Morgunblaðið - 24.12.2000, Qupperneq 40

40 B SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Brekkubærinn eins og hann lítur út í dag.
Sá fáheyrði atburður
átti sér stað nú á haust-
dögum að langafí og
langafabarn fóru saman
í löglega fjárleit. Mátti
vart á milli sjá hvor var
liprari þar sem þeir
snerust á hestbaki í
kringum féð. Krístín
Heiða Kristinsdóttir
*.> sótti heim hinn eld-
hressa og rúmlega átt-
ræða Oskar Jóhann-
esson og Hildi
Guðmundsdóttur, konu
hans. Gómsætir frá-
sagnarmolar voru born-
ir á borð ásamt öðrum
kræsingum.
Þ
EGAR við renndum heim
að bænum Brekku í
Biskupstungum þennan
haustsvala sunnudags-
eftirmiðdag var Óskar
úti við að taka saman rafmagnsgirð-
ingu sem hann hafði notað til að af-
marka beitarhólf fyrir hrossin. Kvik-
ur í hreyfingum en þó með stóíska ró
í augum bauð hann okkur inn í bæ
þar sem Hildur tók á móti okkur með
opinn faðminn og vísaði okkur til
stofu.
„Hann er alltaf að, hann Óskar,
líka á hvfldardaginn. Það er eitthvað
annað en pabbi hans sem bjó héma
hjá okkur, hann var svo mikill sunnu-
dagamaður. Hann hélt alltaf sunnu-
daginn heilagan og þá var Óskar al-
veg friðlaus! En um leið og gamli
—•naðurinn dó voru engir sunnudagar
lengur hér á Brekku."
Oskar glottir út í annað og lætur
ekkert uppi um hvort ásakanimar
eigi við rök að styðjast. Hann segir
mér frá fyrmefndri leit sem hann og
Bergþór langafabam hans fóru í
ásamt nokkrum öðmm smölum. Sú
leit kallast „að fara í Sporðana" og í
hana hefur Óskar farið öðru hverju
síðastliðin fimmtíu ár. Þá er farið inn
fyrir Kálfá og niður með henni alveg
niður að Brúará. Einnig er farið í
Brúarárskörðin og framan til í Út-
hlíðarhraunið til móts við þá smala
•feem koma innan úr Buðlungabrekk-
um. Að sögn Óskars gekk þeim vel
þennan daginn:
„Bergþór var að fara í fyrsta skipti
í Sporðana og stóð sig með mikilli
prýði. Hann er ekki óvanur smali
þótt hann sé aðeins 11 ára gamall,
því hann hefur áður smalað með okk-
__yr Brekkuhagana hér í heimaland-
"<
Langafafeðgar komnir til byggða. Óskar lætur sig ekki muna um að
vippa hnakknum yfir öxlina en Bergþör unir sér vel á hestbaki.
inu. Og þess má geta að þennan dag
komu átta afkomendur mínir að
smalmennsku, því fleiri leitir eru
gerðar en Sporðaleitin. Að við bætt-
um sjálfum mér og Sigurði tengda-
syni mínum, vorum við því tíu héðan
frá Brekkutorfunni og ég er nokkuð
stoltur af því. Sjálfur hafði ég ekkert
nema gott af þessu og ég held mér
sæmilega liðugum með því að fara á
hestbak þegar færi gefst. I það
minnsta fór ég á bak um síðustu
helgi með Oddi sonarsyni mínum
sem er rúmlega tvítugur, og hann
sagði: ,Afi ég held ég sé orðinn stirð-
ari en þú!“
Gradhestatamningar
og Tungufljótssund
Þessi lipri langafi er fær í flestan
sjó og tók sig til fyrir tveimur árum
og tamdi graðhest, sem er ekki á
færi hvers sem er. Öskari finnst það
ekki í frásögur færandi, segir hest-
inn hafa verið hrekklausan og tamn-
inguna gengið alveg slysalaust.
„Ég tamdi þann brúna að vetri til
og jörðin var eitt ísstykki fyrst þegar
ég fór á bak honum. Við vorum ný-
búnir að skaflajáma hann rækilega
en Palli sonur minn var með mér og
vildi endilega hafa langan taum í
honum til öryggis. En þess þurfti
ekkert, hann sýndi ekki neina
hrekki.“
Af þessu má ljóst vera að maður-
inn er óragur svo ekki sé kveðið fast-
ara að orði. Tfl eru nokkrar sögur af
þessu hreystimenni og ein þeirra er
frá 1940. Þar segir frá því þegar Ósk-
ar, þá 21 árs gamall, synti yfir
Tungufljót sem þykir straumhart á
köflum og í því rennur auk þess jök-
ulvatn. Hann segist ekki muna til
þess að sér hafi verið kalt.
