Morgunblaðið - 24.12.2000, Qupperneq 55

Morgunblaðið - 24.12.2000, Qupperneq 55
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000 55 I I I Yandinn við varnir Evrópu eftir Edward N. Luttwack LEIÐTOGAFUNDI Evrópusam- bandsins (ESB) í Nice lauk án þess að mörgum af markmiðum hans væri náð, en það tókst þó að mjaka áform- unum um sameiginlega öryggis- og varnarmálastefnu ESB áleiðis. En áform þessi eru byrjuð að valda ábyggjum, bæði í Atlantshafsbanda- laginu og Bandaríkjunum. Það hefur lengi verið einn af hom- steinum utanríkismálastefnu Banda- ríkjanna að ýta undir hvers konar skref í átt að nánari samruna Evr- ópusambandsins. Ef í það virðist stefna að eitthvert slíkt skref geti skaðað bandaríska hagsmuni er grunnreglan sú að reyna að fá áformunum breytt frekar en að hætt verði við þau. Ólíkt brezkum íhalds- mönnum, sumum frönskum Gaullist- um og mörgum Dönum og Svíum ótt- ast Bandaríkjamenn ekki hugmyndina um Bandaríki Evrópu, sem vissulega myndu veita Banda- ríkjunum samkeppni, en væru vel- kominn samherji í alþjóðakerfinu. Þegar tillögur um hina sameigin- legu öryggis- og varnarmálastefnu ESB komu fyrst fram, voru viðbrögð ráðamanna í Washington á alveg sömu leið. Þrátt fyrir að nokkrir áberandi stuðningsmenn tillagnanna í Frakklandi drægju enga dul á að fyrir þeim svifi að gera NATO óþarft með öllu - þeir mátu það svo að þetta væri eina leiðin til að losa Evrópu undan drottnunarmætti Bandaríkj- anna - þá var hugmyndin ekki rædd á þessum nótum þegar hún kom upp á borð ráðherraráðs ESB. Þessari opinberu ESB-varnarmálastefnu var ætlað að vera hjálparstoð undir varnarsamstarfinu í NATO, ekki keppinautur þess. Tilgangur hennar væri að gera ESB það mögulegt að senda hermenn út af örkinni til krefjandi friðargæzluverkefna án þess að bandarískir hermenn kæmu þar nærri. Það var því stefna Bandaríkjanna, að gera ekkert til að hamla gegn ESB-varnarmálastefnunni, og sáu þaumeira að segja í þessu þann möguleika að stjórnmálaelítur Evr- ópu sannfærðust um að skynsamlegt væri að verja meiru fé til varnar- mála, sem myndi létta byrðum að bandarískum skattborgui-um. Frið- argæzluverkefnið í Bosníu, sem eng- an endi virðist ætla að taka, er dæmi sem skýrír þetta ágætlega. Ef Evr- ópuríkin myndu í nafni ESB-varn- armálastefnunnai' leggja til fleiri hermenn í friðargæzluliðið mætti kalla hina 4.600 bandarísku liðsmenn þess heim, en það myndi koma Bandaríkjunum vel þar sem kallað er eftir liðsinni Bandai-íkjahers á ótal stöðum í heiminum. En undir lok stjómartíðar Bills Clintons forseta hefur afstaða bandarískra stjómvalda til ESB- vamarmálastefnunnar breytzt. Á síðasta fundi varnarmálaráðherra NATO sem William Cohen sótti sem yfirmaður Pentagon, skipti hann kurteislegum samþykkistóni út fyrir allhvassan viðvörunatón, sem jaðraði við að vera yfirlýst andstaða við áform evrópsku bandamannanna. Ástæðan fyrir þessu er einföld: pen- ingar. í stað þess að nýja ESB-vam- armálastefnan stuðli að auknum út- gjöldum ESB-ríkjanna til varnar- mála lítur nú út fyrir að hún muni þvert á móti verða til að draga úr þeim. Mælt í gengissveiflujöfnuðum ígildum Bandaríkjadollara (miðað við meðalgengi gagnvart evru árið 1999) verja nú öll ESB-ríkin til sam- ans um 156 milljörðum dollara til varnarmála, andvirði um 13.400 milljarða króna, en það er mun minna en á síðustu árum kalda stríðsins, þegar þau voru um 216 milljarðar dollara, um 18.500 millj- arðar króna. Eftir lok kalda stríðsins vom Evrópuríkin, sem nú em aðal- málsvarar ESB-vamarmálaáfor- manna - fljót til að innheimta