsundir manna hafa einnig
misst heimili sín í Botsvana í mestu
flóðum í landinu í 30 ár. Að minnsta
kosti þrír hafa beðið bana og
Mompathi Merafhe, utanríkisráð-
herra Botsvana, sagði að a.m.k.
5.100 heimili, aðallega moldarkofar,
hefðu eyðilagst í norðurhluta lands-
ins.
Norðmenn
vilja Stolt-
enberg
Ósló. Reuters.
JENS Stoltenberg, varaformaður
norska Verkamannaflokksins, nýt-
ur miklu meiri stuðnings sem
næsti forsætisráðherra en Kjell
Magne Bondevik, núverandi for-
sætisráðherra og leiðtogi Kristi-
lega þjóðarflokksins.
I skoðanakönnun sem Verdens
Gang birti í gær kemur fram, að
61% kjósenda vill að Stoltenberg
verði forsætisráðherra en 39%
Bondevik. Var könnunin gerð eftir
að Thorbjörn Jagland, leiðtogi
Verkamannaflokksins, lýsti yfir að
hann ætlaði að víkja fyrir Stolten-
berg sem forsætisráðherraefni
flokksins í næstu kosningum þótt
hann yrði formaður hans áfram.
Jagland hefur verið kennt um
slakt gengi Verkamannaflokksins í
skoðanakönnunum og Bondevik
hefur ávallt verið vinsælli en hann.
Viðbrögð Stoltenbergs við könn-
uninni voru að minna á að þing-
kosningar yrðu ekki fyrr en í sept-
ember á næsta ári og ekkert sem
benti til stjórnarskipta fyrr.
--------------------
Tölvuþrjót-
ar hrekktu
forseta
Mexíkóborg. Reuters.
TÖLVUÞRJÓTAR sendu á fimmtu-
dag út netbréf til fjölda manna í
Mexíkó sem látið var líta út fyrir að
Ernesto Zedillo, forseti Mexíkó,
hefði sent. Efni netbréfsins var ræða
sem forsetinn hélt á sunnudag þar
sem hann útskýrir aðgerðir mexík-
óskrar lögreglu þegar bundinn var
endi á níu mánaða hústöku náms-
manna í einum háskóla Mexíkóborg-
ar. Samkvæmt upplýsingum frá for-
setaskrifstofu Mexíkó hafði efni
ræðunnar ekki verið breytt að ráði
en talin er hætta á að þrjótarnir
kunni að endurtaka leikinn síðar og
þá með mun alvarlegri afleiðingum.
Afleiðingar ránsins á afgönsku farþegaþotunni
Bretar gætu orðið að
veita fólkinu landvist
London, Kabúl. AP, AFP, Reuters, The Daily Telegraph.
LJÓST var orðið í gær að aðeins um
30 af alls 164 Afgönum sem voru um
borð í Boeing 727-þotu Ariana-flug-
félagsins þegar hún lenti á Stansted-
flugvelli í Bretlandi sl. sunnudag vilja
hverfa aftur til heimahaganna frá
Bretlandi. Bresk yfirvöld sögðu að
þotunni yrði ekki leyft að fara strax
aftur til Afganistans, eins og stjóm
landsins hefur krafist, þar sem hún
væri í svo lélegu ástandi vegna skorts
áviðhaldi.
Tristar-leiguþota frá Kambódíu
lenti á herflugvelli skammt frá Lond-
on í gær og var ætlunin að hún færi á
brott með þá sem vildu fara heimleið-
is og ekki hafa farið fram á landvist.
Mikil umræða er í breskum fjöl-
miðlum og á þingi um að hætta sé á
að Bretland verði takmark fleiri flug-
ræningja ef rétt sé að markmiðið hafi
frá upphafi verið að fá þar pólitískt
hæli. Jack Straw innanríkisráðherra
hefur heitið því að fara persónulega
yfir allar umsóknir Afgananna um
landvist. Grunur leikur á að sumir
farþeganna hafi verið með í ráðum og
hafi raunverulegt markmið ránsins
verið að komast burt frá Afganistan
sem er eitt fátækasta ríki í heimi,
þjakað af borgarastríði og undir
stjóm islamskra ofsatrúarmanna, ta-
lebana. Um milljón afganskra flótta-
manna er nú í Pakistan, hundruð
þúsunda að auki hafa farið til annarra
íanda, þar af um 4.000 til Bretlands.
Hvatt til staðfestu
„Við megum ekki láta það gerast
að ímynd landsins sem auðvelt tak-
mark fyrir fólk sem vill fá hæli eflist
enn,“ sagði William Hague, leiðtogi
íhaldsflokksins, og hvatti stjóm
Tony Blairs til að sýna staðfestu.
