Morgunblaðið - 10.12.2000, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 2000 11
Ails sóttu fundinn á bilinu 40 til 50 manns.
„Á hún eiginmann með óbundið at-
vinnuleyfi?"
„Já, eiginmaður hennar er útlend-
ingur með græna kortið.“
„Best er að bera svona fyrirspurn-
ir undir lögfræðing Vinnumála-
stofnunar. Hann getur gefið ykkur
bestu svörin og munið að þið eigið
rétt á ókeypis túlkaþjónustu. Engu
að síður tel ég líkiegt að konan fengi
græna kortið ef hún sækti um.“
65% starfa ekki auglýst
Nú er komið að atvinnuleitinni.
Áhugi íúndargestanna er greinilega
ekki jafnmikill og á fyrra viðfangs-
efninu. Einn hvíslar að vini sínum að
tæpast þurfi að hafa miklar áhyggj-
ur af því að finna ekki vinnu á Is-
landi. Páll segir að atvinnulausir út-
lendingar með rautt kort geti ekki
skráð sig hjá vinnumiðlun. „Ef ráðn-
ingarsamningur útlendings með
rautt kort er runninn út eða orðinn
ógildur er atvinnuleyfið fallið úr gildi
og honum því ekki heimilt að dvelja
lengur í landinu. Hins vegar geta út-
lendingar með grænt kort skráð sig
hjá vinnumiðlun og fengið þar sömu
þjónustu og ríkisborgarar innan
Evrópska efnahagssvæðisins," segir
hann og er spurður að því hvað ger-
ist ef nýtt atvinnuleyfi hafi ekki bor-
ist í tæka tíð áður en starfsmaður
hefji störf í nýrri vinnu. „Ef atvinnu-
leyfið berst ekki í tæka tíð er starfs-
maðurinn ólöglegur," svarar hann
hiklaust. „Best er að sækja um at-
vinnuleyfi með góðum fyrirvara. Af-
greiðslan á að taka 10 daga. Engu að
síður er gott að gera ráð fyrir því að
hún geti tekið allt upp í 2-3 vikur.“
Hann vekur athygli á því að á
svæðisvinnumiðlunum sé hægt að fá
ókeypis aðstoð, t.d. upplýsingar um
atvinnuástand og atvinnuhorfur.
Ásamt því að ráðgjafar veiti upplýs-
ingar og ráðgjöf um náms- og starfs-
val og hvernig best sé að haga at-
vinnuleit. „Svæðismiðlun berst fjöldi
óska um starfsmenn til ýmissa starfa
og er því hægt að leita þar upplýs-
inga um laus störf á svæðinu eða
landinu öllu,“ segir Páll og bætir því
við að talið sé að aðeins 35% starfa
séu auglýst opinberlega. „Þess
vegna þarf starfsmaðurinn sjálfur að
vera duglegur að finna hin störfin."
Páll segir að Starfsvísir sé listi yfir
laus störf á svæðismiðlunum um land
allt. „Starfsvísirinn hefur að geyma
upplýsingar um starfshlutfall, um-
sóknarfrest, hvenær æskilegt sé að
ráðning fari fram og hvar starfið sé
unnið. Frekari upplýsingar um starf-
ið er hægt að fá hjá viðkomandi
svæðismiðlun. Ef ætlunin er að leita
að starfi annars staðar innan EES er
hægt að leita til EES vinnumiðlunar-
innar. Þar er hægt að fá upplýsingar
um staðhætti og vinnumarkað i við-
komandi löndum ásamt upplýsing-
um um laus störf í öllum aðildarríkj-
um EES. Einkareknar ráðningar-
þjónustur eru aðallega á höfuðborg-
arsvæðinu.“
Geimfarastarf ekki raunhæft
Nú er komið að kaffihléi og fund-
argestir nota tækifærið til standa að-
eins upp og liðka sig. Eins og gengur
er um ýmislegt spjallað og nokkra
stund tekur að koma ró á salinn til að
hægt sé að halda áfram. Páll vekur
athygli á því að launamaður eigi rétt
á atvinnuleysisbótum eftir að hafa
skráð sig hjá vinnumiðlun ef hann
hafi unnið a.m.k. í tíu vikur sl. 12
mánuði. Upphæð atvinnuleysisbóta
sé 2.752 kr. á dag eða um 64.000 á
mánuði miðað við fulla vinnu sl. 12
mánuði. „Ef viðkomandi hefur að-
eins unnið 6 mánuði undanfarið ár á
hann aðeins rétt á helmingi þessarar
upphæðar. Lágmarksbætur eru um
16.000 kr. á mánuði. Fjölskyldufólk
með böm undir 18 ára aldri á fram-
færi fær 4% af veittum atvinnuleys-
isbótum með hverju barni. Af at-
vinnuleysisbótum dragast gjöld í
lífeyrissjóð og gjöld í atvinnuleysis-
tryggingasjóð," segir Páll og fram
kemur að sá atvinnulausi geti sjálfur
ákveðið hvort hann borgi gjald til
stéttarfélags. Hámarkslengd bóta sé
5ár.
