Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Síða 4

4
sameginlega vorþing allra Borgfirðinga, þó að fjórðungamótin yrðu
sett við Hvítá, og eitt eða tvö goðorðin yrðu því í vestfirðingafjórð-
ungi landfræðislega skoðað, en hið þriðja í sunnlendingafjórðungi, ef
einungis þingstaðurinn væri og þinghaldið færi fram fyrir vestan
ána, svo að 3 yrðu þingin, vorþingin og þingstaðirnir, í vestflrðinga-
fjórðungi og 3 goðorð »full og forn« ættu vorþing saman á hverjum
þingstað.
Á því er alls enginn vafi, að hinir eginlegu Borgflrðingar voru
flestir eða allir í Þverárþingi (eptir að þetta þing var nefnt svo),
áttu vorþing saman á Þverárþingi (eptir að þingstaður var fluttur
þangað), sem einnig vafalaust taldist til vestfirðingafjórðungs. Hafi
fjórðungaskiptin verið við Hvítá, eins og bent er til í prestatali (Ara
fróða) frá 1143 (Isl. fornbrs. I, 185—86), landnámabækurnar hik-
laust og ótvírætt gefa í skyn og sömuleiðis fjarðatölin fornu (Kál.
ísl. beskr. II, 359—72 og 380—95)1), verða menn að álíta, að þing-
sóknin hafi verið klofin algerlega af fjórðungatakmarki, og það þá
svo, að goðorðin eða þriðjungarnir voru ekki allir samamegin við
það. Hvorki af skýrslu Islendingabókar um fjórðungaskipunina nó
af skýringum Grágásar í 1. k. þingsk. þ. og 1. k. lögr. þ., néákvæð-
um hennar um þingfesti, sem getið var áður, verður það séð fylli-
lega ljóst, að þetta hafi alls ekki getað átt sér stað, og þessi fornu
skrif fari með rangt mál. En hins vegar verður því ekki neitað,
að slík sundurskipting einnar þingsóknar virðist næsta óeðlileg og
óviðfeldin, og að það hefði farið betur á að setja fjórðungaskiptin
þar, sem þingamótin helzt urðu, Kjalarnessþings og Þverárþings, en
þau munu aðallega hafa verið sunnar. Hafa verður hugfast, svo
sem áður var sagt, að þingamót voru á þjóðveldistímabilinu ekki
bundin, að því er séð verður, við ákveðin landamerki. En hér er
átt við það, að ekki er gerandi ráð fyrir því, að margir Borgfirð-
ingar fyrir innan Hafnarfjall, Skarðsheiði og Botnsheiði (sem nú er
kölluð) hafi á 10. og 11. öld verið í Kjalarnessþingi, né heldur að
margir þeirra, er fyrir sunnan Hvalfjörð voru, hefir þá verið í
Þverárþingi, enda þótt hvort fyrir sig hefði, fjórðungamótanna vegna
‘) Kíilund segir (ísl. beskr. I, s. 332—3): „Der lader sig overhovedet ikke
píivise nogen bestemt herfra forskellig angivelse i oldskrifterne af grænsen mellem de
to fjærdinger, om man end máske kan finde en antydning af en s&dan“.
Nafnið á þingsókninni, Þverárþing, eri Jónsbók (frá 1280), 2. k., og er
glögt af þvi, sem tekið er fram þar, viðvíkjandi farareyri nefndarmanna þaðau, er til
alþingis skyldu riða, að Þverárþing var þá talið vera að sumu leyti vestan Hvitár,
en að sumu leyti Bunnan. Fjórðungatakmörk og þingatakmörk eru ekki nefnd i hin-
um elztu lögbókum, eptir að landið kom undir konung.