Fylkir - 01.01.1927, Side 55

57
flokkki teljast svo nefnd steinkol, sem geyma ekki mikið yfir 75% kol-
efnis. f þriðja flokki eru þau, sem geyma frá40—55% kolefnis, þar til
teljast svo nefnd brúnkol, ofnkol, til aðgreiningar frá betri tegundum,
svo nefndum steinkolum. — Hitamagn kolanna, fer ekki einungis eftir
því hve mikið kolefni þau geyma, heldur einnig hve mikið þau geyma
af brennisteini og brennanlegum efnum yfirleitt, og hve mikið af vatni
og óbrennanlegum efnum.
Bezta teg. Anthracit kola, sem geymir svo sem ekkert vatn, telst
hafa 8000 hitaein., sem svarar til þess að hvert gramm kolaefnis fram-
leiði við brenslu rúml. 8 hitaein.
Beztu steinkol, sem hafa um 75% kolefnis, ættu samkvæmt því að
geyma 6000 hitaein. í hverju kg.
Og beztu mókol, sem geyma segjum 60% kolefnis, ættu að öðru
jöfnu að geyma 5000 hitaein. í hverju kg. Þau teljast yfirleitt að
geyma ekki yfir 5000 hitaein. Verstu sortir aðeins 3600 hitaein. Til
þeirra tegunda telst surtabrandur.
Harka kola er frá 1—2,6. Þyngd tæplega 1—1,8.
Nafnkunnust allra eru kolalög Bretlands, kolalög N.-Ameríku og
kolalög Kínaveldis. Br svo talið að í Ameríku mimi vera 7 miljarðar
smálesta og í Kína teljast kolalögin ekki öllu minni. En ef Brenslan er
til lands og' sjávar, svo nemur 1 smálest á hvert nef (kolaeyðslan
hefur aukist gífurlega á þessari öld, en var fyrir stríðið 100 miljón-
ir smálesta á ári, þaraf meir en helmingur frá Bretlandi), þá er fyrir-
sjáanlegt að kolabirgðir heimsins eru ekki ótæmanlegar.
Helztu vegir til að spara kolin er að nota vindaflið, vatnsorku til
lands og sjávar, jarðhita og sólarhitann.
Hér á Islandi finnast hvorki anthracit kol né steinkol, ekki einu
sinni svo nefnd brúnkol, ekkert nema suirtarbrandur (Lignít), alt ný
aldarmyndanir. Bezta tegund kola, sem hér á landi finnast, finst á
Vestfjörðum, hrafnsvört gljáandi og eldfim. Þar næst má telja Tjör-
neskolin, þau brenna allvel, en eru þó mjög blandin leir og brennisteini,
og miður hæf til herbergjahitunar.
Illugastaða kolin eru surtabrandur, svört, gljáandi og eldfim, en að-
eins ein alin á þykt, þar sem bezt gerir og örðug aðkomu, annars of lít-
ið könnuö.
Kol hafa fundist víðar hér norðanlands og talsvert austanlands, en
hvergi þykk lög í stað, né hrein. Er því lítið á kolabirgðum fslands að
byggja.
Kola-sýnishom nr. 37. tekið úr Illugastaðafjalli sumarið 1919, var
sent suður sama haust til efnagreiningar, en hefur ekki það eg veit
verið efnagreint þar. Sú tegund gefur Tjörneskolunum litið ef nokkuð