„Réttur til atvinnuleysisbóta er
háður því að viðkomandi fylgi starfs-
leitaráætlun og skráningum vinnu-
miðlunar,“ segir Páll og er spurður
að því hvort að einhveiju skipti af
hverju sá atvinnulausi hafi orðið at-
vinnulaus í tengslum við rétt til at-
vinnuleysisbóta. „Já,“ segir Páll. „Ef
starfsmaðurinn hefur sjálfur sagt
upp eða gert slíkt glappaskot í vinn-
unni að honum hafi verið sagt upp
fær hann ekki atvinnuleysisbætur
fyrr en eftir 40 launalausa daga.“
Annai- fundargestur vill fá að vita
hvort að hinum atvinnulausa sé skylt
að taka öllum störfum sem bjóðast.
„Já, í rauninni," segir hann. „Annars
hefur ferlið gengið þannig fyrir sig
að starfsmaðurinn hefur fyllt út í
reiti upplýsingar um hvers konar
störf komi til greina. Ef honum er
boðið starf á öðru sviði hefur hann
getað hafnað því á grundvelli þeirra
upplýsinga. Þarna kemur svo auðvit-
að inn í á hvaða sviði raunhæft er að
ætla að fá starf, t.d. er ekkert sér-
staklega raunhæft að ætla sér að
starfa sem geimfari á íslandi!"
Hlátrasköll glymja um allan salinn.
Ókeypis flölskylduráðgjöf
Páll vindur sér í síðasta hlutann og
tekur að að eina skilyrðir fyrir því að
eiga rétt á félagslegri þjónustu sé að
eiga lögheimili á íslandi. „Félagsleg
þjónusta skiptist í fjárhagsaðstoð og
félagsaðstoð," segir Páll. „Fjárhags-
aðstoð felur í sér aðstoð við fram-
færslu fjölskyldna vegna fjárskorts
og er miðað við 60.136 kr. á mánuði.
Umsóknum til einnar af fjórum
hverfaskrifstofum Félagsþjónust-
unnar í Reykjavík þurfa að fylgja
gögn um tekjur og eignir ákveðið
tímabil. Ef umsækjandi er atvinnu-
laus og á ekki rétt á fullum atvinnu-
leysisbótum getur hann sótt um að-
stoð hjá Félagsþjónustunni. Hann
þarf þá að framvísa stimpilkorti og
dagpeningavottorði frá vinnumiðlun
til staðfestingar um atvinnuleit. Ef
hann er óvinnufær þarf hann að
framvísa læknisvottorði."
Páll tekur fram að hægt sé að
sækja um viðbótarfjárhagsaðstoð
vegna sérstaks kostnaðar, t.d. sé
hægt að sækja um námsstyrk fyrir
ungt fólk, sérfræðiaðstoð, útfarar-
styrk, tannlæknastyrk og lán eða
styrki vegna sérstakra erfiðleika.
Allar umsóknir um undanþágur séu
skilyrtar og miðist gjarnan við að
umsækjandi sé undir tekjumörkum
og/eða eigi við félagslega erfiðleika
að stríða. „Einnig er boðið upp á fé-
lagslega aðstoð við einstaklinga og
börn og er þá átt við að fólk getur
komið og fengið aðstoð hjá félags-
ráðgjöfum í hinum ýmsu málum -
hvort heldur fólk þekki ekki rétt sinn
hjá hinum ýmsu stofnunum eða
vegna persónulegra vandamála,“
sagði Páll og tók að lokum fram að
félagsþjónustan byði íbúum Reykja-
víkur uppá ókeypis fjölskyldu-
ráðgjöf. Eins væru umsóknir um
heimaþjónustu og húsaleigubætur
afgreiddar af félagsþjónustunni.
