Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Side 17

17
Suður að Hvalfirði. En það er þó aðgætandi, að ekki er allsendis
víst, að Lundarmannagoðorð fiafi náð út fyrir Hafnarfjall í öndverðu
og á 10. öldinni, þótt svo væri komið á hinni 12. Hér að framan
var tekið fram ýmislegt, sem sýndi, að manrxaforráð Tungu-Odds
náðu til Ilafnarfjalls, og víst er það, að þeir, er taldir eru fiafa mannafor-
ræðið haft, bjuggu allir fyrir innan Hafnarfjall á þessumfyrstu öldum,
og hvergi mun þess getið, að þeir ætti þingmenn fyrir utan Hafnar-
fjall, né þess, að þeir, sem þar áttu heima, færu til Þverárþings.
A hinn bóginn er þess heldur elrfci npt getið, að þeir, er bjuggu fyrir
utan heiði, hafi farið til Kjalarnessþings; gerast fáar sögur i sveitum
þessum og þeirra manna sjaldan getið, er þar bjuggu á þessum öld-
um. Landnámabækurnar segja, hverir hér námu land og geta nán-
ustu ættingja þeirra og afkomanda, Sturlub. í k. 20—28 og Haukb.
í k. 20—25; er hin síðari öllu fyllri, en hvorug þó allsendis greini-
leg; skal ekki út í það farið að sinni. Áðal-landnámsmennirnir eru
þessir 5: Kolgrímr hinn gamli á Ferstiklu (frá Bláskeggsá útað Saur-
bæ, Hb., frá Botnsá til Kalmansár, Stb.), Finnr hinn auðgi á Miðfelli
(frá Saurbæ útað Kalmansá og upp að Laxá), Þormóðr hinn gamli á
Innra-Hólmi (frá Kalmansá út að Reyni), Ketill bróðir hans (frá
Reyni inn að Urriðaá) og í hans landnámi inst Bekan á Bekanstöð-
um; voru þeir allir þrír og Avangr, er bjó í Botni, frá írlandi, sömul.
Kalman, er var inst í landnámi Þormóðs. Fyrir ofan Urriðaá, á
móts við Ketil (Bekan), og Laxá, á móts við Finn auðga, nam
Hafnar Ormr í Höfn, svo sem áður var sagt. í landnámabókunum
er getið nokkurra afkomanda sumra þessara manna og ennfremur í
Harðar sögu, sem er eina sagan, er gerist í þessum sveitum og þó
ekki nema að nokkru leyti og nær aðeins í einni sveitinni, nefnilega
á Hvalfjarðarströndinni. Nefnir sagan ýmsa bæi og þá er á þeim
bjuggu er sagan gerðist. — Fáeinir atburðir í Fóstbræðra sögu ger-
ast og hér. Mjög hefir borið á írsku þjóðerni hér í fyrstu, og virðist
sumt af þessu fólki hafa verið kristið. Hvergi er þess getið, að hof
hafi verið bygt hér nokkurs staðar, og engin bæjanöfn eða örnefni
munu benda til þess heldur. Hvergi verður séð, að nokkur bænda
hér hafi verið goðorðsmaður, fyr en þeir Garða-feðgar á 12.—13. öld-
inni, sem áður var getið. — í Harðar sögu, 37. k., er þess getið, að
blóthús hafi verið á Þyrli, og að Þorsteinn, bóndi þar, gullknappr
hafi gengið í það sem hann var vanur og fallið fram fyrir stein
þann, er hann blótaði og þar stóð í húsinu, og mælst þar fyrir.
Tópt blóthúss þessa og blótsteininn rannsakaði Sig. Vigfússon 1880
(sbr. Árb. ’80 og '81, bls. 74—76, 79—80, m. myndum); steinninn er
nú i Þjóðmenningarsafninu, nr. 1908 (sbr. Leiðarv. bls. 44—45).
3