Morgunblaðið - 11.05.2000, Síða 52

FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Orð í tíma
töluð
í HVERJU samfélagi eru mál-
efni sem forðast er að ræða um.
Málin virðist byggjast á þeir veiku
von að með því að
ræða þau ekki hverfi
þau. En reynsla
manna sýnir að slíkt
er misskilningur og
fyrr eða síðar kemur
’að skuldadögum.
Eitt þessara bann-
mála er allt það sem
snýr að dánarbúum,
erfðaskrám og fleira
í þeim dúr. Um málin
ríkir þögn, grafar-
þögn. Síðan einn
daginn þegar við öll
einhvern tímann
kveðjum þennan
heim standa þeir sem
eftir lifa oft í vanda,
sem hefði verið auð-
leystari nokkru fyrr.
Tilgangur greinar þessarar er að
vekja fólk til umhugsunar um sín
persónulegu mál.
Andlát manns skiptir miklu máli
að lögum. Ýmsar réttarreglur
verða þá virkar, en flestar réttar-
reglur gilda í lifanda lífi. Markmið
erfðareglna er að greiða fyrir eðli-
legri eignayfírfærslu milli kynslóða
Bossakremið
frá Weleda ótrúlegt og ómissandi
ÞUMALÍNA
Pósthússtraeti 13 s. 5512136
og stuðla þannig að og viðhalda
festu og öryggi í samfélaginu. Áð-
ur fyrr voru mikilvægi erfðareglna
jafnvel enn meiri en í
dag, þar sem að for-
eldrar lifðu almennt
skemur og dóu fyrr frá
börnum sínum. Meðal-
maður lifir í dag í
u.þ.b. 75-80 ára. Þann-
ig að „börn“ sem eru
að erfa foreldra sína
eru komin yfir miðjan
aldur og framfærslu-
þörfin ekki mikil.
Erfðaskrá er m.a.
persónulegur og form-
bundinn löggerningur.
í honum felst að eign-
um hins látna er ráð-
stafað á tiltekinn hátt.
Erfðaskrá er til þess
fallin að auka festu og
öryggi og í leiðinni minnka líkur á
miklum deilum milli erfíngja.
Við andlát skammlífari maka
reynir mikið á þann sem eftir lifir.
Oftast er nóg að takast á við and-
látið, þó að ekki fylgi vandamál
varðandi búskiptin og annað það
sem ástandinu fylgir. Löggjafinn
hefur undanfarin ár komið til móts
við hagsmuni þess sem lengur lifir
með því að auðvelda möguleika á
að setu í óskiptu búi. Með setu í
óskiptu búi er eiginlegum arfskipt-
um slegið á frest. Nú getur hið
langlífara setið í óskiptu búi með
sameiginlegum börnum án frekara
samþykkis. En margur áttar sig
ekki á því að þetta á ekki við ef að
Erfðaréttur
Ég skora á fólk að skoða
sín persónulegu mál og
leysa þau tímanlega,
segir Margrét María
Sigurðardóttir, því
stundina þekkir enginn.
sá sem skemur lifir á börn með
öðrum en maka sínum. Þá þurfa
börnin að samþykkja setu í óskiptu
búi eða að hjónin hafi gert erfða-
skrá, sem heimilar hinu langlífara
að sitja í óskiptu búi. Lífaldur fólks
fer sífellt hækkandi, því er hinu
langlífara oft mikill akkur í því að
geta setið í óskiptu búi. Þá getur
sá sem eftir er frekar búið áfram á
sama stað eða tekið ákvarðanir um
framtið sína með þær eignir sem
hjónin hafa aflað saman. Oft er sá
aðili sem lengur lifir einnig orðinn
mjög fullorðið og kannski nokkur
ár í að búinu í heild sé skipt.
Vilji fólk af einhverri ástæðu
ekki giftast er brýnt að það geri
erfðaskrá, vegna þess að milli sam-
býlisfólks er enginn erfðaréttur. Á
mörgum mikilvægum sviðum hefur
réttur sambýlisfólks og hjóna verið
jafnaður, en þó er aðstöðumunur
mjög mikill við andlát annars
maka. Sambýlisfólk getur t.d. ekki
fengið setu í óskiptu búi. Almennt
er fólk af einhverri ástæðu tregt til
að gera erfðaskrá.
