Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Page 29

29
þó ekki hafa verið, og á f. hefir það verið heflað af að mestu; getur
og máske verið, að það liafi líka verið höggvið og heflað af á g. og
h. Þessar strýtur eru allar upphleyptar. Skrautið á þeim efst er,
eins og myndin sýnir, ekki eins á öllum; á 6 er það nær eins (á
a—c í 6096 og a—e í 7015); 2 aðrar (e í báðum nrr.) eru með eins-
konar krossum, en ekki getur hér þó verið um hið kristna kross-
mark að ræða; það var gert á þessum tímum, þar sem það annars
var myndað, með öðru og ólíku móti: armarnir breiðari yzt en við
miðju, eða að minsta kosti ekki mjórri. — Á 1 (d. í 6096) eru líkar
álmur út eins og á a—c, og á 1 (d. í 7015) er þetta líkast trjákrónu.
Þessar strýtur eða spírur er mjög einkennilegt skraut og getur liér
ekki orðið bent á neitt i líkingu við þær frá þeim tímum er þiljurnar
virðast vera frá, enda er nú lítið til af tréverki með útskurði á frá
þessum öldum; má svo segja að munir þeir, sem fundust í drotning-
arhaugnum að Ásubergi í Noregi, séu hið eina, en þeir eru að vísu
tiltölulega margir og afarmerkir. — Ef myndirnar á þiljunum eiga
að hafa nokkra ákveðna þýðingu sem myndir af einhverju hugsuðu
eða verulegu og ekki vera eingöngu skraut, virðast þær helzt hafa
átt að vera trémyndir, með kórónu og rótum, en slíkar myndir eptir
náttúrunni þekkjast annars ekki frá þessum tímum á Norðurlöndum;
finst varla myndað eitt blað, og má merkilegt heita, er litið er til
skrautmynda nær víðast hvar annars staðar í veröldinni bæði fyr
og síðar og ekki sízt er þess er gætt, að skrautmyndir með (upp-
hugsuðum) dyrum eru notaðar svo að segja í öllu skrauti l'rá þessu
sama tímabili á Norðurlöndum. Og því undarlegra virðist þessi
vöntun á trjámyndunum þar sem tré, askurinn Yggdrasill, var svo
frægur í fornum fræðum á þessum tímum á Norðurlöndum og voru
forfeður hans enn frægari, ef rakin var ættin til austurheima, enda
myndaðir vitandi eða óafvitandi alt til vorra daga (»lífsins tré«).
Myndin af þiljunum lýsir því fyllilega, af hversu mikilli snild
útskurðurinn er gerður; allar línur eðlilega og fallega dregnar og
skurðurinn hreinn og skír, ber ljósan vott um, að hér hefir enginn
viðvaningur eða klaufi að unnið. — Hver hann var og hvar, það
eru óleysanlegar gátur. — Efnið er að líkindum norskt, ekki »is-
lenzkur viður* (rekaviður), þótt því verði tæplega neitað að svo kunni
að vera; en að skurðmaðurinn hafi fremur verið í Noregi en á ís-
landi virðist ástæðulaust að halda. Hér mun á hinn bóginn varla
vera um neina frumlega og sér-íslenzka list að ræða.
Þiljurnar hafa ætíð, af því er vitað verður, verið í Möðrufelli
og er ekki kunnugt að neinar slíkar þiljur eða útskornar spýtur hafi
til verið á öðrum bæjum um Eyjafjörð. — í Hrafnagilsskálanum