Á næsta fræðslufundi í Miðstöð
nýbúa verður fjallað um heilbrigðis-
kerfið, læknisskoðun, sjúkra- og
slysatryggingu.
Mikilvægt að allt gangi vel fyrir sig
Arkadivsz (Arek) Preuss er
30 ára og kom til Seyðisfjarð-
ar frá Póllandi fyrir tveimur
árum. „Vinur minn var að
vinna í Vélsmiðjunni Stáli á
Seyðisfirði. Eigandann vant-
aði fleiri starfsmenn og
spurði vort að hann viss af
einhveijum í Póllandi. Um
leið og allir pappírarnir voru
frágengnir kom ég og starf-
aði hjá fyrirtækinu fram á
síðasta vor. Þá kom ég til
Reykjavíkur og þurfti að
finna mér nýja vinnu. Ég
þurfti ekki að leita lengi, opn-
aði bara símaskrána og
hringdi í fyrsta fyrirtækið
með „stál“ í nafninu. Núna
vinn ég hjá Arentsstál á Eir-
höfða 17,“ segir sjóðameist-
arinn Arek og lætur vel af sér á
íslandi. „Ég hef stundum sagt
heima í Póllandi að Islendingar
séu með heit hjarta í köldu
landi."
Arek er farinn að hlakka til
að fara heim til fjölskyldu sinn-
ar í Póllandi um jólin. „Ég á
konu og tvö börn, 11 ára stelpu
og 1 árs strák, heima í Póllandi.
Konan mín vill flytja með börn-
in til íslands og vonandi getur
orðið af því næsta sumar. Við
ætlum að kejra til Danmerkur
og koma hingað með skipi. Mér
finnst mjög mikilvægt að allt
gangi vel fyrir sig og konunni
geti líkað jafn vel á Islandi og
mér þessi tvö ár. Þess vegna er
mjög gagnlegt að koma á svona
fundi og fá upplýsingar frá
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
fyrstu ekki hendi. Upplýsingar
í gegnum aðra útlendinga er
ekki alveg jafn traustar."
Réttar upplýsingar frá fyrstu hendi
Svetlana Makarycheva er
28 ára. „Ég kom hingað frá
Eistlandi til að gerast fim-
leikaþjálfari hjá Gerplu fyrir
sex árum. Hér hefur mér
liðið vel og ætla að sækja um
ríkisborgararétt þegar ég
get átt von á því að fá hann
lögum samkvæmt. Lífskjörin
á Islandi eru mjög góð. I
Eistlandi eru algeng
mánaðarlaun um 50 dollarar
(um 4.500 ísl. kr.). Hér eru
launin um 20 til 30 sinnum
hærri. Samfélagið er rólegt
og fáar hættur,“ segir hún og
grípur í son sinn, Leon
Markus, tveggja og hálfs árs,
áður en hann er þotinn á eftir
blöðrunni sinni.
Svetlana segist hafa sótt
tvo fræðslufundi um íslenskt
samfélag í Miðstöð nýbúa.
„Ég verð að játa að eftir sex
ár vissi ég ótrúlega lítið um
réttindi og skyldur útlendinga
á íslandi. Eins er því miður
farið með stóran hóp út-
lendinga. Sumir þora ekki að
spyrja og aðrir eiga erfitt með
að tjá sig. Hér fáum við réttar
upplýsingar frá fyrstu hendi
og skiljum hvert einasta orð
af því að allar upplýsingarnar
eru túlkaðar fyrir okkur á
rússnesku. Ég og þeir sem ég
þekki á fundinum eru mjög
ánægðir með framtakið."
Morgunblaðið/Ámi Sæbetg
Islenska er
Lidia Piecychna er 20 ára
og kom hingað frá Póllandi í
júní. „Islendingar eru ágætir
og lífskjörin mun betri held-
ur en í Póllandi. Hér getur
almenningur lifað mannsæm-
andi lífi. Maðurinn minn kom
hingað fyrst til þess að vinna.
Ég kom á eftir og hef verið
að vinna á Droplaugarstöð-
um. Vonandi get ég síðan lát-
ið gamlan draum minn um að
læra læknisfræði rætast,“
segir Lidia.
Hún segir að fundurinn
um atvinnuleit, atvinnuleyfi,
atvinnuleysisbætur og fé-
lagslega þjónustu sé fyrsti
erfið
fræðslufundurinn hennar.
