Fylkir - 01.01.1927, Síða 49

51
hylur mikinn hluta jarðarinnar. Málmarnir, svo sem járn, kopar og
silfur, sameinast oft við ómálma einkum oxygen, brennistein og chlor
og' mynda sérstök sambönd við þau.
Þegar ómálmar, t. d. brennistednn (S) eða kolefni (C) sameinast
við oxygen (0) mynda þeir svonefnda sýringa. Brennisteinn gefur
t. d. þrísýringinn SO3 en kolefni gefur tvísýringiim CO2, þ. e. kolsýru.
Þessir ómálma sýringar sameinast svo við vatn og mynda sýrur,
t. d. tvær agnir af SOa sameinast tveim ögnum vatns, nl. 2H2O,
og gefa af sér 2H2 SO4, nl. tvær agnir brennisteinssýru. — En þegar
málmar sameinast við oxygen, atom við atom, mynda þeir ekki sýr-
inga, heldur basisk eða beisk efni, t. d. málmurinn calcíum sameinast
við oxygen og myndar CaO, þ. e. kalk, sem er beiskt og brennandi
efni. Það sameinast einnig við vatn, en myndar ekki sýru, heldur
beiskt eða basiskt efni Ca(HOþ.
Hin basisku efni, sameinuð við sýrur, mynda kemisk sölt. Þannig
sameinast kalk við brennisteinssýru og myndar steinefni, sem er
hvorki basiskt né sýra. CaO-fhhSOí gefa CaSOí-fHiO, nl. kalksul-
phat, sem er steintegundin gips, og vatn.
Steintegundin gips, er kemiskt salt. — Calcíum er basiska efnið í
því • en ómálmarnir brennisteinn og oxygen eru sýrukendu efnin.
Líkt er um önnur kemisk sölt. Málmurinn telst basiski hlutinn, en
ómálmurinn sýrukenda efnið.
Orðið málmblendingur, táknar hér allskonar málma sambönd, hvort
heldur við málma, hálfmálma eða ómálma.
Til hægðarauka og skýringar eru hér nokkrir málmar, ómálmar og
hálfmálmar taldir og atom vigt þeirra gefin:
Málmar.
Nafn. Merki. Atomvlgt.
Aluminium. Al. 27.
Magnesíum. Mg. 24.
N atríum. Na. 23.
Kalíum. K. 89.
Calcíum. Ca. 40.
Járn. Pe. 56. (66,9).
Mangan Mn. 64,8.
Nickel. Ni. 58,6.
Kopar. Cu. 63. (63,2).
Cóbalt Co. 58,7
Chrómíum. Cr. 52,5.
Zink. Zn. 65.
Silfur (Argentum). Ag. 107,7.

4