Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Blaðsíða 13

að einhver munur hefur á verið, enn hitt er óljóst, í hverju sá niunnr
var fólginn.
Hofid var alt af hús, vanalega með garði eða girðingu í kring.
Hverju goðorði filgdi eitt blóthús, sem goðinn var skildur uppi að halda
og þingmenn goðans guldu toll til. Þau hús vóru alt af kölluð hof og
tollurinn, sem þingmenn guldu, hoftollur. Þegar tala goðorða var ákveðin
urn 96y og skildu vera 39, þá vóru úr því jaínmörg (39) »höfuðhoJ« á
öllu landinu, eitt iirir hvert goðorð. Nafnið líójuðhof sínir, að auk þeirra
vóru til önnur hoj, sem einstakir menn áttu.1 Aftur á móti er svo að
sjá, cem liórgar hafi alt af verið einstaklegs, enn ekki alþjóðlegs eðlis, eign
einstakra manna, og að rnannaforráð hafi ekki verið bundið við þá. A
einum slað er þó goðatign eða mannvirðing nefnd í sambandi við
hörg, enn það er i Landnámu á þeirn stað, er fir var drepið á, þar sem
þess er getið, að Þórðr gellir hafi verið leiddur í hörg ættarinnar, áður
hann tók mannvirðing. Enn hjer er víst að eins að ræða um nokkurs-
konar vígslu til goðastarfsins, og Landnáma vikur ekki að þvi einu orði,
að hörgur sá, sem Þórður var leiddur i, hafi verið sama húsið og hof
það, sem filgdi goðorði hans og mannaforráð hans var við bundið. Að
hörgar hafi verið einstaklegs eðlis, sjest og á 2 stöðum í fornum norsk-
um lögum, er vér munum minnast betur á síðar, enn þar er bannað ein-
stökum mönnum að gera sjer hörg til blóta.
Af því að hofið alt af var hús, sem áðtir er sagt, hafa menn viljað
ráða, að hörgurinn, sem var eitthvað annað enn hof, hafi ekkí veiið hús,
heidur stalli úr steini, reistur þar sem hátt bar á, eða haugur hlaðinn úr
grjóti undir berum himni.2 3 Vjer skulum ekki neita því, að svo hafi ver-
ið stundum. A það bendir staðurinn í Hyndluljóðum, sem fir var getið,
þar sem Freyja segir, að Ottarr hafi gert sjer (Freyju) liórg hlaðinn stein-
umfi og enn fremur það, að orðið (harug) ketnur firir í fornháþisku í
merkingunni ,altari‘. Af því að fornmenn þektu ekki steinhús í heiðni,
má ráða, að höfundur Hyndluljóða hafi ekki haft hús fyrir augurn á þeim
stað, sem hjer er urn að ræða. Enn hins vegar hefur Konr. Gislason
fullsannað, að hörgar vóru ekki alt af steinaltari eða haugar hlaðnir úr
grjóti.4 Staðurinn í Völuspá — »peir er Jiórga ok hof | hátimbruðu« —
og í Grimnismálum — »hátinibruðmn hörgi rœðr« — sinir ljóslega, að
1) Landn. IV, 7. k. 259. bls. og Viðbætir II 334. bls. Flat. I 249.
bls. Þórðar s. hreðu, útg. Guðbr. Vigfússonar, Kh. 1860, 94. bls. Sbr. Konr.
Maurer, Island 54. bls.
2) Sjá orðabók Guðbrands Vigfússonar undir orðinu hörgr.
3) Hyndlul. 10. í líkri þíðingu virðist orðið vera haft í Fms. V, 239.
bls.: Olafr konungr braut niðr . . . hamra, hiirga, skóga, vötn ok tré.
4) Konr. Gíslason, Efterladte skrifter I 214.—215. bls.