„Ég varð talsvert fróðari á
fundinum. Alltaf er gott að
vita meira en minna. Engu að
síður vonast ég til að þurfa
ekki að nota upplýsingarnar,
t.d. um félagslegu þjónustuna.
Ég er alveg viss um að ég og
maðurinn minn komum á
fleiri fundi því að farið verður
yfir vítt svið og oft getur verið
erfitt að átta sig á því hvernig
kerfið á íslandi virkar,“ segir
hún og er spurð að því hver
séu önnur helstu vandamál út-
lendinga á íslandi. Ekki
stendur á svarinu. „Tungu-
málið, íslenska er erfið.“
Morgunblaðiö/Ámi Sæberg
Upplýsingar um allt sem skiptir máli
Ludmila Titova er 49 ára og
fluttist til íslands frá Suður-
Rússlandi í apríl í fyrra. „Mað-
urinn minn kom hingað fyrst
til að þjálfa handboltamenn
hjá íþróttafélaginu Fram. Ég
kom á eftir með börnin okkar
tvö, 7 og 10 ára. Okkur hefur
líkað vel að búa á íslandi og
erum búin að kaupa okkur
íbúð,“ segir Ludmila stolt í
bragði og á skýrri íslensku.
Þegar hanni er hrósað fyrir
tungumálahæfnina segist hún
hafa farið á íslenskunámskeið
hjá Námsflokkunum og hlotið
heilmikla þjálfun í vinnunni á
leikskólanum Marbakka.
„Ég hef grætt heilmikið á því
að sækja alla fræðslufundina í
vetur,“ segir hún og útskýrir
að þar hafi hún fengið heilmik-
ið bæði af hagnýtum upp-
lýsingum og útskýringum á
lögfræðilegum málefnum.
„Fundirnir hafa greinilega
spurst út því að mætingin verð-
ur sífellt betri. Fólk gerir sér
grein fyrir því að hér er hægt
að nálgast traustar upp-
lýsingar um allt sem skijitir
máli fyrir útlendinga á Islandi.
Fræðslufundirnir eru virkilega
gott framtak.“
Fræðsla um íslenskt samfélag
Haldnir verða fræðslufund-
ir í Miðstöð nýbúa í vetur
þar sem fjallað verður um
allt mögulegt sem út-
lendingar þurfa að vita um
íslenskt samfélag. Túlkað
verður á 4 tungumál:
ensku, pólsku, tailensku og
rússnesku. Fræðslan fer
fram í Miðstöð nýbúa við
Skeljanes (strætó nr. 5) kl.
20 eftirfarandi daga og eru
allir velkomnir meðan
húsrúm leyfir. Fræðslan fer
þannig fram að fyrst munu
aðilar frá viðkomandi
stofnunum segja frá mikil-
vægustu atriðum og síðan
svara spurningum þátt-
takenda. Þessi fræðsla um
íslenskt samfélag er ókeyp-
is.
12. desember: Heilbrigð-
iskerfið - læknisskoöun -
sjúkratrygging - slysa-
trygging (pólska + rúss-
neska)
9. janúar: Skattar og
skattaskýrsla (enska + taí-
lenska)
16. janúar: Skattar og
skattaskýrsla (pólska +
rússneska)
6. febrúar: Ungbarnaeftir-
lit - fæðingar - barnabætur
- mæðralaun - fæðingar-
orlof (enska + taílenska)
13. febrúar: Ung-
barnaeftirlit - fæðingar -
barnabætur - mæðralaun -
fæöingarorlof (pólska +
rússneska)
13. mars: íbúóarleit -
leigusamningur - húsa-
leigubætur - íbúðarkaup
(enska + taílenska)
20. mars: íbúðarleit -
leigusamningur - húsaleigu-
bætur - íbúöarkaup (pólska
+ rússneska)
10. april: Hjónaband -
gifting - skilnaður - réttindi
við skilnað - forræði - með-
lag (enska + taílenska)
17. april: Hjónaband -
gifting - skilnaður - réttindi
við skilnað - forræöi - með-
lag (pólska + rússneska)
8. maí: Skólakerfið - leik-
skólar - skólaskylda - for-
eldrasamstarf - móðurmálið
(enska + taílenska)
15. maí: Skólakerfið -
leikskólar - skólaskylda -
foreldrasamstarf - móður-
málið (pólska + rússneska).