Morgunblaðið - 15.03.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. MARS 2000 37
g
UMRÆÐAN
Gula pressan
Chevrolet árgerð 1947 einn þeirra bíla sem Hinrik Volvo árgerð 1937 úr eigu Mjólkursamsölunnar og í
Thorarensen hefur gert upp. vörslu Þjóðminjasafnsins. Hinrik ók þessum bíl í
hringferðinni 1987.
í SVÍÞJÓÐ kynntist ég þeim virð-
ingarverðu vinnubrögðum „gulu
pressunnar" svonefndu, að hverju
sinni sem slegið var upp harðri
gagnrýni eða írásögn,
var hverjum þeim er
fyrir varð gefinn kostur
á að svara á sömu síðu
eða opnu í sama tölu-
blaði. Þessi vinnubrögð
byggðust á þeirri aug-
ljósu staðreynd að alls
ekki er víst að lesandi
gagnrýninnar læsi rétt-
mæt svör ef þau birtust
ekki í sama blaði á
sama tíma. Ekki þarf að
útskýra það fyrir
drengskaparmönnum
að slíkt má kalla vönd-
uð vinnubrögð.
Dagblaðið-Vísir
í DV birtist undir merkinu „EIR“
hinn 24. febrúar sl. eindæma lág-
kúruleg klausa, sem árás má kalla á
tvo menn, Þór Magnússon þjóð-
minjavörð og Hinrik Thorarensen
fornbílamann. Gagnrýnin á Þór er
sú að hann hafi látið frá safninu tvo
fornbíla til einstaklinga, annan til
Brynjólfs Þórs Brynjólfssonar bank-
astjóra á ísafirði, með samningi sem
fór fyrir þjóðminjaráð. Hinn bíllinn
fór til Hinriks Thorarensen sem
bauðst til þess að hressa upp á útlit
bílsins en það mun kosta Hinrik um
eða yfir eitt hundrað þúsund krónur.
Hælbítarnir
Til þess að gera þennan verknað
Þórs Magnússonar tortryggilegan
voru fengnir tveir menn, Pétur
Jónsson minjavörður og Örn Sig-
urðsson formaður Fornbílaklúbbs-
ins. Fyrst um Pétur þann hæfa við-
gerðamann. Pétur segist í DV vera
eins og spurningarmerki og gefur í
skyn að safnið muni tæpast sjá bfl-
inn aftur úr höndum Hinriks. Rétt
er að menn viti þátt Hinriks í sögu
rútubflsins sem Pétur styður sig við
í mynd DV með óhróðrinum. Sá
rútubíll hefur lengi
verið í viðgerð hjá
Þjóðminjasafninu. Sú
viðgerð stöðvaðist
vegna fjárskorts. Hin-
rik gekkst fyrir því
meðal vina og kunn-
ingja að þeir skrifuðu
sig fyrir nokkurri fjár-
hæð í mánuði hverjum
og mynduðu þannig
nokkum sjóð sem nota
skyldi til að koma
áfram viðgerð rútunn-
ar. Þessar aðgerðir
Hinriks urðu til þess
að koma vinnunni við
rútuna aftur á skrið.
Bfllinn sem Hinrik
hefur nú til aðhlynningar fyrir
Þjóðminjasafnið, því að kostnaðar-
lausu var í umsjón Péturs yfir 15 ár
án þess að vera gangsettur. Hinrik
varð til þess að bfllinn var gangsett-
ur og sýndur á mikilli sýningu Forn:
bflaklúbbsins í Laugardalshöll. í
fyrstu hringferð Fornbflaklúbbsins
um landið árið 1987 ók Hinrik bíl úr
vörslu Þjóðminjasafnsins. Öll sam-
skipti stjórnar klúbbsins við Þjóðm-
injasafnið voru falin Hinrik enda var
samvinna hans og Þórs til mikils
vegsauka bæði klúbbnum og safn-
inu.