Að lokum vil ég skora á fólk að
skoða sín persónuleg mál og leysa
þau tímanlega, því stundina þekkir
enginn. Ég legg til að við hugleið-
um þessi mál og ræðum þau í tíma.
Höfundur er héraðsdómslögmaður.
Margrét María
Sigurðardóttir
BlaðauM Morgtmblaðsíns
laugardaginn 20. mai
Skilafrestur auglýsmgapantana
er til kl. 12 mánudaginn 15. maí
AUar nánari upplýsingar veita sölu- og þj ónustufulltniar
á auglýsingadeild í síma 5 69 1111.
fHtirgtittfrtAfeÍfr
AUGLÝSINGADEILD
Sími 569 1111 • Bréfasími 569 1110 • Netfang: augl@mbl.is
Fyrirgef þeim -
eða vita þeir ekki
hvað þeir gera?
FRA ÞVI að Jó-
hannes Páll II páfi,
baðst fyrirgefningar
opinberlega á mistök-
um starfsmanna
Kirkju Krists í gegn-
um árþúsund, fyrst al-
mennt á alþjóðavet-
vangi, síðar við
grátmúrinn í Jerúsa-
lem og önnui’ tækifæri,
hefir meðal annars
þjóðkirkja Islendinga
(mótmælendur) séð að
hér mundi e.t.v. vera
bein með kjöti á og
gott að fara í smiðju.
Biskup þjóðkirkju
íslendinga á tuttug-
ustu öldinni tók að biðjast afsökunar
á Þingvöllum á föstudaginn langa,
þann 21. apríl árið 2000, fyrir mistök
og hrottafengnar hegningar er þar
áttu sér stað, væntanlega allt aftan
úr heiðni og væntanlega með heim-
ild dóms- og kirkjumálaráðherra.
Þarna skulum við þá vænta þess að
einnig hafi verið beðið afsökunar á
galdrabrennunum og Spánverjavíg-
unum, svo nokkuð sé nefnt af því
sem fram fór í lútherskum sið. Sam-
anber fordæmið um fyrirgefningar-
bænina að Holti í Önundarfirði.
Væntanlega þarf þó þessi íslenska
þjóðkirkja 20. aldarinnar, sem nú
virðist samt ekki lengur vera evang-
elisk lútherska kirkjan, sem hún var
langt fram á þessa öld, að biðja af-
sökunar á gerðum heiðinna manna,
þótt núverandi biskup sjái ástæðu
til að kalla hjónavígslu þeirra slys,
sama í hvaða samhengi er. Kirkja
Krists telur hjónavígsluna vera það
sakramenti, sem hjónaefnin í raun
veita sér sjálf. Prestur og vottar
taka aðeins ákveðinn þátt í athöfn-
inni, séu prestar til staðar.
Ef gera á skil trúarsögu íslend-
inga, þá skyldi því ekki gleymt, að
fyrst voru Islendingar ekki heiðnir,
heldur Ásatrúar. Síðan voru þeir
kristnaðir fyrir tilverkan, meðal
annars kristinna þræla, sem höfðu
sín áhrif, viturra manna og loks með
nokkurri þvingun frá kaþólskum
konungi Noregs. Þó enn og aftur, að
viturra manna ráði, ekki síður ása-
trúar, en kaþólsk-kristinna. Þá urðu
siðaskipti á Islandi. Þannig stóð svo
í 550 ár. Þá ákvað konungur Dana-
veldis að íslendingar skyldu gerast
lútherstrúar og allar eignir Krist-
innar kaþólsku skyldu afhentar hon-
um. Það tóku ekki einu sinni við
biskupar þessarar Danakonungs-
kirkju, heldur superintendantar
konungs og konungsritari, sem
hafði nokkuð mikil völd, e.t.v. dóms-
og kirkjumálaráðherra þess tíma?
En hér kom til átaka. Það varð að
myrða menn sökum trúarskoðana
þeirra, meðal annars Jón biskup
Arason af Hólum og syni hans tvo.
