Morgunblaðið - 11.05.2000, Blaðsíða 46

MORGUNBLAÐIÐ
46 FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 2000
MINNINGAR
+ Vigfús Jósefsson
fæddist á Kúðá í
Þistilfirði 24. júlí
1917. Hann lést á
sjúkrahúsinu á Húsa-
vík 19. apríl síðast-
liðinn og fór útför
hans fram frá Þórs-
hafnarkirkju 29.
apríl.
Sárt er til þess að
hugsa að skilnaðar-
'stundin skuli vera
runnin upp. Söknuður-
inn er nístandi enda
skipaði afi stóran sess í
lífi mínu. Við systkinin komum oft og
dvöldum löngum stundum hjá afa á
Sætúni þegar við bjuggum í ná-
grenninu og þegar við fluttum suður
var það ævinlega okkar stærsta til-
hlökkunarefni að komast heim í
sveitina á sumrin og um jólin. Afl tók
okkur ávallt opnum örmum og hjá
honum ríkti hlýja og friður. Hann
var örlátur, umburðarlyndur og hon-
um féll aldrei styggðaryrði af vörum.
Gamansamur gat hann einnig verið
og oft var glatt á hjalla í kotinu.
Tónlistin var hans yndisauki og spil-
J^ði hann á harmonikuna dægrin löng
fyrir balli á sínum yngi'i árum. Eg
man hversu himinlifandi hann vai-
þegar ég, tíu ára gömul, náði einu,
heldur lítilfjörlegu lagi á stóru,
rauðu harmonikuna hans. Nokkrum
árum síðar gaf hann mér síðan litla
harmoniku og bað vin sinn, Jóhann í
Ormarslóni, að kenna mér á hana.
Var það okkur öllum mikill gleði-
gjafi. Bókmenntum unni hann einnig
en vildi ekki sjá annað en dramatísk-
ar ástarsögur enda afskaplega róm-
antískur maður. Hann sagði mér oft
áögur frá því í gamla daga, bæði af
sveitungum sínum og af þeim Rögnu
heitinni, konunni hans. Mér er sér-
staklega minnisstæð frásögnin af því
hvernig þau riðu til kirkju á brúnum
gæðingum í blíðskaparveðri til þess
að gifta sig. Þessi stutta saga þótti
mér lýsandi fyrir líf afa, ástina sem
hann bar í brjósti til konunnar sinn-
ar og um leið áhugann á búskapnum.
Afi var sannur bóndi af lífi og sál
og unni heitt öllum sínum skepnum
og sinni harðbýlu jörð. Hann þekkti
hverja á með nafni, gat lýst pers-
ónuleika hennar og rakið ættir henn-
ar langt aftur í árdaga.
Sauðburðurinn var
okkar uppáhalds tími
og ólýsanleg var gleðin
sem ríkti þegar lömbin
litu dagsins ljós. Mér
þótti ekkert jafn-
skemmtilegt þegar ég
var lítil og að hjálpa afa
við búskapinn og var
það alltaf minn æðsti
draumur að verða
bóndi eins og hann. Eg
var enda komin með
allmyndarlegan fjár-
stofn í mína eigu því að
þegar ég tók sérstöku
ástfóstri við einstaka lamb var hann
afi ekki lengi að gefa mér það og
leyfði því ætíð að lifa um haustið. Afi
kenndi mér að elska dýrin og líta á
þau sem jafningja okkar mannfólks-
ins. Hann kenndi mér einnig að virða
lífið þegar ég í barnaskap mínum
vildi slíta upp fyrstu sóleyjar vorsins
og gefa honum þær. Afi elskaði lífið
en vildi frekar kveðja þennan heim
heldur en að vera bugaður af oki ell-
innar. Þrátt fyrir það er sorgin
þungbær og söknuðurinn sár. Eg
sakna allra góðu stundanna sem við
áttum saman en er þakklát fyrir að
hafa átt yndislegan afa sem kenndi
mér jafnmargt. Minningin um afa á
Sætúni mun hlýja mér um hjarta-
ræturnar alla mína daga.
Sigríður Eysteinsdóttir.
Mig langar með nokkrum línum
að minnast afa míns; Vigfúsar Jós-
efssonar á Sætúni. Eg og Sigríður,
systir mín, dvöldumst oft á sumrin
hjá honum. Einnig komum við um jól
og páska og var þá glatt á hjalla. Afi
var mikill áhugamaður um íslensku
sauðkindina og var landbúnaður
hans líf og yndi. Ég minnist þess
hversu duglegur hann var síðustu
árin og hvernig hann hélt ótrauður
áfram með búskap sinn, þar til hann
varð að hætta vegna heilsubrests.
