Morgunblaðið - 19.07.2000, Qupperneq 33

Morgunblaðið - 19.07.2000, Qupperneq 33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. JÚLÍ 2000 33 ......... UMRÆÐAN Hvers virði eru rannsóknir, þekking og reynsla? ÞAÐ HEFUR lengi tíðkast hér á landi að allt sem kallað er rann- sóknir er jafngilt. Virð- ist þar engu máli skipta hvemig staðið er að hlutunum, hvort um er að ræða bréf, álitsgerð- ir eða skýrslur, hvort þær eru samdar af fær- ustu sérfræðingum í vísindasamfélaginu, innlendum sem erlend- um, eða leikmönnum. Allt fær jafnt vægi. Nýlegt dæmi er því miður að finna í úr- skurði Skipulagsstjóra um mat á umhverfis- áhrifum kísilgúmáms í Syðriflóa Mývatns. Kísiliðjan lagði íram frummakskýrslu um áhrif námu- vinnslu á nýju svæði og fylgdu því gögn og mat á rannsóknum frá mörg- um aðilum, innlendum og erlendum, enda hafa samfelldar rannsóknir ver- ið stundaðar á Mývatni í þrjátíu ár. Skipulagsstjóri leitaði umsagna frá fjölmörgum aðilum, lögboðnum og öðmm. Flestir þeir sem fjölluðu um rannsókna- þáttinn vom vísinda- menn sem komu víða að, frá Háskóla íslands, N áttúrurannsóknast- öðinni við Mývatn, Náttúrufræðistofnun Islands, öðmm rann- sóknastofnunum, Verk- fræðistofunni Vatna- skilum sf., Vegagerð- inni oH. Auk þess vom þrír skandinavískir vatnalíffræðiprófessor- ar látnir skoða málið. Kísiliðjunni var gert að leggja fram frekara mat á áhrifum væntan- legs kísilgúmáms í Syðriílóa. Eftir að frekara mat var lagt fram leitaði Skipulagsstofnun aftur álits, bæði á nýju gögnunum og óskaði end- urmats á eldri gögnum eins og lög gera ráð fyrir. Einnig leitaði Skipu- lagsstofnun ráðgjafar hjá ungum verkfræðingi (f. 1972) og starfsmanni Olíudreifingar ehf., Gesti Guðjóns- syni, sem jafnframt er umboðsmaður Mývatn Mér þykir það furðu sæta, segir Gísli Már Gíslason, að upplýsing- ar vísindamanna með áratugareynslu í rann- sóknum á vatnafræði og vistfræði og sérþekk- ingu á Mývatni skuli ekki vera notaðar. Dönsku vatnafræðistofnunarinnar (DHI Water & Environment) á ís- landi. Þessi ráðgjafi hóf störf hjá Olíudreifingu ehf. fljótlega eftir að hann lauk námi og hefur starfað þar sl. 2 ár. Hann hefur litla sem enga rannsóknareynslu. Skipulagsstofnun skrifaði beiðni á íslensku til umboðs- mannsins og var stofnunin beðin um álitsgerð um strauma, setflutninga og hvemig minnka mætti áhrif kísil- náms á lífríki Mývatns. Ólíklegt er að aðrir en umboðsmaðurinn hafi getað lesið þessar bréfaskriftir. Það vekur athygli að matsskýrslan var ekki þýdd á erlent tungumál, sem bendir til þess að enginn sérfræðingur Dönsku vatnafræðistofhunarinnar hafi getað kynnt sér málið til hlítar. Beiðni Skipulagsstofnunar er dag- sett 16. maí 2000, Danska vatnafræði- stofnunin tekur við málinu formlega 30. maí 2000 og 16. júní liggur fyrir skýrsla þeirra, dagsett 22. maí! Lát- um liggja milli hluta hversu lítinn tíma þurfti til að vinna álitsgerðina. Það sem vekur mesta athygli hér er að álitsgerðin byggir ekki á neinum útreikningum, engum rökstuðningi, engum tilvitnunum í innlendar eða erlendar rannsóknir, og er ekki ann- að að sjá en að öll álitsgerðin byggist á visku höfundar og hugsanlega ein- hverra starfsmanna Dönsku vatna- fræðistofnunarinnar sem höfundur uppfræddi. Enn leitaði Skipulags- stofnun frekari skýringa 3. júlí, sem hún fékk í formi nýrrar álitsgerðar Gísli Már Gíslason umboðsmannsins, sem dagsett er 6. júlí, og var sama marki brennd og fyrri álitsgerð. Úrskurður Skipulags- stofnunar byggist alfarið á þessum álitsgerðum. Hann byggist ekki á niðurstöðum áratugarannsókná*'- flóknum líkönum byggðum á mæling- um um strauma og setflutninga eða innlendri og erlendri þekkingu um vistfræði Mývatns og annarra grunnra vatna. Þegar leitað var álits Dönsku . vatnafræðistofnunarinnar á þessum ' ,„vel unnu álitsgerðum“, svo vitnað sé i í skipulagsstjóra, segir Asger Kej, forstjóri stoftiunarinnar, í rafbréfi til f undirritaðs 14. júlí sl. að þetta séu { bréf sem ekki megi nota sem vísinda- 1 legar skýrslur (men brevenes form og indhold kan bestemt ikke opfatte^ som „videnskabelige rapporter"). Mér þykir það furðu sæta að upp- lýsingar vísindamanna sem hafa ára- tugareynslu í rannsóknum á vatna- fræði og vistfræði og með sérþekkingu á Mývatni skuli ekki vera notaðar, en í stað þess sé farin sú leið að fá lausamann til þess að { gera álitsgerð, sem viðkomandi virð- ' ist ekki hafa vald á, og að ríkisstofnun | byggi gagnrýnilítið niðurstöðu sína á 1 slíku. Hver eru skilaboðin til vísinda- samfélagsins? Höfundur er fommður stjómar Náttúrurannsóknastöðvarinnar við Mývatn og prófessor í vatnalíffræði við Háskóla íslands. <> Utúrsnúniiigar einangrunarsmna UNDANFARIÐ hef- ur farið fram hér á síð- um blaðsins lítil og nokkuð skondin mið- sumarsdeila um Evrópusamstarf og full- veldishugtakið. 