Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1992, Blaðsíða 76

80
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
velt er að falla í og virðist það óhapp hafa hent Bjarna að nokkru. Þannig
verður að gera nokkra leit að rannsóknarmarkmiðum í greininni. Það
kemur að vísu fram undir lokin að Bjarni telur að niðurstöður hans muni
geta varpað ljósi á uppruna landnámsmanna, en eins og hann tekur sjálfur
fram skortir allt samanburðarefni til að það verði gerlegt í bráð. Einnig
kemur fram í byrjun að komast eigi að einhverju um atferli manna á Grana-
stöðum, sem þýðir líklega að Bjarna langi til að segja eitthvað um tilveru
og samskipti þeirra Granastaðamanna og er það vitanlega gott og göfugt
markmið. Það er hinsvegar lítillega almennt, og ekki er að finna neinar
niðurstöður sem hægt er að sjá að svari þeirri spurningu. Það er ekki nið-
urstaða heldur persónulegt álit Bjarna að skipan húsa á Granastöðum
skuli túlka sem einskonar tjáningu á mikilvægi fjölskyldunnar, a.m.k. er
hvergi rökstutt afhverju aðrir ættu að fylgja honum að máli. Eg trúi því
með Bjarna að líklegt sé að heimilisfaðirinn hafi setið efst í virðingarstig-
anum, en það álit okkar er ekki byggt á fornleifaheimildum. Ekki sé ég
alveg hvaða gagn megi hafa af andstæðulíkani því sem Bjarni dregur upp,
og raunar átta ég mig alls ekki á því hversvegna hann þurfti að grafa mörg
sumur á Granastöðum til að geta sett það saman. Andstæðurnar eru ann-
arsvegar sjálfgefnar (úti - inni er t.d. andstæða sem hlýst af því að menn
höfðu hús á Granastöðum) og hinsvegar byggðar á fyrirfram gefnum hug-
myndum Bjarna um hvað skipti máli í lífi þeirra Granastaðamanna og
hvað ekki (soðið - hrátt byggir t.d. á að þeir hafi haft ákveðinn smekk eða
matvendni, sem ekkert er hægt að vita um). Helst er að niðurstöður leyn-
ist þar sem Bjarni segir frá flutningi hráefna frá útihúsum inní skálabygg-
ingu (það er engin leið að láta sér finnast hitt merkilegt að fiskur og fugl
hafi ekki vaxið á bæjarstæðinu, og ég þverneita að taka þessa hringa alvar-
lega; að draga hring utan um hús og komast síðan að því að húsið sé inn-
aní hringnum er gagnslítið að mínu viti). Slík ferli hljóta að vera mjög
flókin, en einmitt af þeirri tegund sem von er til að geta varpað ljósi á og
er mjög spennandi að heyra meira frá Bjarna um það mál.
Ef niðurstöður eru óljósar þá eru margar af forsendum þeim sem Bjarni
gefur sér harla ótraustar. Mikið virðist liggja við að sýna fram á stað kvenna
í rými Granastaða. Þar byggir Bjarni á tveimur forsendum. Annarsvegar
gefur hann sér að konur hljóti að hafa haft sérstaka vinnustaði, aðskilda
frá körlum, og þó að það sé kannski ekki ólíklegt, þá er enginn rökstuðn-
ingur fyrir því afhverju svo ætti að vera og raunar vandséð hvernig má
búa hann til. Hinsvegar tekur hann gagnrýnislaust upp þá skoðun nokk-
urra fræðimanna að sörvistölur eða perlur hljóti að hafa verið kvenna-
stáss en ekki karla, en bendir þó sjálfur á afhverju erfitt sé að draga slíkar
ályktanir. Bjarni veit líka mætavel að sörvistölur finnast í karlakumlum í