hinn svokallaða „friðararð" og em enn að draga úr útgjöldum til varnarmála. Á milli áranna 1998 og 1999 drógust vamarmálaútgjöld Frakklands, Þýzkalands og Bretlands saman um samtals 10 milljarða dollara til við- bótar. Með öðram orðum: það er ekkert viðbótarfé til að borga fyrir ESB-varnarmálastefnuna, en alls kyns viðbótarkröfur. I þessu sambandi blasir við að nefna Evrópsku herstjórnarskrif- stofuna, sem nú er verið að koma upp í Brassel, en starfsemi hennar mun óhjákvæmilega verða tvítekn- ing á starfi sem nú þegar er unnið innan NATO. Með henni er bætt við enn einni skriffinnskustofnuninni á varnarmálasviðinu, með tilheyrandi stjórnsýslustuðningi, kaupaukum til starfsfólks fyrir að starfa erlendis, skjalaflóði á tveimur tungumálum og svo framvegis. Það má vera að þessi kostnaður sé hlutfallslega ekki hár, en hann bætist við það háa hlutfall sem nú þegar rennur af varnannála- útgjöldum Evrópulandanna til varn- annálaráðuneytanna, aðskilinna herstjórna og aragrúa tengdra stjórnsýslueininga. Það fé sem stjórnsýslan gleypir af varnarmála- útgjöldunum er álíka mikið nú og ár- ið 1985, þegar næn-i tvöfalt fleiri hermenn vora undir vopnum. Mun meiri er þó ósýnilegur kostn- aður; hermennirnii' 60.000 sem manna eiga hraðsveitir ESB-varnar- málastefnunnar era þeir sömu og manna sveitir, sem era nú þegar skipulagðar til að starfa saman undir yfirstjórn NATO. Nú þarf að end- urskipuleggja þær til að þær geti starfað undir evrópsku herstjórn- inni, sem er nú þegar byrjuð að skipuleggja æfingar með tilheyrandi kostnaði vð flutninga, eldsneyti og önnur aðföng. Þó ekki væri nema vegna þess að mjög fáir franskir her- foringjar hafa á undanfömum ára- tugum hlotið þjálfun í NATO-her- stjórninni (SHAPE) verður að æfa samhæft herstjómarstarf frá granni. Það sem mest er þörf á í Evrópu er minni skriffinnskuyfirbygging og fleiri þjálfaðir hermenn. Áð brezka hernum og sérsveitum nokkurra annarra herja undanskildum er bar- dagaþjálfun flestra evrópskra herja ekki nógu góð. Þjálfunin er jafnvel Það sem mest er þörf á í Evrópu er minni skriffinnskuyfirbygg- ing og fleiri þjáifaðir hermenn. ekki nógu góð fyrir friðargæzlu á miklum óróasvæðum. Þetta kom berlega í ljós í Kosovo, þar sem her- menn og liðsforingjar frá flestum þeim ríkjum sem sendu friðargæzlu- lið þangað reyndist ofViða að inna grandvaliarverkefni af hendi eins og að fara í eftirlitsleiðangra í litlum hópum að nóttu til, en slíkir leiðangr- ar vora nauðsynlegir til að hafa hem- il á hefndarþorsta Kosovo-Albana í Frelsisher Kosovo. En hraðsveitaáform ESB munu ekki bæta neinum hersveitum vió þær sem fyrir era né auka bardaga- þjálfun hermanna - sameiginlegar heræfingar era vanalega lítið meira” en táknrænar - en þau munu út- heimta enn meiri útgjöld til stjórn- sýslu. Fyrir Bandaríkin þýðir þetta að hraðsveitaáform ESB munu veikja hernaðarstoð NATO í Evrópu og auka enn á hugsanlegar byrðar bandarískra hersveita. Slíku getui jafnvel ekki hinn kurteisasti stjórn- arerindreki Bandaríkjanna teki' fagnandi. Edward N. Luttwack erþekktur séi fræðingur og ráðgjafi í hermálum o, stundar rannsóknir við Center for Strategic and International Studies í Washington, D.C. % FUJIFILM *• ++ -■ t . tj í p r + -L .. HVERNIG VÆRI 4D VINNA! í JÓLALEIK FUJIFILM 5 borgarferðir fyrir tvo til Londor auk 300 punda úttektar í Harrods og fjöidi annara vinninga. Þátttökuseðlar hjá Fujiframköllun um land allt sjá nánar á www.fujifilm.is REYKJAVÍK & AKUREYRI I 1 torgis ÍSLENSKA UPPHAFSSÍÐANI

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.