Morgunblaðið - 11.05.2000, Síða 32

32 FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Garður jarðneskra
lystisemda
MYIVPLIST
Listasafn Reykjavfk-
ur, llafnarhúsinii
BLÖNDUÐ TÆKNI -
FABRICE HYBERT
Til 14. maí. Opið daglega frá kl.
10-18. Aðgangur kr. 400.
ÞEGAR Fabrice Hybert hreppti
gullljónið í Feneyjum árið 1997, fyrir
athyglisverðasta þjóðskálann á
Tvíæringnum í Feneyjum, var hann
yngsti gullljónshafinn í sögu hinnar
aldargömlu alþjóðasýningar. Hann
betrumbætti meir að segja met
Roberts Rauschenberg frá 1964, en
það ár varð Texasbúinn fjölhæfi
langyngsti handhafi Grand prix-
verðlaunanna frá upphafi Tvíærings-
ins. En skipan Hybert í Franska
skálanum í Kastalagörðunum var
einnig nýlunda sökum þess að eng-
inn sýningarstjóri fylgdi honum og
verkið var „verk í þróun“, og hélt því
áfram að taka breytingum eftir því
sem á leið sýninguna. Shkur spuni
hafði ekki áður verið sýndur á
Tvíæringnum í Feneyjum.
Ef tO vill er það meira en tákn-
rænt að þeir Rauschenberg og
Hybert skyldu slá svo rækilega í
gegn á þessari elstu myndlistarhátíð
í heimi, jafnungir og þeir annars
voru. Er það tilviljun að báðir lista-
menn skuli standa traustum fótum í
málaralistinni en vera þó svo gagn-
teknir af leikrænni tjáningu, að óg-
leymdri myndlistinni sem nútíma-
legu margmiðlunartæki, að þeir
kjósa að vera engum einum miðli
tiúir heldur nýta sér allar sam-
skiptanýjungar líkt og þær væru
sniðnar fyrir tjáningu þeirra? Eau
d’or, Eau dort, Odor, en það var
vinnuheiti verksins sem Hybert setti
upp í Franska skálanum á Tvíæring-
num í Feneyjum, árið 1997, var all-
dæmigert fyrir karnival-stemmning-
LjósmyniVHalldór Bjöm
Ein af hurðunum að hliðarher-
bergjunum í Franska skálanum í
Feneyjum, 1997.
una sem listamaðurinn skapar
kringum sig. Titill verksins er hljóm-
rænn orðaleikur því „gullvatn, vatnið
sefur og ilmur“ eru orð og orðasam-
bönd sem hijóma eins á frönsku þótt
rithátturinn sé gjörólíkur. Til að
undirstrika basarkennt og tilrauna-
skotið andrúmsloftið var tjaldað
heljarmiklu og skrautlegu hirðingja-
tjaldi í miðrýminu, stærsta herberg-
inu í skálanum. í hring undir tjaldinu
voru fimmtán sjónvarpsskermar
með þáttum, auglýsingum, viðtölum
og öðru upplýsingatengdu efni sem
Hybert bjó til á staðnum. Als varð
þetta dagskrá sem dugði í heila
fimmtán daga.
Upptökumar fóm fram í hliðar-
herbergjum út af miðsalnum og vom
upptökuherbergin stúkuð af með
einföldum viðarhurðum sem vora
skornar út með óreglulegum götum í
einhvers konar arabískum stíl svo
hægt var að sjá inn í herbergin án
þess að komast þangað inn. Þessi af-
stúkuðu hliðarherbergi kallaði
Hybert „eyra“ verksins, en „pavil-
Sýningum lýkur
Listasalurinn
Man, Skóla-
vörðustíg
Myndlistar-
sýningu Rúnu
Glsladóttur lýk-
ur á sunnudag.
Þar sýnir Rúna
32 myndir unn-
ar á pappír með
blandaðri tækni/
collage.
í umfjöllun
um sýninguna í
blaðinu í gær
urðu þau mistök
að myndin sneri
vitlaust. Um leið og myndin
birtist aftur er beðist velvirð-
ingar á því.
Áhaldahúsið,
Vestmannaeyjum
Um helgina er síðasta helgi
þriðju sýningar á Myndlistar-
vori íslandsbanka í Vestmanna-
ey.
Um er að ræða samsýningu
myndlistarmannanna Birgis
Andréssonar, Ólafs Lárussonar
og Kristjáns Guðmundssonar.
Gestur þeirra á sýningunni er
listamaðurinn Ásgeir Lárusson.
Sýningin verður opin frá kl.
14-18 laugardaginn 13. maí og
sunnudaginn 14. maí. Aðgangur
ókeypis.
Gallerí Fold, Rauðarárstíg
Málverkasýningu Þorsteins
Helgasonar í Baksalnum lýkur á
sunnudag. Sýningin hefur yfir-
skriftina Vorfantasía.
