Óðinn - 01.07.1926, Blaðsíða 10

Ó Ð I N N
58
um framburð á, frönskuna. Hann álti lítinn
kost þeirra bóka, sem verulega hjálp gátu veitt,
og tók því það ráð, að sitja um hvert tækifæri
sem gafst til að tala við sjó- og ferðamenn, sem
í þann tíð komu alloft til Reykjavikur. Árangur-
inn af elju hans varð líka sá, að hann mun
hafa náð meiri fullkomnun í því að mæla á
franska tungu en flestir skólabræður hans og
samtíðarmenn í landinu. En hann logði lika
mikla rækt við önnur mál, svo sem ensku,
þýsku, esperanto og Norðurlandamálin. Og
spönsku lærði hann hjálparlaust á síðustu æfi-
árum sinum svo vel, að hann gat bæði ritað
hana og talað. Mun óhætt að fullyrða, að á
Austurlandi sje leit á jafnfróðum tungumála-
manni og Guðmundur heitinn var.
í frístundum sínum var Guðmundur sílesandi.
Fyrst og fremst las hann alt sem að málfræði
laut og hann komst höndum yfir. En jafnframt
las hann um alla hluti milli himins og jarðar,
því ekkert var svo auðvirðilegt í augum hans,
að hann virti það að vettugi. Hann var hinn
sanni studiosus perpetuus. — En hann las þó
ekki til þess að þurfa síður að hugsa, eins og
sumra er siður, heldur lagði hann mælikvarða
skynsemi sinnar á sjerhvert viðfangsefni og lagði
sífelt til málanna frá eigin brjósti.
— Það getur aldrei hjá því farið, að í fámennri
sveit kenni áhrifa fráslíkum mönnum, sem Guð-
mundur var. Og hver einasti samsveitungur Guð-
mundar lítur með sorg og vonleysi á eyðuna,
sem hann fylti áður. Þátttakan í jarðarför hans
sýndi hjer betur en nokkru sinni, að »enginn
veit hvað átt hefir, fyr en mist hefir«.
Guðmundur Ásbjarnarson var aufúsugestur
öllum þeim, er báru gæfu til þess að hafa náin
kynni af honum. Þótli þá hverjum betur, sem
hann fjekk lengur haldið Guðmundi í húsum
sínum. Og vinum hans var það altaf óhlandið
gleðiefni, ef þeir áltu von á komu hans. Og til-
hlökkun þeirra fylgdi ætíð eftirvænting, því þess
var altaf vísust von, að hann leiddi þá inn á
ný sjónarsvið hugheima, enda var honum flest-
um mönnum sýnna um, að veita öðrum hlutdeild
i hinum margþætta fróðleik sínum og andagift.
Það er ekki djúpt í árinni tekið, þó sagt sje
að Guðmundur hafi síst verið hversdagsmaður
sinna samsveitunga. t*að var aldrei laugardagur
í sálu hans, og vinir hans gátu aldrei verið svo
samvistum við hann, lengur eða skemur, að ekki
hyrfi á meðan allur hversdagsblær af tilverunni.
það birti æ í huga mjer er jeg sá hann koma
álengdar og mjer var ætíð ómenguð ánægja í
að tala við hann. Skifti það aldrei máli, hvort
við vorum á eitt sáltir í skoðunum eða silt sýnd-
ist hvorum. Við sátum oft og ræddumst við
langt fram á nólt. Og þó var aldrei svo framorðið,
að hann færi ekki altaf of snemma frá mjer.
Það var Guðmundi áskapað, að breiða út frá
sjer fjör og lifsgleði hvar sem hann kom. Og
aldrei var svo dapurt í nokkru ranni, að ekki
Ijelti að mun þunganum ef hann bar að garði.
— Hann var líka flestum mönnum lægnari á
að beina hugum manna frá smámunasemi og
aukratriðum að háleitari og göfugri efnum.
Guðmundur gat haft það til að vera hvass í
orðum og óvæginn, ef honum þótti rjetlum mál-
stað hallað. En orð hans voru altaf græskulaus
og fjarri þvi að særa tilfinningar manna. Hann
var líka hafinn yfir þann siðferðisbrest, að tala
illa um nokkurn mann, ljóst eða leynt, og um
andstæðinga sína talaði hann altaf af fullri virð-
ingu og illkvitnislaust. lJarf oft mikinn siðferðis-
þroska til þess að láta mólslöðumenn sína njóta
sannmælis, en í því efni bar Guðmundur af
flestum þeim, sem jeg hefi kynst.
Guðmundur var óvanalega stór maður, en sál
hans var þó miklu stærri, og andlegt sjálfstæði
var eilt af höfuðeinkennum hans. Hvort sem
hann fjallaði um trúmál, listir eða vísindi, þá
sigldi hann sjaldnast í kjölfar viðtekinna skoð-
ana. Hann ljet aldrei girða anda sinn nje dóm-
greind i vitsmunakvíum hávaðasamra skriffinna,
sem þykjast hafa vit og þekkingu á öllum hlut-
um, en orka sjaldan annars en að afvegaleiða
andlega ósjálfstæðinga. Hann var svo frjálslynd-
ur í andlegum efnum, að hann gat í sömu and-
ránni dáðst að Nietsche og Þórbergi Þórðarsyni,
þó hann fylgdi skoðunum hvorugs þeirra i hví-
vetna. Og mjer er æ í minni, hversu hrifinn
hann var af »genialiteti« Weiningers, þrátt fyrir
það, þó hann væri mjög andstæður kenningum
hans.
Með einum manni gátu samsveitungar Guð-
mundar ekki mist meira en þeir gerðu við frá-
fall hans. En endurminningarnar um hann verða
ekki frá þeim teknar. Það er mikil raunabót.
Aj.
*