Skírnir - 01.01.1901, Blaðsíða 30

30
Áttavísun.
landi eða fleirmn, hvort sem þau vóru áður einstakra manna eign eða
félaga; þaö er kallað „trust“. Dauaig etu nú allar stálverksmiðjur i Ameríku
undireinni stjðrn, og merkilegast er, að því fer svo fjarri, að þar kenni ein-
okunar í verðlagi, að stálvarniugur hefir orðið munum ódýrri siðan. Ná-
lega öll steinolíuframleiðsla heimsinB er í höndum eitthvað þriggja samsteypu-
félaga. — Yfir Atlantshaf láta fjölmörg brezk félög eimskip fara reglubundnar
ferðir milli Ameríku og Bretlands (eimskipa-„línur“). Bandaríkjamenn
áttu og eina eða tvær stórar eimskipa-línur. Nú hefir Pierpont-Mrogan,
miliðnarinn frægi í Ameríku, komið öllum brezkum og ameriskum At-
lantshafs-linum undir eina stjðrn, er situr i New York. Inar brezku lín-
ur, sem þannig eru komnar á vald Ameriku-manna, eiga inn fríðasta flota
i heimi, og stærsta.
Breytiþrðunar-fræðin hefir kent oss, að alt líf á jörðunni, bæði jurta-
líf og dýra, og þá auðvitað mannlífið með, er ein höið og samfeld bar-
átta — baráttan fyrir tilverunni eða lífsbaráttan. Og í þeirra baráttu
ber sá jafnan sigurinn úr býtum, sem sterkastur er, andlega og líkam-
lega sterkastur. En sá er sterkastur, sem er bezt búinn flestum þeim
hæfileikum, sem sigurvænlegir eru. En þessir hæfileikar geta verið lik-
ams-hæfiieikar (heilsa, þróttur, hagleiki, fimleiki o. m. fl); þeir geta ver-
ið gáfna-hæfileikar (skilningur, hagsýni, hugvit, o. 11.); þeir geta og verið
siðferðislegir hæfileikar (hugrekki, staðfesta, ráðvendni, hjálpsemi, félags-
lyndi, sjálfsafneitun o. m. fl.). Allir þessir eiginleikar eru manninum
vopn og verjur til sóknar og varnar í tilverubaráttunni. Sum þessi vopn
teknr maðnrinn að eríöum; annara aflar hann sér sjálfur; sum geta verið
honum bæði erfðafé og aflagóz. Þeir sem afskiftir hafa oiðið meir eðá
miuna af einhverjum þessum hæíileikum, standa ver að vígi í tilverubar-
áttunni, og er því hætt við að þeir verði undir; aunað hvort deyja
þeir út eða verða að undirlægjum í mannfélaginu. En svo geta smæl-
ingjarnir oft hætt upp með félagsskap og samtökum það sem þá brestur
hvern um sig sem einstaklinga. „Margar hendur vinna létt verk“, og
margir smælingjar geta unnið sigur á stóru trölli. Því var það eðlilegt
að smælingjarnir yrðu fyrstir til að hagnýta sér i stórum stýl félags-
skapinn og þann mátt, sem samtökunum íylgir. Ég hefi einnig bent á,
hversu burgeisar heimsins, auðmennirnir, hafa lært af smælingjunum að
hagnýta sér samtaka-mátt félagsakaparins. Yér höfum einnig séð, hversu
félagsskapur þessi, i sambandi við þær miklu framfarir, sem samgöngu-