Óðinn - 01.07.1931, Blaðsíða 45

Ó Ð I N N
93
þeim dóu 3 í æsku, en 6 komust til fullorðins ára. Pau
voru: Guðrún, gift Eyjólfi Porvaldssyni frá Brennistöð-
um, Bergþór, kvæntur Halldisi Guðmundsdóttur frá
Hjörsey, Sigurður, ókvæntur, druknaði vorið 1882 við
Effersey, Kristín, gift Teiti Pjeturssyni frá Smiðjuhóli,
Bergþóra, búselt i Beykjavík, og Halldóra, giftist Krist-
jáni Jónassyni frá Straumflrði, nú búsett í Ameríku.
Fósturbörn ólu þau upp tvö, sonar son sinn Sigurð
SigurðssoD, sem þau tóku er faðir hans dó, og Valgerði
systurdóttur Bergþórs.
Eftir lát manns síns fluttist Guðrún til Reykjavíkur
til Guðrúnar dóttur sinnar, er þar var búsett og dvaldi
þar hin siðustu æfiár sín. Hún andaðist 24. jan. 1914,
þá 84 ára að aldi, hafði hún ávalt verið manni sinum
hinn mesti styrkur og stjórnað heimili þeirra af frá-
bærri ráðdeild og dugnaði, en á hana fjellu sem vænta
má heimilisstörfin öll innanhúss, en þau voru mikil,
því bæði voru börnin mörg og gestkvæmt mjög, þó
einkum liin siðari árin, eftir að þau fluttu til Straum-
fjarðar, en þau voru gestrisin bæði og tóku vel á móti
hverjum, er að garði bar. Munu margir hinna gömlu
Mýramanna minnast þeirra hjóna hlýlega, Bergþórs og
Guðrúnar úr Straumfirði.
Mtframaður.
*
Hjónin í Efrihólum.
Island er ennþá lítt numið land.
í meir en þúsund ár hafa grá og gróðursnauð
holt eða móar vaxnir viði og lyngi víðsvegar
um þetta land beðið þess kyrlát og hljóð, að
iðin mannshönd og átakaþjelt leysti gróðurmögn
þessara móa úr læðingi, svo að þeir yrðu ham-
skiftingar eins og konungsbörn leyst úr álögum
og breyttust í iðjagræn, yndisfögur og nytjasæl
tún. En aldirnar liðu, móarnir biðu, og manns-
höndin hreyfði ekki tækin, sem megnað gátu að
leysa álagahaminn.
Á síðasta mannsaldri, og einkum þó hin sein-
ustu ár, hafa gerst breytingar í þessum efnum.
Mönnum hefur skilist, að í skauti þessa lands
býr auður og afl, ef fast er knúið á hurðir þeirra
töfrahalla, er slíka fjársjóðu geyma Mönnum
hefur skilist, að það er í rauninni mikil ham-
ingja, að þeir eiga lílt numið land, því að ein-
mitt þessvegna bíða þeirra óunnar þrekraunir
og einnig niðja þeirra, — einmitt þessvegna bíð-
ur þeirra sköpunarstarf, sú tegund mannlegra
athafna, sem best megnar að veita mönnunum
sannan, lífsfrjóvan þroska, — eínmitt þessvegna
eru Islendingar þeir gæfumenn að vera land-
námsmenn — landnámsmenn í nýjum skilningi.
Og eitt kemur í Ijós eftirtektarvert og æfintýri
likast, þegar litið er á nokkrar staðreyndir í
landnámi síðasta aldarfjórðungs. Svo gott land
er ísland, ef gæði þess eru numin og notuð á
rjettan hátt, að suðrænni lönd standast ekki
samanburðinn. Ein slik staðreynd á að tala hjer.
Og hún er sönnunardæmi þess, hversu glæsileg
sköpunarverk gerast nú með þjóð vorri. Og
gæfusamt hlutskifti hlotnast þeim manni, sem
vinnur slíkt sköpunarverk, því að hann er einn
af höfuðsmiðum gróanda þjóðlífs.
Einn þessara manna er Friðrik bóndi Sæ-
mundsson í Efrihólum i Presthólahreppi í Norð-
ur-Þingeyjarsýslu.
Friðrik fæddist 12. maí 1872 að Skógarseli í
Reykdælahreppi. Foreldrar hans, Sæmundur
Jónsson og Þórný Jónsdóttir, áttu margt barna,
og var því hagur þeirra jafnan þröngur. Ur föð-
urgarði fór Friðrik því þegar hann var 10 vetra
og var síðan í vinnumensku um 20 ára skeið.
Löngum var kaupið lítið, og ekki var borist
mikið á í ytri háttum fyrir skuldafje. En brátt
kom það í ljós, að Friðrik var frábær að kappi
og trúmensku í hverju starfi, þar sem hann
vann ávalt með jafn mikilli elju og árvekni í
annara þágu, eins og um hagsmuni sjálfs hans
væri að tefla, hvort sem var á degi eða nóttu,
enda sóttust menn mjög eftir honum sem vinnu-
manni. Fjármaður var hann með afbrigðum, og
mun þar hafa að allmiklu leyti falisl grundvöll-
urinn að hagsæld hans síðar. Fyrstu kindina
eignaðist hann, þegar hann var á 19. ári, og upp
frá því tók honum að græðast fje, þótt hægfara
gengi í fyrstu, svo sem að likindum lætur. En
ráðdeild og sparsemi voru jafnan í för með hon-
um, og aurarnir urðu að krónum.
Friðrik kvæntist árið 1901 Guðrúnu Halldórs-
dóltur frá Syðribrekkum á Langanesi, en hún
er fædd 12. júlí 1882, og reistu þau bú að Þór-
unnarseli í Kelduhverfi, þar sem þau dvöldust
tvö ár. En vorið 1903 fluttust þau að Efrihólum
og hafa búið þar siðan. Þegar þau komu að
Efrihólum, sem er nokkuð afskekt býli fast við
heiði þá, er liggur milli Núpasveitar og Þistil-
fjarðar, var jörðin smákot eitt og harla ljeleg
húsakynni. Túnið var um 9 dagsláttur að vísu,
en mikið af því kargaþýft, og varð naumast
komið við öðrum tækjum til sljettunar en spaða
og kvisl, enda er langmest af jarðabótnm Frið-
riks með þessum tækjum unnið. Engjar eru