Þáttur formannsins
Öm Sigurðsson, formaður Forn-
bflaklúbbsins, sagði í DV: „lán
þjóðminjavarðar á umræddum forn-
bflum séu klúbbfélögum undrunar-
efni.“ og enn segir hann: „Ég fæ
ekki betur séð en Hinrik sé þarna að
sölsa undir sig fombfl" og „Við í
Fornbflaklúbbnum skiljum þetta
ekki.“
Fornbílar
Óhróðurinn um
Pór Magnússon og
Hinrik Thorarensen
tók þó meira pláss, segir
Kristinn Snæland,
en upprunaleg leiðrétt-
ing mín í DV sem skorin
var svo niður að
lítið varð úr.
Önnur umsögn Arnar var sú að
Hinrik væri ekki þekktur fyrir að
koma hlutum í verk. Þau ummæli
hefur hann þó dregið til baka að
hluta í DV 6. mars sl. með eftirfar-
andi: „Hið rétta er að Hinrik hefur
gert upp nokkra fornbíla og gert það
vel.“ Svo lítill er Örn að draga aðeins
hluta ummæla sinna til baka og
gleyma þar með að geta þess hvem
hlut Hinrik og vinaflokkur hans átti
við byggingu hinna þriggja glæsi-
legu bifreiðageymslna sem klúbbur-
inn á fyrir löngu skuldlausar. Á eng-
an er hallað þó sagt sé að þar eigi
Hinrik einna stærstan þátt. Öm
gleymir því líka að við allar sýningar
klúbbsins í Laugardalshöllinni hefur
Hinrik verið í fararbroddi. Enn má
nefna að Hinrik hefur verið í stjórn
klúbbsins í tvo áratugi, lengst af sem
gjaldkeri og skilað því verki með
miklum ágætum, svo vel að leitun
mun að áhugafélagi sem á jafn digra
sjóði sem Fornbflaklúbburinn. Loks
má geta þess að auk þess sem hér er
þegar nefnt, hefur Hinrik reist sér
og með félögum sínum geysistóra
skemmu fyrir fornbfla þar sem hver
þeirra á pláss fyrir fjölda bíla.
Ekki má gleyma að Hinrik er einn
þeirra áhugamanna sem einna mest
og best hefur beitt sér fyrir Því að
„forseta Pachardin" sé gerður upp.
Norska leiðin
Lengi hefur verið rætt um svok-
allaða norsku leiðina varðandi upp-
gerð bfla í eigu Þjóðminjasafnsins.
Ahugamönnum um fombfla hefur
lengi þótt miður hversu lítið fé hefur
fengist til safnsins til að gera upp
bfla í eigu þess. Innan Fombfla-
klúbbsins var norska leiðin því rædd
og þótti mörgum sem reyna mætti
þá leið enda væri nær víst að ára-
tugir liðu án þess að bflar safnsins
kæmust í sýningarhæft stand. I
norsku leiðinni felst að viðkomandi
safn semur við hæfan og áhugasam-
an einstakling um að gera upp tiltek-
inn bfl. I samninginn er sett hvernig
skuli deila kostnaði vegna efnis og
varahlutakaupa en vinnan er sjál%>
boðaliðastarf. í staðinn hefur síðan
viðgerðarmaðurinn bflinn til einka-
nota og ánægju svo lengi sem heilsa
leyfir. Þann tíma sem bfllinn er í
sýningarhæfu standi getur eiga-
ndinn, safnið, fengið hann til sýninga
eða annarra nota í þágu sína. Til að
hraða uppgerð þeirra mörgu bíla
sem Þjóðminjasafnið okkar á vom
og em afar margir fombflamenn
mjög ánægðir með að Þór Magnús-
son þjóðminjavörður skuli þegar
hafa hreyft málum fombfla safnsins
í þessa átt í samvinnu við svo vand-
aða ágætismenn sem Hinrik Thorar-
ensen og Brynjólf Þór Brynjólfsson.
