Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 04.01.1986, Blaðsíða 28
60
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Önnur mcrki um uppsmíð voru stcinar undan stöfum. Voru slíkir
stcinar í báðum austurhornum tóttarinnar og tveir aðrir stoðarsteinar
voru litlu vestar. Ofan á stoðarsteininum í suðausturhorninu var athygl-
isverður blágrýtisstcinn. Bar hann þcss merki að á honum hefði verið
hamrað járn. Þegar hann síðan var færður úr stað kom í ljós, á þeirri
hlið sem niður vissi, hola, sem klöppuð var í steininn. Má telja líklegt
að þetta hafi vcrið steðjaþró.7
Nú vcrður sagt frá verksummerkjum utan tóttar.
Sunnan veggjar að utan var blanda af sandi og rofum scm lágu
þannig, að verið gætu þakleifar sem vclt hafi verið út af húsinu.
Stétt lá frá bænum að kirkjutótt svo sem áður sagði. Náði hún lítið
eitt inn í tóttina að vestan, eða að vesturgafli hússins. Stcttin teygði sig
norður mcð norðurkampi að vestan en mjókkaði þar. Lá hún lítið eitt
austur með veggnum, en ekki varð hún rakin langt austur, enda þar
undir grjóthruni úr veggnum. Engin stétt var með suðurvegg tóttar cn
hún mjókkaði vestan við suðurkamp og breikkaði aftur um helming
þegar suður fyrir vegginn kom. Þar tcygði hún sig áfram til suðurs og
náði alla leið að garði eða stalli, sem lá sunnan við kirkju samsíða henni.
Vatnsrenna var syðst mcðfram stéttinni. Áðurnefndur stallur var vel
hnéhár, gerður úr grjóti og torfi austan við mót stéttar en fyrir vestan
þau var hann gerður úr stóru grjóti, sem hvíldi á torfhleðslu. Þar hafði
hleðslan eðlilega skriðið fram undan þunganum. Líklegt má tclja að
garður hafi vcrið hlaðinn ofan á stallinn og að það hafi vcrið eins konar
kirkjugarður. Svo var einnig að sjá að þarna væri hluti af stalli eða
hleðslu sem umlukt hafi allan bæjarhólinn, en á það verður lítillega
drepið hér síðar.
Hér að framan var sagt lítillega frá stétt að og við bænhústóttina.
Meðfram allri húsaröðinni var stétt lík þcirri sem hefur verið lýst. Þó
var hún ekki jafnrammgerð mcðfram öllum húsunum. Yfir henni var
vikurblandaður sandur eða aska með jökulleirflikrum, þar ofan á mold-
arlag án mannvistarleifa. Gefur það vísbendingu um að landið hafi
gróið upp eftir hlaup það sem eyddi bænum, þótt það hafi síðar eyðst
aftur. Ofan á moldarlaginu var hellulögn úr frcmur þunnum hellum og
virtust þær því frekar vera þakhcllur. Mcðfram skálavegg (B) var eins
og með suðurvegg kirkju (K) blanda af sandi og rofum scm gátu verið
þakleifar.
Við prófskurð kom fram, að garður eða stallur virðist hafa umlukt
hólinn, en víða var hann illa farinn eftir vatnselg. Ekki var ráðrúm til
7. Gísli kom stcini þessum í Byggðasafnið að Skógum þar scm hann cr varðveittur.