Oft voru veður válynd og barðist
hann eins og hetja þegar hann þurfti
að ganga einsamall á móti stórhríð-
inni til að gefa kindunum sínum.
Honum var mjög annt um þær og
liðu þær aldrei neinn skort frekar en
nokkurt annað dýr á Sætúni.
Afi átti góðan og traustan vin, Áka
Ragnarsson, sem rétti honum
trygga hjálparhönd þegar mest á
reyndi. Nágrannar hans voru honum
einnig hjálpsamir og heimsóttu hann
og röbbuðu um heima og geima. Það
var honum sárt að kveðja Sætún er
hann flutti þaðan í janúar 1998 en
hjá því varð ekki komist vegna lang-
varandi heilsubrests. Ég mun aldrei
gleyma þeim samverustundum sem
ég átti með afa á Sætúni.
Vigfús Eysteinsson.
Vigfús Jósefsson, bóndi á Sætúni,
var til moldai’ borinn laugardaginn
29. apríl sl. á Svalbarði í Þistilfirði í
fögru veðri og skartaði héraðið sínu
fegursta, þegar það kvaddi þennan
sérstaka höfðingja og heiðursmann,
sem virtist eiga að vinum alla sveit-
unga sína og samferðamenn.
Ekki leikur nokkur vafi á því að
fólk mótast mjög af umhverfi sínu og
er því harla mismunandi eftir lands-
hlutum. Aldrei fyrr finnst mér ég
hafa verið meðal svo margra stór-
höfðingja, í besta skilningi þessa
orðs, eins og í Þistilfirði austur þenn-
an dag. Engu er líkara en að hjálp-
semi og aðstoð við þá, sem lakar
standa, sé þessu fólki svo í blóð borin
að þeim sýnist það sjálfsagðir hlutir,
sem öðrum þætti hin mesta þolraun.
Sama gildir um alla rausn og gest-
risni, sem naumast verður með orð-
um lýst og líkast því að maður detti
inn í skáldsögu, þar sem sagnalist-
inni er óspart beitt og gammurinn
látinn geisa. Þá þjakar þetta fólk
ekki skoðanaleysið, það fylgist vel
með gangi þjóðmála og því sem er
efst á baugi hverju sinni, og ódeigt
við að taka afstöðu til ólíkra mála.
Ómögulegt er annað en að öfunda
Steingrím Sigfússon af að eiga stór-
an hlut í svo mögnuðum kjósendum.
I slíku umhverfi ólst Vigfús upp
og mótaðist enda bjó hann ríkulega
að öllum þessum kostum, eins og við
fengum að kynnast sem þekktum
hann best.
Vigfús lét snemma muna um sig
við sveitastörfin og ekkert var hon-
um fjarlægara en letin, því hann var
afburðamaður til allrar vinnu og
einkar natinn við allar skepnur og
hirti þær og fóðraði af sérstakri alúð.
Vigfús var á yngri árum, líkt og
Guðbjartur Jónsson í Sumarhúsum,
fyrst og fremst maður sauðkindar-
innar, enda var og er Norður-Þing-
eyjarsýsla tilvalin til sauðfjárbú-
skapar. Hann lét sér annt um hverja
kind og þekkti þær allai’ og afkvæmi
þeirra á svo auðveldan máta, að
barnið af mölinni vissi ekki hvaðan á
sig stóð veðrið. Sá sem hér heldur á
penna fór í margar ferðir með Vig-
íúsi um blómleg héruð og sveitir
landsins og varð þá þess vís að jafn-
an skoðaði hann landið með augum
sauðkindarinnar, því þar þótti hon-
um fallegast þar sem grösugast var
og hagar bestir.
En öndvert við Bjart var honum
alltaf einkar vel til Sparisjóðsins og
bar honum söguna vel fyrr og síðar.
Þetta var reyndar einn aðalkostur
Vigfúsar, hann bar öllum söguna vel
og var umtalsfrómur. Þá sjaldan
hann var ekki dús við mann, sagði
hann í mesta lagi að honum félli ekki
við hann og ekki orð um það meir.
En það stóð heldur ekki á honum að
lofa menn, ef það var á annað borð
gerlegt.
Arið 1942 gekk Vigfús að eiga
Ragnheiði Jóhannsdóttur frá
Hvammi, sem var þá tvítug að aldri.