„Nei, ég fann ekkert sérstaklega
fyrir því, við frænka mín lékum okk-
ur að því að synda þarna fram og aft-
ur og hvöttum aðra til að koma út í,
en enginn varð við því. Á þessum
tíma var ég vinnumaður á Sámsstöð-
um og sá um að handmjólka 20 kýr
sem þar voru á fjósi. Ég fékk vikufrí
frá kúnum og pabbi kom úr Reykja-
vík ásamt bróður mínum og við tjöld-
uðum í túninu á Króki, en sá bær
stendur á bökkum Tungufljóts.
Þama eyddum við saman þessum
vikutíma ásamt frænkum okkar og
okkur varð ekld meint af volkinu."
Ólæknandi bíladella
og hernámsár
Óskar er fæddur og uppalinn í
Reykjavík og bjó lengst af á Nönnu-
götu 6. Þá var borgin við sundin blá
Svona leit Brekkubærinn út þegar Óskar og Hildur fluttu þangað 1946.
Óskar og Hildur í bæjardyrun-
um heima á Brekku sem hefur
fústrað þau í rúma hálfa öld.
önnur en hún er í dag. „Ég man vel
eftir því þegar verið var að leggja
Njarðargötuna, þá var engin byggð
austan við hana. Og á Skólavörðu-
holtinu lékum við okkur í bílaleik þar
sem Hallgrímskirkja stendur í dag.“
Lítið var um vélknúin ökutæki í
borginni á uppvaxtarárunum. Jó-
hannes faðir hans keyrði út brauð á
fjórhjóla hestvagni fyrir Alþýðu-
brauðgerðina. Síðar keyrði hann
brauðið út á vörubílum sem voru með
þeim fyrstu sem komu til landsins.
Það voru Ford-T bflar með númer-
unum R-4 og R-5. Óskar fékk að sitja
undir stýri með pabba sínum í þess-
um framandi farartækjum og óhætt
er að segja að þar hafi krókurinn
snemma beygst, því bílar og vélar
hafa síðan átt hug hans allan. Hildur
segir þennan áhuga ekkert minnka
með aldrinum: „Blessuð vertu, hann
er enn að keyra gröfurnar og vöru-
bflana hvenær sem tækifæri gefst.“
Óskar tók snemma meirapróf því
næga atvinnu var að fá við akstur á
stríðsárunum. Hann byrjaði á að
keyra rútu frá Reykjavík til Kefla-
víkur en síðan gerðist hann leigubfl-
stjóri til tveggja ára.
„Þá seldi ég bílinn og réð mig sem
bflstjóra hjá ameríska Rauðakross-
inum. Mér var falið að keyra amer-
ísku konurnar sem störfuðu á þeirra
vegum, en af einhverjum ástæðum
máttu þær ekki keyra bíl hér heima á
Islandi þótt þær hefðu bflpróf. Þær
hlúðu að slösuðum hermönnum og
sáu um endurhæfmgu þeirra. Þeir
voru stundum að slasa sig hér á æf-
ingunum. Ég man sérstaklega eftir
þegar ég var að keyra í nágrenni her-
búða sem voru í Kópavoginum og við
komum að þar sem herbfll var á
hvolfi og það lá maður undir pall-
röndinni, nánast höggvinn í sundur.
Ég skildi aldrei hvernig hann fór að
því að velta bfl þama.“
Askar reyndist
íslenskur sjarmör!
Óskar kynntist þessum konum
ágætlega og honum er minnisstætt
að ein þeirra sagðist hafa beðið sér-
staklega um það þegar hún réð sig í
Rauðakrossinn, að vera ekki send til
kaldra landa, „og svo senda þeir mig
hingað þar sem ég þiðna aldrei!"
kvartaði hún sáran. En varð enginn
samdráttur meðal þessara Rauða-
krosskvenna og íslenskra karl-
manna?
„Þær stöldruðu alveg nógu lengi
við til að geta náð sér í menn, en það
var engin þeirra sem gerði það mér
vitandi. Ætli ég hafi ekki verið eini
íslenski karlmaðurinn sem var í
ástandinu," segir Óskar og hlær.
„Nei, mér hugnuðust nú betur ís-
lensku stúlkumar en þær amerísku,
játar hann og gjóar glettnislega auga
til Hildar. Hún veit alveg hvað
klukkan slær og tekur við frásögn-
inni:
„Þetta vom allt uppþornaðar pip-
arjónkur sem hann Óskar var að
keyra, það var nú eitthvað annað en
ungu hermennimir. Ég segi það nú
stundum til gamans að ég hafi verið í
ástandinu þegar ég náði í Óskar. Á
þessum áram vann ég hjá Hans Pet-
ersen og ég var stundum látin vera
leiðsögumaður fyrir þessar konur
hingað og þangað til að hafa ofan af
fyrir þeim í frítímanum. Svo fór ég
eitt sinn með þær á handavinnusýn-
ingu hjá Húsmæðraskólanum í
Reykjavík. Ég hugsaði mér gott til
glóðarinnar að sýna þeim að íslensk-