Athugasemd höfundar
Greinarhöfundur biður Morgun-
blaðið fyrir birtingu þessarar greina
vegna þess að ekki er sagt nægilegt
pláss fyrir svona langa grein á síðum
DV.
Óhróðurinn um Þór Magnússon
og Hinrik Thorarensen tók þó meira
pláss en upprunaleg leiðrétting mín í
DV sem skorin var svo niður að lítið
varð úr. Ég verð því að líta svo á að
níð og óhróður hafi nægt pláss á síð-
um DV en það sem sannara reynist
eigi lítt upp á pallborðið í þessu máli.
■&.
Höfundur er fyrrverandi formaður
Fombílaklúbbsins.
Kristinn Snæland
vændi leitað til Stígamóta, samtaka
kvenna gegn kynferðislegu ofbeldi.
I greininni er að finna fimm skfl-
greiningar á vændi sem fullyrt er að
stundað sé hér á landi. I fjrsta lagi
kemur fram að hér á landi em starf-
rækt vændishús „þar sem einn aðili á
eða stjómar staríseminni, tekur á
móti pöntunum og útvegar viðskipta-
vinum hold. Vændið fer ýmist fram
innan veggja vændishússins, á hótel-
um, vinnustöðum viðskiptavinarins
eða heimili hans.“ í öðra lagi kemur
fram að eigendur eða rekstraraðilar
ákveðinna veitingahúsa hafi tekið að
sér að vera milliliðir viðskiptavinarins
og þess sem „seldi sig“. I þriðja lagi
er nefnd svonefnd fylgiþjónusta. í
fjórða lagi er taláð um vændi þar sem
karlmenn „gera skipulega út á kon-
ur“. í fimmta lagi kemur fram í áður-
nefndri grein Áshildar Bragadóttur
að hér á landi þrífist það sem hún
nefnir „tilviljanakennt götuvændi“.
Islensk stjómvöld hafa undirritað
mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu
þjóðanna frá 1948 og þar með undir-
gengist m.a. að banna að hneppa
menn í þrældóm eða nauðungarvinnu
og banna þrælahald og þrælaverslun,
hverju nafni sem hún nefnist. Þá era í
samningi Sameinuðu þjóðanna um af-
nám allrar mismununar gagnvart
konum ákvæði þess efnis að aðildar-
ríkin skuli gera allar viðeigandi ráð-
stafanir, þar á meðal staðfesta laga-
setningu til þess að hamla gegn hvers
konar verslun með konur og gróða-
starfsemi sem tengist vændi kvenna.
Að lokum
í umræðum um þessi mál á Alþingi
nú á haustþingi var samdóma álit
þingmanna sem tóku til máls að
stemma þyrfti stigu við ldám- og
vændisiðnaði sem virðist hafa haslað
sér völl á Islandi. Klámiðnaður, sala
kynlífsþjónustu og vændi á ekki undir
neinum kringumstæðum að leyfast á
Islandi. Með þeim breytingum sem
Vinstrihreyfingin - gi-ænt framboð
leggur til að gerðar verði á almennum
hegningarlögum verður sú afstaða
fullkomlega ljós í íslenskum lögum.
Höfundur er alþingismaður.