Það varð að koma þeim í örugga
geymslu og hvergi er hún öruggari
en á himnum. Þetta var gert að til-
lögu konungsritara, en enginn bar
því í móti, hvorki superintendantar
eða prelátar þeirra. Þá var full ein-
ing í Skálholti, eins og með öllum
þeim 30, er voru á Þingvöllum í dag.
Var ekki annars líka
beðið þar fyrirgefning-
ar á morði Herra Jóns
Arasonar og sona
hans?
Það er ótvíræð stað-
reynd, söguleg og í vit-
und íslensku þjóðar-
innar, að Herra Jón
Arason, lét lífíð fyrir
trú sína, kirkju og föð-
urland. Svo mikil er
vitund þjóðarinnar um
píslai’vætti hans, að
þegar gefið var út
frímerki vegna 500 ára
Sigurður H. ártíðar hans, var höfuð
Þorsteinsson hans ekki aðeins
skreytt mítra, heldur
og geislabaug, að verðleikum. Þegar
svo halda skyldi hátíðlegar tvær
þúsaldir frá Krists burði og þúsöld
íslenskrar kristni, báru póststofnan-
ir Vatíkans og íslands gæfu til þess
að minnast þessa með sameiginlegri
frímerkjaútgáfu, með myndum allra
Bókhaldskerfi
KERFISÞROUN HF.
Hin nýja tegund
söguskoðunar, segir
_______Sigurður H.___________
Þorsteinsson, er að
minnast þess í engu, að
þjóðin var kaþólsk í 550
ár af þessum þúsund.
hinna kaþólsku dýrlinga íslands.
Því eru nú uppi raddir meðal
kaþólskra íslendinga að brátt skuli
Herra Jón Arason biskup tekinn í
tölu dýrlinga. Frímerkin geta enn í
dag verið nefnd „Nafnspjald þjóð-
anna“. Saga þeirra er einnig skráð á
þessi nafnspjöld á ýmsan hátt.
Hin nýja tegund söguskoðunar,
sem nú er uppi og mest hefir borið á
undanfarið, er að minnast þess í
engu, að þjóðin var kaþólsk í 550 ár
af þessum þúsund, en evangelisk
lúthersk í aðeins 450. Þarna munar
enn ekki nema öld. Núna minnist
enginn á það opinberlega í fjölmiðl-
um, að hér hafi nokkru sinni verið
nema ein þjóðkirkja. Sé aðeins litið
á þær frásagnir sem mest á ber og
túlkun sem uppi er höfð, er vart
hægt að geta sér til um hverrar
trúar sú kirkja hefir verið. Vonandi
samt kristin sé miðað við orðið
kirkja. Svona er reynt að koma inn í
þjóðarvitundina nýrri söguskoðun,
með því að upphefja eitt (eina ís-
lenska þjóðkirkju frá upphafi), en
þegja um annað. Kirkja Krists er og
verður kaþólsk. Superintendanta
kirkjan er við tók, var hinsvegar
stofnun danakonungs eftir kenning-
um Marteins Lúthers.
Herra Jón biskup Arason hafði
þýtt og gefið út guðspjöll hins Nýja
Testamentis, eftir því sem heimildir
herma. Hið svokallaða „Nýja Testa-
menti Odds Gottskáíkssonar",
skyldi þó aldrei hafa verið þýtt með
hliðsjón þess verks? Herra Jón
hafði rekið prentverk sitt norður á
Hólum, sem síðar lenti í lögmanns-
vöggunni að Breiðabólsstað í Vest-
ur-Húnaþingi.
Ef einhver kynni að efast um písl-
arvætti Herra Jóns, þá er hollt að
minnast páfabréfs þess, sem geymt
er í Diplomatarium Islandicum og í
skjalasafni Vatikansins, það segir
honum hversu skuli fara með mál á
íslandi. Beri honum að verja Guðs-
trú og sanna kristni þótt líf hans
liggi við, enda sé honum þá vís sælu-
vist á himnum.
Þar talaði ármaður Guðs á jörð.
http://www.kerfisthroun.is/
Höfundur er fv. fréttaritari Morgun■
biaðsins A Klúku í Strandasýslu.