Gallerí Fold er opið daglega
frá kl. 10-18, laugardaga til kl.
17 og sunnudaga ki. 14-17.
Listasafn ASÍ,
Freyjugötu 41
Sýningu Guðjóns Ketilssonar
og Gretars Reynissonar lýkur á
sunnudag. Á sýningu Guðjóns í
Ásmundarsal eru tvær myndr-
aðir, lágmyndir, sem vísa í
þekkt myndverk úr listasög-
unni. Verkin eru unnin í tré.
Á sýningu Gretars í Gryfj-
unnni eru 12 plattar, einn fyrir
hvern mánuð ársins 1999, ás-
amt 12 „kaffibókum“ með 365
kaffiförum eftir kaffibolla, eitt
far fyrir hvern dag ársins 1999.
Listasafn ASÍ er opið alla
daga, nema mánudaga, frá kl.
14-18.
lon“ á frönsku þýðir bæði garðskáli
og úteyra. Upptökuverin voru því
sannkallaðar hlustir sem fylgdust
með öllu sem var að gerast á svæðinu
meðan á uppsetningu verksins og
verka allra annarra listamanna í
Kastalagörðunum stóð.
Sú árátta að vilja smyrja verk sitt
öllum öðrum verkum og draga inn í
þau allan heiminn - allar aðrar list-
greinar þar meðtaldar - sameinar þá
Hybert og Rauschenberg, þótt auð-
vitað sé milli þeirra kynslóðabil sem
veldur því að framsetningin virðist
gjörólík. Gleymum því þó ekki að
málverkaröð Hybert „Mutation",
eða Sambræðsla, frá 1986, minnir
óneitanlega á assamblage-myndir
Rauschenberg frá sjötta áratugnum.
Þá era báðir óþægir þeim gallerist-
um sem ná vilja þeim í raðir lista-
manna sinna. Hybert forðast alla
bindandi samninga við gallerí, en þá
ber þess að gæta að hann er sú teg-
und listamanns sem nýtur þess að
vasast í öllu og grípa tækifærið þeg-
ar það gefst. Þannig listamaður á
erfitt með að beygja sig undir
galleríagann sem heimtar oftar en
ekki vel undirbúin verk og skýrt af-
markaða útfærslu.
Af þessu má ráða að hetjur
Hybert eru gömlu Flúxararnir, þeir
Robert Filliou og Joseph Beuys. Þá
svipar teiknistíl hans og vatnslita-
tækni til Claes Oldenburg, en epík-
úrsk munaðarstefna, með táknmáli
matar og kynlífs í öllu og út um allt,
er þeim einnig bersýnilega í blóð
borin. Að sama skapi finnst honum
greinilega minna til naumhyggjunn-
ar - minimalismans - koma með sína
kynstýfðu og hreintrúarlegu mein-
lætasýn. Hann gengur þess ekki dul-
inn að libidínsk - af freudíska hug-
takinu libidó - flæðilist
Fluxusmanna stendur honum langt-
um nær þótt vissulega sé hún stund-
um mistæk fagurfræðilega séð. Ef til
vill er þetta atriði hið athyglisverð-
asta í fari Hybert, því frönsk list-
hugsun er sjaldnast á bandi Rabelais
Landar
Birgis
MYNDLIST
Listasal'n íslands
BIRGIR ANDRÉSSON
LJÓSMYNDIR OG
LOPAFÁNAR
Sýningin er opin frá 11 til 17 og
stendur til 14. maf.
EINAR stopp og Óli gossari,
Stutta Sigga og Gunna stóra, Einar
litlipóstur og Imba slæpa, Trippa-
Gísh, Óli Maggadon og Ásta-Brand-
ur, að ógleymdum nöfnunum Jóni
sinnepi, Jóni söðla og Jóni goskara -
allt hefur þetta fólk skráð sig á spjöld
íslandssögunnar með eftirminnileg-
um hætti þótt ekki hafi það taUst til
fyrirfólks eða þótt skila miklu til sam-
tíma síns. Þetta era förumenn og
-konur, niðursetningar, drykkju-
menn, sérvitringar og sagnamenn
sem á nítjándu öld og á fyrstu ára-
tugum þeirrar tuttugustu flökkuðu
um landið og betluðu, drakku og
fleygðu fram vísum sem ýmist lofuðu
hina örlátu eða níddu þá sem fast-
heldnari voru á mat og húsaskjól.
Þetta fólk gerði Birgir Andrésson að
umfjöllunarefni í mikilli myndröð sem
hann vann árið 1991 og er nú til sýnis í
Listasafni Islands. Á sýningunni eru
eftirtökur af sextíu myndum þar sem
þessi undarlegu nöfn, mörg þeirra
kunnugleg úr sögum, lifna í svip fólks-
ins sem þau bar og úr andlitunum má
Ljósmynd/Halldór Bjöm
Hirðingjaljaldið og sjónvarpsskermarnir í „Eau d’or, Eau dort, ODOR“,
skipan Fabrice Hybert í Franska skálanum á Tvíæringnum í Feneyjum,
1997.