LAUGARDAGINN
4. mars sl. birtist grein
í Morgunblaðinu skrif-
uð af formanni Tann-
læknafélags íslands
undir nafninu: Innleið-
ing „Búlgaríutanna" á
Islandi. Bara fyrir-
sögnin lýsir þeim
hroka og stórmennsku
sem mér finnst ein-
kenna grein þessa en
hún er skrifuð til að
mótmæla tillögu eða
frumvarpi um að
tannsmiðir með til-
hlýðilega menntun fái
að smíða tennur í fólk
án milligöngu tann-
lækna, en nokkrir tannsmiðir höfðu
fyrir nokkram áram smíðað mikið
ódýi'ari tennur án afskipta tann-
lækna, en með dómi fengu tann-
læknar þessu breytt þannig að
tannsmiðfr mega ekki vinna í munn-
holi fólks. Greinarhöfundur segir að
læknisfræðilega menntun þurfi til að
vinna í munnholi sjúklings, en er sá
maður sjúklingur sem vill endurnýja
gervitennur sínar? Ég tel mig ekki
hafa verið sjúkling þó svo ég hafi
fengið nýjar gervitennur. Þá segir
greinarhöfundur að gervitennur séu
yfirleitt hlutskipti aldraðra með
margslungin heilsufarsleg vandamál
og þurfi tannlækni til að vinna í
munnholi þessara sjúklinga og er
það auðvitað rétt ef sjúkdómur er í
munnholi.
Þá segir greinarhöfundur: „I
könnun sem gerð var á öldranar-
stofnun í Reykjavík kom í ljós að
42% vistmanna höfðu slímhúðar-
bólgur undir gervitönnum, oftast
vegna sveppasýkingar. Hönnun og
ábyrgð hvílir á herðum tannlæknis
en ekki tannsmiðsins sem annast
tæknilega grunnvinnu við smíðina.
Ljóst er að ef minna menntuðum
einstaklingum verður falin ábyrgðin
mun það bitna á gæðunum." Sér er
nú hver ábyrgðin og
gæðin, 42% með sýk-
ingar undir gervitönn-
um, getur það orðið
öllu verra? Ég efast um
það. Þessar sýkingar
iúndust við könnun á
stofnun en ekki hjá
tannlæknum. Þá segir í
greininni að um 5 til 10
krabbameinstilfelli í
munnholi greinist ár-
lega hér á landi, en
ekki er getið hver
greinir eða hvar þessi
tilfelli greinast. Er það
á tannlæknastofum?
Greinarhöfundur
telur upp nokkur atriði
þar sem tannsmiði skorti menntun
og meðal annars skort þá þekkingu
hvernig á að dauðhreinsa útbúnað
og tæki sem notuð eru í munnholi.
Eg gat nú ekki séð að tæki eða tól
væra dauðhreinsuð hjá tannlæknin-
um þegar ég fékk nýjar gervitennur
núna nýlega þegar hann notaði ekki
einu sinni hanska þegar hann var að
máta tennumar.
Aftarlega í greininni segir grein-
arhöfundar að ætlun stjórnvalda
með samkeppni tannlækna og
tannsmiða sé að spara útgjöld til
heibrigðismála og að heildarútgjöld
TR, þ.e. Tryggingastofnunar sé um
50 milljónir króna á ári vegna tann-
smíða og spara eigi 10-16% eða um
5-8 milljónir. Þetta er vonandi rétt
og ef tannsmiðum tekst að lækka
tannverð það mikið að Ti-ygginga-
stofnun geti sparað 5-8 milljónir á
ári vil ég benda á að sparnaður
tannkaupenda verður margfalt
meiri því það er ekki nema hluti
tannkaupenda sem fá endurgreiðsl-
ur frá Tryggingastofnun.
í lok greinarinnar talar höfundur
um að heilbrigðisyfirvöld hafi skorið
niður fé til forvarna og ætla að inn-
leiða lélegar „Búlgaríutennur" að
nýliðnu ári aldraðra, og segir síðan,
„það er glæsilegt eða hitt þó held-
ur“. Hvað á hann við með lélegar
Búlgaríutennur? Hvaða fordómar
era þetta gagnvart tannsmiðum og
tannlæknum í Búlgaríu? Er hann að
halda fram að íslenskir tannsmiðir
fari að smíða lélegri tennur eða eitt-
hvert rasl þótt þeir losni undan ok-
urveldi tannlækna? Er ekki svarið
einfaldlega að tannlæknar sjá fram á
minni gróða ef tannsmiðir fá að
vinna sitt starf í friði.
