Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1905, Page 19

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1905, Page 19
19 ofan cftir. Og- hún þurfti ekki að vera svo ýkjamjó til þess, að menn gæti kallast á yflr um hana. En annað mál er, hvort það getur talist líklegt, að bærinn hafi fengið þannig lagað nafn af þessari orsök. önnur skýring er sú, að »kallaðr« hafi verið viðurnefni manns, er bærinn liafi haft nafn af, — og þá breyzt eins að sínu leyti. En orðið »Tcallaðr« er þó ekki vel líklegt til að vera viður- nefni manns. Þriðja skýringin er, að bæi’inn sé kendur við mann, er hafi lieitið keltnesku nafni, t. a. m. Kállan eða Kaltan, en að endingin -an hafi svo breyzt í -aðr (eins og Duncan í Dungaðr). Við þá skýringuna felli eg mig einna bezt. Og þá má líka hugsa sér, að »kallaðr« hafi getað verið viðurnefni manns, ef það hefði verið myndað úr keltnesku nafni (eins og t. d. viðurnefni Helga bjólans o. fl.). En um þetta er ekkert hægt að fullyrða. — Ekki sést nú á dögum hvernig endingin -nes er til komin. Líklegast þyk- ir mér, að upphaflega sé meint nesið, sem myndast hefir milli ár- innar og Fyllarlækjar, þó það liafi náð langt úteftir; því gat samt verið haldið svo langt upp með ánni, að bærinn gæti haft nafn af því. Og sama getur verið orsökin til þess, að enn í dag eru Kald- aðarnessengjarnar, sem liggja út með ánni, kallaðar Straumwes. En því mun það vera kent við straum, að áin hefir á því svæði verið straummeiri, er hún var mjórri. Verið getur líka, að þar útfrá, sem nú er af brotið, hafi smálækir, sem nú eru ekki til, myndað nes milli sín og á þann hátt gefið tilefni til Straumness-nafnsins. Fleira hefi eg ekki um landnám Þóris að segja. Kanibakista, Hróarslækur og Hróarsholt. Svo segir Landnáma (s. st.): »Hróðgeir hinn spaki og Oddgeir bróðir hans .... námu Hraungerðingahrepp ok bjó Oddgeir í Odd- geirshólum; hans son var Þorsteinn öxnabroddr, faðir Þórgeirs, föð- ur ögurs í Kambakistu«. Hér er heldur ekkert um landnámið að segja. En eg vil nota tækifærið til að athuga nafn, og þá einkum bœjarnafn, Ögurs í Kambakistu. Það eru svo einkennileg og sjald- gæf nöfn, að eg hefi lengi litið svo á, sem Ögur muni hafa verið nokkurs konar þjóðtrúar-persóna, — þrátt fyrir það, að ætt hans er talin frá landnámsmanni, — og að Kambakista muni hafa verið dularstaður, er menn hafa hugsað sér. En nú hefir annað i’unnið upp fyrir mér, sem eg hygg að sannara muni vera: Ögur mun hafa vei’ið söguleg persóixa og nafnið leitt af aga (ófriði), en inynd- að á saxna hátt og Oizur og Özur. Annars er ekkei’t um manninn að segja. En aðalatriðið er bœjarnafnið. Nú hygg eg að eg geti 3*

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.