Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Page 23

23
forráð alt til Nýjahrauns (þ. e. suður fyrir Hafnarfjörð) »ok kallat
er Brundæla-goðorð«, hann hafi sctt vorþing á Kjalarnesi suður við
sjóinn o. s. frv., en fiest er þetta öldungis óáreiðanlegt og ólíklegt,
enda er sagan lygasaga. — Laxdæla saga segir, að Helgi hafi búið
að Esjubergi; cn hvort hcldur átt hcflr scr stað, mun óhætt að álíta,
að niðjar hans hafi haft hér mannaforráð, sem næst væri að ætla
að þá hefði heitið Kjalnesinga-goðorð. Bryndæla-goðorð hafa vit-
anlega haft Bryndælir, afkomendur Refs hins gamla, að því er Stb.
segir (19. k.), og kemur það heim við Harðar sögu, svo sem áður
var sagt. En Bryndælagoðorð hefir ef til vill ekki verið »fult goð-
orð« heldur goðorðshluti, sbr. Lundarmannagoðorð, og ekki verður
bent á, hvar hof þess hafi verið eða að því hafi í heiðni fylgt sér-
stakt höfuðhof; enda verður nú ekki vitað, hvar eitt af hinum 3 höfuð-
hofum í Kjalarnessþingi hafi verið; er sennilegast, að það liafl vorið
úti á Suðurnesjum eða suður í Girindavík. Molda-Gnúps synir n.imu
þar land. »Fra Mollda-Gnvpi er margt stormenni komit a islandi
bæði byskupar ok logmenn« segir í Hb. (284. k). Er ekki óliklegt,
að þeir ættmenn hafi haft mannaforræði um Suðurnes. önundr á
Mosfelli, faðir þeirra Skáld-Hrafns, var kvæntur Geirnýju Gnúps-
dóttur Molda-Gnúpssonar; var hún hálfsystir sammæðra Gríms, er
um líkt leyti eða skömmu áður bjó á Mosfelli, lögsögumanns Svert-
ingssonar’). »önundr á Mosfelli var auðmaðr hinn mesti, ok hafði
goðorð suðr þar um nesin«, segir í Gunnlögs sögu ormstungu (4. k).
Virðist hér vera um 3. goðorðið »fult og fornt« að ræða. — Af þessu
virðist bersýnilegt, að ekki hafi verið heilt goðorð, eitt af 3 í Kjalar-
nessþingi, fyrir innan Botnsá, verandi fjórðungatakmark, en goðorðs-
hluti virðist hafa kunnað að vera þar, hafi fjórðungamótin verið inni
við heiðar eða uppi við Hvítá. Ekkert bendir þó á, að menn hér
hafi fiestir verið í Kjalarnessþingi; um það að Illugi hafl eitt sinn
farið þangað til vorþings, og hvað á því einu verði bygt, heflr áður
verið talað. Að menn í þessum héruðum virðast hafa verið í Þvei’-
árþingi síðast á þjóðveldistímabilinu, svo sem áður var frá skýrt, og
að Illugi virðist hafa haft hlut af goðorðinu austan Hvítár, bendir
hvorttveggja til, að rnenn l sveitunum milli Hvalfjarðar og llafnar-
fjalls Tiaf, helzt verið í Þverárþingi og Jnngarnótin helzt við Botnsd.
Sýnast fjöllin og heiðarnar hvorki hafa aðgreint fjórðunga, J’ing né
friðjunga, en stundum hina einstöku hluta þess goðorðsins í Þverár-
þingi, er sunnan var Hvítár. Á sérstakan goðorðshluta í þessum
‘) Ætt Önundar er ókunn. Hann virðist hafa hlotið Hosfell vegna mægðanna
við Grím, er eýnist ekki hafa átt afkvæmi.