Morgunblaðið - 22.09.2000, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. SEPTEMBER 2000 31
LISTIR
nw f\ nurssdn

Thor Vilhjálmsson á dagskrá með Lars Lönnroth t.v. og Inge Knutsson.
Á upplestrardagskrá: Martin Enckell t. v. og Jóhann Hjálmarsson.
Einar Már Guðmundsson og Hall-
grímur Helgason kynntu hvert
annað og lásu úr bókum sínum.
Það er svo mikið af íslendingum
að ég missi af öllum alþjóðlegu höf-
undunum, íslenskir höfundar óslitið
á dagskrám í allan dag, veina ég
þegar „mássgeneralen" Bertil
Falck spyr hvernig gangi.
Islenskir höfundar eru alþjóðleg-
ir! svarar Bertil án umhugsunar.
Snjallt, hugsa ég. Góður vinkill.
Hvort Islendingar eru meira al-
þjóðlegir en aðrir norrænir höfund-
ar eða ekki, skal látið ósagt, þótt
ég sé alveg til í að ímynda mér það.
Víst er að íslensku höfundarnir
sem komu fram á stefnunni eru
lesnir á fleiri
tungumálum en
íslensku og
sænsku. Það á
líka við um Andra
Snæ Magnason
sem hér var
kynntur sem ný-
liði á sviði barna-
bóka. Bók hans
hefur raunar ekki
komið út á
sænsku enn, en
þegar verið þýdd
á dönsku og er
væntanleg á
norsku næsta ár.
Á dagskránni sem
Andri Snær tók
þátt í ásamt Christina Brönnestam,
Elsie Petrén og Maria Kuchen,
kom fram að leikrit eftir hann yrði
á fjölum Þjóðleikhússins innan
skamms. Og að dagskránni lokinni
mátti sjá sænska útgefendur taka
til fótanna til að ná tali af hinni
nýju íslensku stjörnu sem kvaðst
fyrir löngu hafa guggnað á þeirri
hugmynd að vinna fyrir sér sem
umferðarstjóri á flugvelli tvo daga
vikunnar til að geta skrifað hina
dagana. Bæði út af því að reynslan
hafði þegar sýnt að hann gæti vel
unnið fyrir sér með ritstörfum og
svo færði hann söguleg rök fyrir
hve „hættulegur" hann hefði getað
reynst sem umferðarstjóri, hafði
þegar valdið stórslysum í umferð
leikfangafarartækja.
Einar Kárason millilenti í Gauta-
borg á leið sinni frá Islensku bók-
menntahátíðinni til baka til Berlín-
ar. En hlutverk hans í Gautaborg
var að kynna norska meistarann
Roy Jacobsen sem á nýútkomna
bók á sænsku, Gránser, þar sem
hann þykir spenna bogann jafnvel
enn meira en í Segerherren.
Nei nei, af sjálfum mér er ekkert
að frétta, fullyrðir Einar á hlaup-
um milli hæða og hlutverka: Jú,
það er fínt að búa í Berlín og mikið
líf í bókmenntaheiminum þar, við-
urkennir hann, daglegar umræður
og upplestrar, heill dálkur, svona
langur (mátar 20-30 cm með hönd-
unum) með bókmenntadagskrám á
hverjum degi. Einar Már er nær-
staddur á sínu sérstaka flugi,
nýbúinn að koma því á dagskrá
tríóins að Einar Kárason tilheyrði
þeim „Vogaskáldum", og byrjar á
ferðasögu og ég skil við þá Einara
með trega einhvers staðar í Þýska-
landi, til að leita uppi dyr að allt
öðrum fyrirlestri.
Afmælisskáld ársins, Thor Vil-
hjálmsson, var mættur síðdegis á
föstudag og lét það verða sitt
fyrsta verk að fara og hlýða á
sagnaritstjórann og miðaldafræð-
inginn Örnólf son sinn sem ásamt
Gísla Sigurðssyni íslenskufræðingi
kynnti sögulegt efni. Þeirra dag-
skrá var á vegum Stofnunar Sig-
urðar Nordals og einnig styrkt af
landafundanefnd. Sjálf missti ég af
nýjustu víkingasögunum, sem flutt-
ar voru á ensku, en frétti síðar að
þær hefðu verið vel heppnaðar. Á
meðan fékk ég eitt og annað að
heyra um það hvernig kvenþjóðin
hefur „svikið“ hinn ameríska karl-
mann, á mögnuðum fyrirlestri hjá
Susan Faludi. Þegar Steinunn Sig-
urðardóttir kynnti hina írsku Nu-
ala O’Faolain, höfund bókarinnar
Are You Somebody (1996) samtím-
is og Edward W. Said sagði frá
sínu lífi, þá var það ærið tilefni til
stundargeðklofa sem aðeins var
hægt að sigrast á með hlaupum
milli dagskrársala.
Og ekki sveik Thor sína við-
stöddu hlustendur á dagskrá laug-
ardagsins sem hófst á því að Lars
Lönnroth fór yfir feril hans, allt frá
því að Andlit í spegli dropans kom
út á sænsku árið 1961. Síðan var
hin sögulega skáldsaga Morgun-
þula í stráum gerð að umræðuefni.
