Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1992, Blaðsíða 4

8
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
er ferfættur vargur eða dýr, með stórum klóm og gapanda gini. Þetta dýr
hefir stóran og lángan hala með stórum lagði á endanum.
A nr. 189 eru lík dýr, með hinum sömu einkennilegu lángrákum á háls-
inum. [Hér á Sigurður við silfurpör með skildi á millum kringlóttum.] All-
ar rósirnar eru í heiðínglegum býsönskum stíl, sem helzt sést af blöðunum
og blómum, en skurðurinn á þessari stoð virðist að hafa það úr heiðna
andanum, að víða þar, sem hafa átt að verða blöð eða blóm, hafa óvart
læðzt inn drekasporðar í staðinn fyrir blöð og blóm, af gömlum vana. Það,
að tómar rósir eru í tveimur efstu bugunum, en engin dýr, bendir og á, að
lítið muni vanta ofan á stoðirnar, og bendir lag rósanna til þess. Bæði rós-
irnar og dýrin á þessari stoð er alveg gjört í sama anda og á þeim tveimur
stoðapörtum úr Mælifells-skálanum, er eg gat um áður, svo að næst mér
er að halda, að það sé eptir sama manninn. Hin stoðin er mjög frábrugðin
hvað skurðina snertir, en þó lýsir sér í henni sami andi. Þar eru engin dýr,
og rósirnar miklu smærri, ganga þær allar út frá einskonar miðlegg, og
hríngast svo og hríslast til beggja hliða upp eptir stoðinni með blöðum í
býsönskum stíl, og drekasporðablöðum í hálfheiðnum stíl. Það, að þessar
tvær stoðir hafa svo ósamkynja útskurð, bendir á, að þær hafi eigi staðið
saman upphaflega eða hvor á móti annari við dyr, heldur bendir það á, að
stoðirnar hafi upprunalega verið margar, eða að minnsta kosti fjórar, og
tvær af þeim jafnan nokkurnveginn samkynja; enda sést, að kirkjan hafði
marga stólpa 1631, sem voru þá orðnir fúnir, eins og áður er sagt. Um ald-
ur þessara merku stoða er eigi hægt að svo stöddu að ákveða með vissu.
Það er alþýðu munnmæli, að þær sé handaverk Þórðar hreðu."
Næstur skrifaði Pálmi Pálsson í Arbók Hins íslenzka fornleifafélags
1896 um Laufásstafi, sem hann nefnir stoðir eins og Sigurður Guðmunds-
son. Pálmi lýsir sjálfum stöfunum á svipaðan hátt og Sigurður og segir
það „eigi algerlega víst hvar í kirkjunni stoðir þessar hafa verið upphaf-
lega og verður ef til vill aldrei sannað til fulls" en telur þó að sú stoðin
sem vottar fyrir grópi á „hafi staðið við kirkjudyrnar öðru megin, enda
munu þær varla vera frá sömu dyrunum eða yfir höfuð eiga saman, því að
skurðverkið er svo ólíkt á þeim, enda þótt þær séu eflaust jafngamlar báð-
ar. Þær hafa að líkindum, ef þær hafa ekki önnur eða báðar upphaflega
verið stoðir inn í sjálfri kirkjunni, staðið næst sjálfum dyrastöfunum, sem
gerðir hafa verið í líking við súlur með boga í milli yfir dyrunum en dyrnar
munu þó hvergi nærri hafa verið eins háar og stoðirnar, sem gengið hafa
upp undir eða upp á þilbitann; á báðum stoðunum sjást að eins merki til
klaufar eða stalls að ofan og neðan, þar sem þær hafa verið festar við bit-
ann eða sylluna og aurstokkinn." Þá bendir Pálmi á að árið 1637 „stóðu
stoðir þessar beggja vegna við dyr hákirkjunnar, en þar fram af var for-