Foreldrar Rögnu, þau Ki-istín og Jó-
hann í Hvammi, eru mér minnis-
stæð. Kristín þessi blíða og fallega
kona og Jóhann glettinn og gaman-
samur. Afkomendur þeirra eru mik-
ið dugnaðarfólk og hefur sett mark
sitt á heimabyggðina og eru margir
meðal öflugustu máttarstólpa hér-
aðsins. Ragnheiður og Vigfús hófu af
litlum veraldlegum efnum búskap á
Ytra-Álandi og bjuggu þar í tvö ár.
Þau voru alla tíð sjálfstætt fólk og
töldu sér betur borgið með því að
vera ekki upp á aðra komin og
keyptu Staðarsel, litla jörð á Langa-
nesi, tveim árum síðar. Hús og tún
voru lítil og þægindi engin en dugn-
aður beggja mikill, sem dugði til
þess að þeim búnaðist vel. Rétt ofan
við bæjarhólinn rann Gunnlaugsáin,
sem bætti jörðina, þangað mátti
sækja vatn og silungur veiddist í
bæjarhylnum, sem var ekki lítil
búbót, því nýmetið var af skornum
skammti. Það var á Staðarseli, sem
ég kynntist þessum góðu hjónum,
sem tóku mig að sér fjögurra ára á
meðan móðir mín þurfti að liggja á
spítala í höfuðborginni. Systir Vig-
fúsar bjó í Ameríku og sendi þeim
hjónum m.a. blikkkassa fullan af
kremkexi, sem þau gáfu mér að
smakka á til að dreifa huganum og
gleðja mig. Þótt nú sé liðin meira en
hálf öld, man ég þetta rétt eins og
það hefði gerst í gær, enda át maður
ekki kremkex hvunndags frá hinni
stóru Ameríku í þá daga.
Ragna og Vibbi, eins og þau voru
kölluð, fluttu sig um set og keyptu
jörðina Sætún árið 1949. Sætún ligg-
ur um þjóðbraut þvera og það átti nú
VIGFUS
JÓSEFSSON
+
Útför eiginmanns míns,
ZÓPHONÍASAR STEFÁNSSONAR
frá Mýrum,
sem andaðist á Sjúkrahúsi Egilsstaða fimmtu-
daginn 4. maí, fer fram frá Þingmúlakirkju
laugardaginn 13. maí kl. 14.00.
Jarðsett verður i heimagrafreit.
Fyrir hönd fjökyldunnar,
Ingibjörg Einarsdóttir.
+
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
GUÐMUNDUR VALGEIR JÓHANNESSON,
Sólborg,
Flateyri,
lést þriðjudaginn 9. maí.
Gunnar Kristján Guðmundsson, Elín Jónsdóttir,
Magnús Hringur Guðmundsson, Ebba Jónsdóttir,
Eiríkur Guðbjartur Guðmundsson, Ragna Óladóttir,
Guðjón Guðmundsson, Bjarnheiður fvarsdóttir,
barnabörn og langafabörn.
+
Móðir okkar og tengdamóðir,
LÍNEY S. KRISTINSDÓTTIR
fyrrum forstöðukona
dvalarheimilisins Áss,
Hveragerði,
verður jarðsungin frá Garðakirkju, Álftanesi,
föstudaginn 12. maí kl. 13.30.
Tómas Antonsson,
Sigríður Antonsdóttir,
Kristinn Antonsson,
Sigurlína Antonsdóttir,
Auður Antonsdóttir,
Ásdís Dagbjartsdóttir,
María Þórarinsdóttir,
Arnar Daðason,
Andrés Sigurðsson,
Erna Marlen,
María Bjarnadóttir.
+
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og
afi,
JÓN ERLENDSSON
frá Mógilsá,
lést á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ sunnu-
daginn 7. maí.
Jarðað verður í kyrrþey að ósk hins látna.
Björg Gunnlaugsdóttir,
Agnar Jónsson og fjölskylda,
Ásta Jónsdóttir og fjölskylda.
heldur betur við þau hjón, að þar var
gestkvæmt og oft fjölmenni og því
glatt á hjalla, enda gestrisni þeirra
og viðmóti viðbrugðið.
Með fádæma dugnaði og ósér-
hlífni tókst þeim hjónum að bæta og
stækka svo bú sitt að það var á með-
al þeirra stærstu í sýslunni og þótt
víðar væri leitað. Engum manni
dytti í hug nú á dögum að leggja
slíka vinnu á sig enda má með sanni
segja að Vigfús hafi unnið meir en
líkaminn þoldi og kom það niður á
honum síðar á ævinni, þótt það kæmi
aldrei í veg fyrir að hann gleddist
með vinum sínum á góðum degi, en í
þeirri lífskúnst fór honum fram eftir
því sem hann eltist.