Og Thor för á kostum að vanda
þegar hann veiddi svör úr eigin
sögu, og talaði af auðmýkt hins
reynda og vitra.
Og ljóðin byggðu brýr
Eg er nú ekki rétti maðurinn að
spyrja álits um stefnuna, segir Ulf
Órnklo þegar ég hitti hann á ís-
lenska sýningarsvæðinu undir lok
stefnunnar. Þetta er 16. stefnan
mín, trúirðu því, sú sextánda og
mér finnst allaf jafn gaman, er eins
og barn sem gleðst yfir jólatrénu
hvert einasta ár. Þetta að vera inn-
anum bækur og fólk sem fer um
bækur af ástúð og áhuga, og hittist
bókanna vegna, það er er svo ótrú-
legt og alltaf jafn einstakt að
skynja það.
Ulf Örnklo stjórnaði dagskrá á
vegum Hörpuútgáfunnar þar sem
finnska skáldið Martin Enckell
hitti íslenska skáldið sitt sem hann
hefur verið að þýða, Jóhann
Hjálmarsson. Þar tók Martin fram
að Lárus Már Björnsson hefði líka
mátt vera með, því án samvinnunn-
ar við hann væru eigin túlkanir úr
íslensku óhugsandi. Martin og Lár-
us Már hófu samvinnu sina með því
sem varð safnrit með túlkunum á
fleiri íslenskum skáldum undir titl-
inum: Ett folk som bor i eld, sem
kom út 1994.
Og ljóðin byggðu brýr í hljóð-
látu samtali, bæði persónulegu og
bókmenntalegu, um heima myrk-
urs, goðsagna og eigin lífsreynslu.
Þegar talið snerist að dauðanum
sem yrkisefni, greindi Jóhann frá
þeirri bernskureynslu að missa
systur „ástvinur var horfinn, gleð-
in var horfin“ nokkuð sem hann
kvað snemma hafa mótað sína
ljóðheima. Og hann gaf innsýn í
pólitískan og trúarlegan ágreining
milli sín og föður síns, sem einnig
á sinn sess í skáldskap hans. Jó-
hann flutti sýnishorn úr ljóðum
sínum á íslensku og Martin flutti
túlkanir sínar á sænsku, meðal
annars fengu hlustendur að heyra
ljóðið Hljóðleikar, titillljóð ljóða-
bókar, sem kemur út nú í haust
og mun vera 16. ljóðabók Jóhanns
Hjálmarssonar. Þeir Jóhann og
Martin lásu síðar upp á sviði rit-
höfundasambandsins sænska, og
þar komu fleiri íslenskir höfundar
fram, en sambandið (Sveriges
Författarförbund) stóð fyrir nán-
ast stanslausri upplestrardagskrá
alla daga stefnunnar. Martin
Enckell heyrði ég hins vegar fyrst
flytja eigin ljóð á „Dag för poesi“,
á vegum Ellerströms, síðasta dag
stefnunnar. Ég hlustaði á Martin
flytja ljóð úr bókinni dár kárleken
ár en dunkel och förödande
företeelse, sem hljómuðu undar-
lega kunnulega. Eg hafði aldrei
heyrt þau fyrr. En ég vissi að
hann tilheyrir þeim sem trúa að
það sem maður skrifar hafi áhrif á
hvað muni gerast í eigin lífi. Og
ég límdist við þennan sal, ekki
bara vegna þess að þar var mér
falið að flytja eigin ljóð í boði
Ellerströms, heldur líka útaf hve
mörg og ólík og skrýtin skáld
voru að byggja sínar brýr. Og ég
hlustaði á Norðmanninn Erling
Kittelsen flytja Ijóð úr bókinni
Hun, sem er hans eigið samtal við
Völuspá. Sænski þýðandinn Jan
Karlsson sem las með honum
spurði í miðjum klíðum: Er ann-
ars ekki alveg óþarfi að lesa þýð-
ingu? Og því var samsinnt,
skyndilega virtust allir skilja
norskuna, og þýðandinn Iauk máli
sínu á forníslensku!
Félagsfundir
Matvæla-
og veitingasamband
íslands
Félagsfundur fyrir
Matvísfélaga á
höfuðborgarsvæðinu
verður haldinn þriðjudaginn
26. september kl. 15.00
á Stórhöfða 31., 1. hæð,
gengið inn að norðanverðu.
Fundarefiii:
Kjaramál.
Trúnaðarmenn.
Félagsfundur fyrir
Matvísféiaga á
Norðurlandi
verður haldinn fimmtudaginn
28. september kl. 15.00
í sal Fiðlarans á Akureyri.
Fundarefiii:
Kjaramál.
Trúnaðarmenn.
n v v ft r s I u n n v r ný verslun í Faxafeni 9 fi t a h u r n v i a r v n r ii r n v r s t í 1 1
i o p i F a x inrii ið laugardag 10 - 16 afeni 9 • s í m i 551 1080