Morgunblaðið/Haldór Bjöm
Skipan Fabrice Hybert í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsinu.
en þeim mun oftar í takt við Pascal.
Fáguð og stríð fagmennska er miklu
algengari á þeim bænum en baktínsk
hofmannaglettni og grallaraskapur.
Allt þetta er vert að hafa í huga
þegar skipan Fabrice Hybert í
Listasafni Reykjavíkur í Hafnarhús-
inu er skoðuð. Trjálundum er dreift í
pottum um allt svæðið en í ijóðram
grillir í sjónvarpsskjá hér og hvar.
Hið austurlenska minni um aldin-
garðinn er Hybert jafn nærtækt og
basarmenningin, arabeskurnar,
damaskefnið, persnesku teppin og
uppstoppuðu dýrin. Hans annað sjálf
- alter ego - Eliane Pine-Carring-
ton, er kennslukona, hefðarfrú, hús-
móðir og sjónvarpsráðgjafi. Vissu-
lega verður áhorfanda hugsað til
Rose Selavy - Éros, c’est la vie -
kvenpersónunnar sem Marcel
Duchamp skóp um 1920, sem ein-
hvers konar glannasvar við næsta
lygilegum framgangi tískudrottn-
ingarinnar Coco Chanel.
Eins og við almenningur er Eliane
Pine-Carrington mikill áhugamaður
um hvers konar trjárækt þótt hún sé
um leið dauðhrædd við sjálfa náttúr-
una.
Tvískinnungurinn sem Hybert
hendir á loft sem hálfmóðursjúkur
og trúðslegur látbragðsleikari hefur
nefnilega elt okkur frá upphafi vega.
Við fyrirlítum villimennskuna í ald-
ingarðinum en söknum hennar þó
svo óendanlega að menningin ætlar
okkur lifandi að kæfa í hvert sinn
sem gömlu góðu líkamsvessarnir
láta á sér kræla.
HalldórBjörn Runólfsson
Frá sýningu Birgis Andréssonar.
lesa allt sem gerði þessar manneslgur
sérstakar - manneskjumar sem Birg-
ir kýs að kalla annars vegar fólk. Fyr-
ir enda salarins þar sem myndh'nar
hanga í röðum eftir veggjunum blakta
síðan íslenskir fánar, pijónaðir úr ull
og í sauðalitunum, sem Birgir sýndi
þegar hann var fulltrúi Islands á
tvíæringnum í Feneyjum árið 1995.
Verk Birgis hafa um langt skeið
fjallað um sjálfsskilning íslendinga,
táknmyndir þjóðarinnar og hinar for-
mrænu birtingarmyndir þjóðar-
arfsins, það hvemig minni fortíðar-
innar hafa verið bundin í ákveðin
form og ákveðna uppbyggingu mynda
og hugtaka. Þannig hefur Birgir lagt
dijúgan skerf til gagnrýninnar um-
fjöllunar um sjálfsmyndir þjóðarinn-
ar og þá sjálfsblekkingu sem við, eins
og allar aðrar þjóðir, viðhöfum þegar
við fjöllum um fortíð okkar og upp-
runa. Myndröðin um annars vegar
fólkið er liður í þessari gagnrýnu um-
fjöllun Birgis en í henni dregur hann
fram úrhrök samfélagsins og hyllir
þau sem þjóðhetjur. í því samhengi er
einmitt einkar vel til fundið að setja
fánana upp í salnum þótt þeir tilheyri
ekki sama verki; hér er flaggað í litum
sauðkindarinnar fyrir þeim sem ávallt
voru utanveltu í bændasamfélaginu,
því samfélagi sem flestir þekkja nú
fyrst og fremst sveipað rómantískum
Ijóma hjarðkvæða og -sagna.
Birgir hefur sýnt mikið og allmörg
verk eru til á söfnum eftir hann og eru
gjaman tínd til þegar settar eru upp
yfirlitssýningar á samtímalist. Hér
hefur hins vegar verið tekinn heill sal-
ur undir verk hans og tengdir saman
tveir þræðir - og tvö tímabil - í ferli
hans: Annai's vegar hin frásagnai-lega
tilhneiging sem birtist í myndunum
og einnig í ýmsum nýrri verkum, en
hins vegar hin formræna og litafræði-
lega greining sem fánamir eru dæmi
um líkt og skápamir sem Birgir sýndi
nýlega í galleríi i8 við Ingólfsstræti.
Með þessu móti fá áhorfendur
skemmtilega og fræðandi innsýn í
samhengið í verkum Birgis og efnis-
tökum.
Jón Proppé