Óðinn - 01.07.1931, Side 9

ÓÐINN
57
niður örendur þegar. Fór hann og sveinninn
í sömu gröf.
Árið 1887 hinn 16. sept. kvæntist Kristján
Andrjesson í annað sinn, Helgu Ingibjörgu
Bergsdóttur, dóttir vinar síns Bergs bónda Ein-
arssonar, er þessi ár bjó á Núpi og siðan á
Skaga norðan fram Dýrafjarðar. Eru þau syst-
kini Helga og Kristján Friðrik Bergsson, forseti
Fiskifjelags Islands, sem heitinn er eftir fyrri
konu Kristjáns Andrjessonar. Bergur Einars-
son var greindur maður, hygginn í hvívetna og
búhöldur í besta lagi. Er Helga dóttir hans lík
honum um margt, greind og annað, hefur verið
manni sínum ágætis kona, skörungur jafnt og
valkvendi í allir bústjórn sinni. Þau Kristján
hófu þá búskap aftur í Meðaldal 1888 og hafa
búið þar alla stund síðan fram á þenna dag
og hefur kona hans engu síður en hann átt
fullan þátt í framkvæmdum, sem orðið hafa í
Meðaldal, og fyrirmyndar og höfðingsbrag, sem
verið hefur og er á heimili þeirra.
Árið 1880 hafði Kristján ásamt þrem mönnum
frá ísafirði keypt þilskip er hjet »HafFrúin« og
var hann skipstjóri með hana eftir útkomu sina
1884, alls í 12 ár. En eftir að hann seldi »Haf-
frúna«, var hann mörg ár skipstjóri á skipum
fyrir Ásgeir Ásgeirsson á ísafirði, sein þá hafði
stærsta verslun og mesta útgerð á Vestfjörðum.
Á vetrum tók hann þá að kenna sjómannafræði
heima hjá sjer, vafalaust af áhuga fyrir útgerð-
inni og löngun til að leiðbeina ungum efnis-
mönnum en ekki að hann hefði hagnað af því.
Þá var enginn sjómannaskóli á landinu; stýri-
mannaskólinn í Beykjavík ekki stofnaður fyr
en 1890. Árið 1871 hafði Eiríkur Briem, líklega
fyrir áeggjan Geirs Zoega, tekið að kenna nokkr-
um mönnum undirstöðuatriði stýrimannafræð-
innar. Kendu þeir aftur út frá sjer, Markús
Bjarnason, síðar skólastjóri, og Hannes Hafliða-
son, nokkrum mönnum í Beykjavík og Hafnar-
firði. Hafði Markús til þess einhvern styrk af
opinberu fje, en aðrir auðvitað ekki. Jafnframt
stýrimannakenslunni kendi Kristján nemendum
sínum einnig seglasaum, sem varð til hinnar
mestu nytsemdar, svo að lærisveinar hans urðu
að öllu hinir færustu menn til skipstjórnar.
Margir af þeim, eða flestir, vóru hásetar hjá
honum fleiri eða færri sumur, enda urðu margír
af þeim afburða stjórnarar, sem sótt var eftir
bæði af Vesturlandi og Faxaflóa.
Það ræður af því sem að framan er sagt, að
Kristján var snemma áræðinn og hugaður sjó-
maður og stjórnari að öllu leyti í besta lagi,
svo sem margir þeirra vóru, er ólust upp við
hinar torsóttu hákarlaveiðar, þar sem oft hefur
verið að tefla um líf eða dauða. Var því við-
brugðið, hve vel honum tókst að bjarga »Haf-
frúnni« með brotnu stýri í afspyrnu veðri þeg-
ar mörg skip fórust. Hann kom ágætlega að
sjer mönnum, og vissi jeg aldrei annað en allir
væri ánægðir að vera á skipi með honum.
Enda mundi honum ekki hafa ver sjálfrátt hefði
hann ekki sjeð um, að menn hans bæru úr být-
um svo gott, sem kostur var. Farsæll var hann
i stjórn sinni og man jeg ekki til að honum
hlektist á í neinu eða hann misti mann. Jeg tel
það ekki, að með eittaf Ásgeirskipum frá ísafirði,
Lilju, lenti hann í ís og sökk skipið en menn
allir björguðust. Enginn kendi honum um það,
heldur því, að skipið hafði í rauninni verið lílt
sjófært, þótt hann víldi ekki synja að fara með
það. Þó tók hann sjer þann atburð nærri. Árið
1906 hætli Kristján skipstjórn á þilskipnm og
keypti sjer þá mótorbát og stundaði fiskiveiðar
á honum að heiman um mörg ár. Var það
fyrsti mótorbáturinn sem kom til Dýrafjarðar
og var því Kristján brautryðjandi meðal sveit-
unga sinna á því sviði, eins og um margt ann-
annað, sem enn mun nefnt, rafmagnsstöð, vatns-
veitu o. fl. En þó að Kristján hafi látið af skip-
stjórn, hefur hann ekki fyrir það yfirgefið sjó-
inn, en þegar heilsa hefur nokkurn veginn leyft,
róið á vorum og haustum, og þess á milli un-
að sjer best við sjóinn að líta þar eftir öllum
sjóargögnum og hafa þar alt í hirðu.
En þó að hver sem nefnir Kristján Andrjes-
son á nafn, hafi fyrst og fremst í huga skip-
stjórann, sem ávalt var í röð hinna fremstu,
fiskisælustu og fyrirmannlegustu, þá var hann
jafnframt ávalt f bestu búmanna röð og einn
kunnastur bændahöfðingi í sveit sinni og er
enn. í Ægisgreininni, sem jeg nefndi, er sagt að
hann hafi ekki verið búhneigður. Getur eitthvað
verið hæft í því, að sjómenskan hafi verið hon-
um hugstæðari; en hitt er þó víst, að gott skyn-
bragð bar hann á búnaðarháttu og mundi illa
hafa unað því að reynast þar skussi, fremur en
í öðru. Þegar jeg þekti til var hann jafnan fjár-
flestur og búskapur f Meðaldal með mestum
blóma í sveitinni samfara risnu og höfðingsskap