14. júlí ritar Páll Vilhjálmsson, fulltrúi og fyrrverandi ritstjóri Vikublaðsins - skammlífs málgagns ís- lenskra sósíalista - grein undir fyrirsögn- inni: „Mótsagnir ESB- sinna“. í skrifum sínum kýs Páll að misskilja grein mína frá 12. júlí, auk þess sem hann beit- ir fyiir sig afar langsótt- um útúrsnúningum að hætti þeirra sem hafa veikan málstað að verja. Evrópusamstarf og fullveldið Umræðan snýst um stöðu íslands í Evrópusamstaríi. Ég hef ásamt öðr- um haldið því fram að því miður sé EES-samningurinn þannig upp- byggður að með auk- inni samvinnu Evrópu- sambandsríkja minnki mikilvægi hans í nánast jöfnu hlutfalli. Að nú sé svo komið að samning- urinn sé orðinn að neð- anmálsgrein í Evrópu- samvinnu og aðildarríki hans utan ESB séu orðin hom; rekur í samstarfinu. í kjölfarið hefur aðkoma íslendinga að ákvörð- unum sem síðar verða að lögum á öllu EES; svæðinu takmarkast. í greininni benti ég á þá augljósu fullveldis- skerðingu sem það felur í sér að við- taka lög án þess að hafa áhrif á mótun þeirra. Ennfremur benti ég á þá breytingu sem orðið hefur á viðfangs- efnum fullvalda ríkja og þeirri stað- reynd að í nútímasamfélögum séu ríkin ekki lengur einráð um eigin mál- efni. Utanaðkomandi áhrif séu orðin Evrópusamstarf ✓ Treysti ég Islendingum vel, segir Eiríkur Bergmann Einarsson, til að taka þátt í alþjóðasamfélaginu til jafns við aðrar þjóðir. það mikil að til að tryggja áhrif á eigin málefni þurfi ríkin að vinna saman. Ég tók dæmi af umhverfismálum. Hið fullvalda ríki getur ekki ákveðið eitt og sér að innan landamæra þess sé ekki mengun, alltént ekki ef meng- unin berst að utan. Til þess að ná utan um viðfangsefnið þurfa ríkin að deila fullveldinu og móta sameiginlega stefnu í mengunarmálum. Evrópu- sambandið er besta dæmið um þetta. Aðildarríkin hafa komist að þeirri Eiríkur Bergmann Einarsson niðurstöðu að það sé vænlegra til ár- angurs í tilteknum viðfangsefnum að deila með sér fullveldinu og takast á við málefnið á Evrópuvettvangi frek- ar en á þjóðríkjavettvangi. Treysti íslendingum vel í grein sinni segist Páll finna ein- hverja mótsögn í þessari einföldu skýringu minni. Hann dvelur þó ekld lengi við það heldur dembir sér beint í útúrsnúninga um meinta stórveldis- drauma og raunveruleikafirringu okkar sem teljum að kannski sé það vænlegra fyrir íslendinga að taka þátt í Evrópusamstarfi á jafningja- grundvelli og sækja um aðild að ESB. Þótt Páll hafi ekki mikla trú á getu lands og þjóðar og vilji helst einangra landið sem mest treysti ég íslending- um vel til að taka þátt í alþjóðasamfé- laginu til jafns við aðrar þjóðir. Höfundur er stjórnmálafræðingur og formaður félags frjálslyndra jafnaðarmanna. Eftirfarandi viöskipta- númer voru vinningsaðilar í Talló nr. 11 16507 16811 17219 16521 16825 17224 16522 16826 17227 16549 16828 17229 16552 16833 17239 16557 16837 17260 16566 16842 17266 16597 16847 17268 16609 16857 17271 16610 16867 17283 16611 16901 17284 16616 16902 17291 16628 16926 17301 16631 16933 17311 16634 16952 17333 16648 16959 17336 16649 16960 17340 16650 16963 17353 16652 16971 17379 16665 16987 17381 16669 16988 17396 16672 16992 17398 16692 16997 17412 16715 17017 17414 16725 17087 17431 16740 17090 17434 16747 17114 17449 16757 17119 17486 16764 17128 17496 16771 17129 17498 16775 17160 17509 16779 17175 17510 16793 17192 17511 16796 17203 17518 16802 17204 17522 17533 17898 18397 17538 17899 18407 17539 17908 18411 17543 17927 18416 17544 18018 18422 17554 18040 18424 17557 18052 18427 17567 18063 18433 17572 18075 18440 17618 18100 18450 17620 18106 18454 17627 18107 18455 17637 18109 18477 17639 18110 18486 17642 18112 18496 17674 18124 18502 17710 18127 18544 17721 18128 18570 17744 18138 18606 17747 18140 18615 17767 18147 18634 17768 18161 18640 17790 18167 18650 17791 18196 18652 17795 18210 18654 17796 18242 18680 17797 18249 18694 17823 18253 18699 17826 18260 18706 17840 18264 18713 17853 18281 18720 17854 18326 18722 17870 18344 17871 18374 17889 18380

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.