Skírnir - 01.04.1914, Qupperneq 95

Dómur Dr. Y. Gr. um „Hrannir“.
207
burð lesandinn nefir, þannig myndar t. d. »sand a« og »land-stein«
rím ef sagt er land stein, sem er jafnrótt mál og lann-stein. Þegar
ýmislegur framburður er á einu og sama orði, án þess sagt verði að
nokkur þeirra só óleyfilegur, eins og t. d. »kyrr«, sem líka er rit-
að og borið fram »kyr« eða jafnvel »kjurr« eða »kjur«, þá finst
mér skáldiou eigi að vera heimilt að nota þá myndina er fellur
bezt i hvert skiftið, enda hafa skáldin á öllum öldum leyft sér
þetta. E. B. hefir ekki fyrstur látið þolfallið af »hver« vera
»hvörn« í rími. Matthías hefir rímað »hvörn« á móti »Björu« (í
Friðþjófssögu), og Grímur Thomsen rímar »hvör« á móti »snör« í
Gunnarsrímu. Og hún er dálítið barnaleg þessi trú sumra mál-
fræðinganna á það, að sú stafsetning er þeir sjálfir hafa só ein
heilög og sáluhjálpleg.
Dr. V. G. andæfir því sem eg sagði í Skírni um íslenzkuna á
kvæðum E. B. og segir: »Og sannleikurinn er sá, að fáir menn
eða engir nauðga íslenzkunni og misþyrma um þessar mundir eins
og einmitt E. B. Hann afbakar orðmyndir og breytir merkingu
þeirra og réttri orðaskipun, eftir því sem hann þarf á að halda, til
þess að geta rímað«.
Dæmin sem Dr. Y. G. tekur til að réttlæta þennan áfellisdóm
sinn eru auk rímsins, sem eg hefi minst á, þau er nú skal greina:
E. B. hefir haft orðið »hof« um kirkjur kristinna manna, um
helli er munkar höfðu að guðshúsi, og svo kallar hann bæjarrúst-
irnar á Bergþórshvoli »hofrústir«. »Orðið »hof« merkir aldrei ann-
að en musteri heiðingja«, segir Dr. V. G. En að »hof« táknaði
líka blátt áfram hús, sézt t. d. á Hýmiskviðu:
»Þat’s til kostar,
ef koma mættið
út ýr óru
Ölkjól hofi«.
Hví má eigi skáldið nota það í þeirri merkingu, og hvað er á
móti því að nota þetta fagra orð um guðshús alment, þar sem
textinn sýnir hvað það þýðir?
Þá eru nokkrar orðmyndir sem Dr. V. G. hneykslast á: »alt-
ar«—»öltur« fyrir »altari«—ölturu«; »fiðrilds« fyrir »fiðrildis«, »heið«
fyrir »heiði«, »þrim« fyrir »þröm«, »ýmst« fyrir »ýmist«. Skal
eg láta hvern og einn sjálfan um það hve mikil málspell hann tel-
ur að þessu. Hins vegar finst mór hart að banna að segja »óvins«
sem kemur fyrir í fornu máli fyrir »óvinar« og »viðs« fyrir »viðar«;
»viður« beygist eins og »liður«, sem stundum hefir myndina »liðs«