Skírnir - 01.01.1901, Blaðsíða 38

38
Búastríðið.
Oktðberlok var meginher Búa í l>rem deildum: Botha hershöfðingi var
með sinn her í austurhluta Transvaal; annar meginherinn undir forustu
Delarey’s og Kemp’s var í Mageliesburg-héraðinu, og Steyn og De Wet
með Binn her nálægt Bethlehem og Reitz í Óraníu. Um þessar mundir
réðst Botha með sinn her á brezka hersveit nálægt Bethel; henni stýrði
Benson ofursti. Grenjandi haglhríð var á, og unnu Búar sigur og náðu
öllum fallbyssunum af Bretum. Þar féllu þeir ofurstarnir Benson og
Guinness og margir aðrir brezkir foringjar. Bftir þetta heyrðust engar
fregnir af De Wet um tíma, nema hvað sá kvittur gaus upp að hann
væri dáinn. Bn er leið á Nðvember urðn Bretar þess varir, að De Wet
var vel lifandi og var þá að draga her sinn saman í norð-austurhluta
Óraniu. 13. Nðvember skýrði Bretastjðrn svo frá, að Bretar hefðu 42000
Búa-fanga; 11000 til gæti hún gert grein fyrir, er ýmist væru fallnir,
særðir, flúnir úr landi eða færu frjálsir ferða sinna, þar eð þeir hefðu
unnið drengskaparorð að því að bera eigi vopn mðti Bretum; þeir hefðu
þannig skrá yflr 53000 Búa, og hefði nálega helmingurinn á þessari skrá
bæzt við ina síðustu 12 mánuði síðan Kitchener lávarður tðk við fornst-
unni. Bftir því sem stjðrnin þóttist geta komist næst, gizkaði hún á, að
þá mnndu um 10,000 Búa vera undir vopnum. Um þetta leyti nam
mannfall Breta frá því stríðið hófst því er hér segir: foringjar 855,
ðbreyttir hermenn 16,989. Af hermönnunum hafði fjórðungur, en af for-
ingjunum helmingur fallið á vígvelli; hinir dáið af sárum eða drepsðtt.
Um Jðlaleytið biðu Bretar talsverðan ósigur fyrir Búum við Twee-
fontein; stýrði De Wet þar Búaher og féllu og særðust af Búum 30
menn íorrustunni; en af Bretum féllu 5 foringjar og 50 hermenn; 8 for-
ingjar og fjöldi hermanna særðust, en 4 foringjar „hurfu“. Auk
þess tóku Búar helming allrar brezku hersveitarinnar til fanga, en gáfu
fanga sína lausa eins og þeirra hetír vetið vandi til. Eftir þennan
ðsigur kom það kapp í Kitchener lávarð, að hann réð fastlega með sér
að láta nú til skarar skríða hvað sem það kostaði, ná helztu foringjum
Búa á vald sitt og sundra liði þeirra. Búa lið var enn, svo sem áður er
getið, í þrem aðaldeildum: Stýrði De Wet einni, Delarey annari, en
Botha inni þriðju. Sendi Kit.chener þá Elliot hershöfðingja með 8 her-
fylkingum gegn De Wet. Bak við De Wet var í samhengi röð af varð-
byrgjum þeim er áður er getið að Bretar höfðu reist og skipað
varðliði í; átti varðliðið að varna því að De Wet kæmist yfir varð-
byrgja-línuua. En Elliot átti að kringja um lið De Wets á þrjá vegu