Bretar hafa handtekið og yfirheyrt
22 af þeim sem voru um borð, flu-
græningja og nokkra farþega sem
grunaðir eru um aðild. Yfirlýsing
fulltrúa talebanastjómarinnar í
Evrópu, Rahmatullah Safi, á fimmtu-
dag um að yrðu flugræningjamir
sendir til Afganistan myndu þeir
verða dæmdir í samræmi við shariah,
lög islams, og fá dauðadóm hefur enn
flækt málið. Farþegar sem ekki
hefðu átt aðild að ráninu væru á hinn
bóginn saklausir og yrðu ekki ákærð-
ir en Bretar. ættu ekki að veita fólk-
inu landvist, sagði hann. Þá myndu
flugvélar með umsækjendur um
landvist lenda daglega í landinu.
Fréttaskýrendur benda á að sæki
farþegar um landvist en verði samt
sendir heim muni þeir að líkindum
verða sakaðir um að hafa svikið land
sitt og verða refsað, þrátt fyrir um-
mæli Safis. Aðrir embættismenn
talebana sögðu þó ekki víst að dauða-
dómur yrði niðurstaðan en hótunin er
sögð geta auðveldað verjendum flu-
græningjanna að fá breska dómstóla
til að veita þeim landvist á þeirri for-
sendu að líf mannanna sé ella í hættu.
„Hreystiyrði herra Straws hafa ef
til vill dugað til að friða hægrimenn
en með þeim tók hann ekkert tillit til
borgaralegra réttinda," sagði dag-
blaðið The Guardian sem oftast er
hliðhollt stjóm Verkamannaflokks-
ins.
Einnig er bent á að mál af þessu
tagi dragist mjög á langinn vegna
anna hjá dómurum, um 4.000 mál bíði
nú afgreiðslu dómstóla. Fólkið í flug-
vélinni sé flest án skilríkja þar sem
vélin var í innanlandsflugi, ekkert
stjómmálasamband sé milli Breta og
talebana og því margt sem geti tafíð
afgreiðslu.
Fjöldi þeirra sem sóttu um póli-
tískt hæli í Bretlandi jókst um 53% í
fyrra miðað við árið á undan og segja
ijölmiðlar skýringuna meðal annars
þá að Bretar geri sér far um að hlíta
ákvæðum í alþjóðasamningum um
réttindi flóttafólks. Önnur Evrópu-
ríki hiki ekki við að senda flóttafólk
burt og hafi þau hert mjög stefnuna í
þeim efnum síðustu árin.
„Hvað flaug þessi vél yfir mörg að-
ildarríki Mannréttindasáttmála
Evrópu á leið sinni frá Moskvu til
Reuters
Karl og tvær konur úr röðum farþega afgönsku farþegaþotunnar yfir-
heyrð af lögreglu eftir að gíslatakamir gáfust upp.
Bretlands?" spurði Anne Widde-
combe, fulltrúi íhaldsflokksins í
málaflokki Straws, á þingi. The Daily
Mail gaf í skyn efasemdir um að far-
þegamir væru raunveruleg fómar-
lömb og sagðist vilja veðja að eftir
fimm ár yrðu flestir þeirra enn í
Bretlandi. Æsifréttablaðið Sun sagði
í gær að málið væri eitt svindl frá
upphafi og Bretlandi hefði verið
breytt í „ruslatunnu" heimsins.
Hægriblaðið
The Daily Telegraph sagði að þótt
fólkið hefði ef til vill uppmnalega ver-
ið að flýja bág kjör hefði rás viðburða
valdið því að það ætti á hættu ofsókn-
ir ef það færi heim. A hinn bóginn
hvatti blaðið til þess að lög um rétt
flóttafólks yrðu endurskoðuð með
það í huga að flestir flóttamenn væra
nú frekar að bæta efnalegan hag sinn
en flýja ofsóknir.
Breska stjómin hefur gagnrýnt
Rússa harðlega fyrir að reyna ekki að
stöðva flugræningjana þegar milli-
lent var í Moskvu en láta þess í stað
Bretum eftir að leysa vandann.
Heimildarmenn segja að breskir
sérfræðingar í flugránum hafí m.a.
beitt þeirri aðferð að þreyta ræn-
ingjana með stanslausum viðræðum,
teygt endalaust lopann. Sex manna
hópur hafi skipt með sér verkefninu
og staðið 12 stunda vaktir. Hafi
helsti fulltrúi hinna síðarnefndu ver-
ið orðinn þegjandi hás eftir sam-
skiptin.
„Ef flugræningjamir báðu um
penna var rætt í þaula hvort hann
ætti að vera rauður eða blár. Væri
beðið um lyf þurfti að ráðfæra sig við
lækna og síðan rætt frekar hvort það
ættu að vera töflur, hylki eða
smyrsl,“ sagði þreyttur en jafnframt
ánægður lögreglumaður.