Ragnheiði og Vigfúsi varð ekki
barna auðið en tóku til fósturs árið
1959 sex ára stúlku Sigrúnu Davíðs
og gengu henni í foreldra stað og
hún þeim í dóttur stað. Þau voru að
vonum stolt af henni, enda góðum
gáfum gædd og mikill dugnaðarfork-
ur. Mér hefur sagt prestsmaddaman
á Odda á Rangárvöllum, sem var í
sveit á Sætúni lítil stúlka, að hún
myndi það vel hvað það gladdi hjónin
á Sætúni, þegar það barst á öldum
ljósvakans að dóttir þeirra var heiðr-
uð fyrir frábæran námsárangur.
Varla er unnt að greiða fósturlaunin
betur. Sigrún giftist Eysteini Sig-
urðssyni og eiga þau tvö uppkomin
börn, Sigríði og Vigfús, sem voru
sannkallaðir augasteinar afa síns og
voru þau honum sérlega góð og um-
hyggjusöm. Sigrún og Eysteinn slitu
samvistir.
Þótt þeim Rögnu og Vibba fædd-
ust engin börn, þekki ég naumast
önnur hjón, sem eignuðust jafn
mörg börn, því þau tóku til sín á
hverju sumri ýmist eitt eða fleiri og
komu sum þeirra sumar eftir sumar
og er ég eitt þeirra, sem dvaldi hjá
þeim í tiu sumur og einn vetur að
auki. Þetta var sérstakur kapítuli í
lífi þeirra Sætúnshjóna, og mun
lengi verða minnst, enda aðeins ein
skýring á því hvers vegna börn og
unglingar sóttu svo fast að dvelja hjá
þeim. Þau voru hvort öðru ágætara í
þessu hlutverki, um það eru allir á
einu máli.
Aldrei fæ ég fullþakkað fyrir dvöl-
ina á Sætúni. Þar lærði ég að meta
önnur gildi og óbrotgjarnari en þau,
sem eru fyrirferðarmest í nútíman-
um. Við Vibbi hlustuðum saman á
allar eldhúsdagsumræður og vorum
ekki á sama máli, en það var hluti af
uppeldinu, að maður mátti hafa sínar
skoðanir, þrátt fyrir lágan aldur og
lítið vit.
Þegar Ragna heitin lést langt um
aldur fram árið 1978, aðeins 56 ára,
var mikið skarð fyrir skildi, og mun-
aði þá öllu að Vibbi átti nú Sigrúnu
að og alla vini sína, sem hjálpuðu
honum af einstakri ósérhlífni við að
reka búið, sem minnkaði að vonum
smátt og smátt eftir því, sem kraftar
hans og heilsa þvarr.
Síðustu tvö árin, sem Vigfús lifði,
bjó hann úti á Þórshöfn í góðu yfir-
læti og naut þar umönnunar, sem
hann svo sannarlega átti skilið. Á
Þórshöfn eignaðist Vigfús ýmist
nýja vini eða treysti böndin við þá
gömlu og var enn jafn glaður á góðri
stund og áður. Dró fram nikkuna eða
lét á fóninn þá tónlist, sem hann
valdi sér hveiju sinni.
Með þessum fátæklegu línum
þökkum við Þórunn samfylgdina
heiðurshjónunum á Sætúni, sem ég
mun einlægt minnast, þegar ég
heyri góðs fólks getið.
Nú verður nokkur bið á því að við
förum á pósthúsið að sækja ilmandi
sauðahangikjötið frá Vibba fyrir jól-
in, en hver veit hvaða siðir eru tíðk-
aðir í öðrum og fjarlægari sóknum.
Maður lifir í þeirri góðu trú að á
þessu verði ekki miklar breytingar í
nýjum heimkynnum.
Vigfús lagðist aldrei í ferðalög um
ævina og fór ekki heldur yfir lækinn
til að sækja sér það, sem hann vant-
aði. En nú hefur bóndinn tekist á
hendur langferð og numið fjarlæg
lönd og mun, ef að líkum lætur,
brjóta þar nýtt land og rækta. Þá
mun Ragna ekki láta sitt eftir liggja,
því ég sé hana fyrir mér í rósóttum
morgunkjól í ani við að snúa heyi í
brakandi þerri í glaða sólskini.
Blessuð sé minning Vibba og
Rögnu.
Ámi M. Emilsson.