Ég er einn úr hópi eldri borgara
Gervitennur
Það vírðist því augljóst,
segir Karl Gústaf
Asgrímsson, að verð á
gervitönnum mun
lækka mikið ef tann-
smiðir fá að smíða án
afskipta tannlækna.
og ég er viss um það ef þessi breyt-
ing næst fram verður það til hags-
bóta fyrir marga eldri borgara og
því til sönnunar skal ég segja frá við-
skiptum mínum við tannlækni nú
fyrir nokkra. Eftir áramótin ákvað
ég að fá mér nýjar gervitennur því
þær gömlu vora orðnar yfir 20 ára
gamlar og margviðgerðar bæði af
mér, tannlæknum og tannsmiðum,
en það var mun ódýrara að fá við-
gerð hjá tannsmið. Ég hringdi í
nokkrar tannsmiðastofur og spurði
um verð og afgreiðslutíma, allar
gáfu þær upp svipað verð um það bil
90 þúsund krónur og afgreiðslufr-
estur 2-3 vikur og var gjald til tann-
læknis innifalið.
Síðan hringdi ég í tannlækni, sem
konan mín hafði skipt við, og spurði
eins og hjá tannsmiðum um verð og
afgreiðslutíma. Svarið þar var að
verðið væri um það bil 90 þúsund
krónur og innifalið gjald til tannsm-
iðs og afgreiðslutími 3-4 vikur. Ég
pantaði tennurnar hjá tannlæknin-
um, þar sem hann bauð svipað og
tannsmiðir og fór til hans fimm sinn-
um þar til ég fékk tennumar, fimm
vikum eftir að ég pantaði þær. En
þegar ég fékk tennurnar vora þær
töluvert dýrari en mér hafði verið
sagt eða ekki um það bil 90 þúsund
krónur heldur 102.645,00 kr. eitt
hundrað og tvö þúsund sex hundru%f
fjöratíu og fimm krónur. Þegar ég
kvartaði yfir þessu fékk ég svarið:
„Ég hlýt að hafa reiknað vitlaust
þegar ég gaf upp verðið." Þannig var
ábyrgðin og heiðarleikinn á þeim
bæ, maður var plataður til að hafa
viðskipti á alröngum forsendum.
Það skal tekið fram að ekki tókst að
fá leiðréttingu þótt ég færi fram á að
staðið væri við gefið loforð, en var þá
sagt að tannsmiðir hefðu hækkað
taxta sinn.
Þegar ég skoðaði reikninginn bet-
ur sá ég að tannsmiðurinn hafði tek-
ið 46.490,00 kr. fyrir vinnu og efni en
tannlæknirinn 56.190,00 kr. og hafði
ég þá verið hjá tannlækninum í rétt
ráma tvo tíma í allt og þurfti ég þw
að borga rúmlega 25.000,00 kr fyrir
klukkutímann. Það virðist því aug-
ljóst að verð á gervitönnum mun
lækka mikið ef tannsmiðir fá að
smíða án afskipta tannlækna því ég
er viss um að tannsmiðir munu ekki
taka 25.000,00 kr. á tímann fyrir að
taka mót og máta. Ég fékk hluta af
verði tannanna endurgreiddan hjá
Tryggingastofnun, en þeir greiða
miðað við sína gjaldskrá, sem er eitt-
hvað innan við 90 þúsund kr. og fékk
ég því ekkert endurgreitt af 12 þús-
und króna hækkuninni sem ég þurfti
að sæta við afhendingu tannanna. Cí
Það er von að tannlæknar vilji
halda tannsmiðum áfram undir ok-
urvaldi sínu.
Það er ekki verið að hugsa um
hagsmuni okkar eldri borgara sem
þurfum helst á gervitönnum að
halda.
Höfundurer ellilífeyrisþegi. '
Búlgaríutennur
Karl Gústaf
Ásgrímsson