Eimreiðin - 01.07.1895, Blaðsíða 25

i05
íngarefni, er jurtin fær úr loptinu og jarðveginum, eyðist ekki í blómið,
heldur gangi öll til blaðanna, svo að þau verði sem stærst. Þessum
stönglaskurði verður að halda áfram allt sumarið, og er því nægilegt að
starfa á tóbaksakrinum. Þegar blöðin eru orðin fullþroskuð, hanga þau
niður og eru þá gulgræn að lit og sett svörtum blettum. Neðstu blöðin
ná fyrst fullum þroska, og eru þau þá tekin burt; hin blöðin eru og
tekin jafnótt og þau verða fullþroskuð. Mest þykir varið í miðblöð
stöngulsins. Uppskeran stendur lengi yfir, en þegar henni er lokið,
standa stönglarnir blaðlausir eptir á akrinum; er hann þá plægður á ný
og búinn undir næstu sáningu.
Saga tóbaksins. I heitu löndunum eru viða skæðar og blóð-
sólgnar mýflugur, og eru þær opt sannkölluð landplága. Ibúar þessara
landa hafa fundið það ráð við þessum fjöndum, að kynda stór bál, og
brenna þeir þá rökum jurtum og öðru fleira, er mikill reykur verður
af, og er það nokkur vörn fyrir þá. I heimkynni tóbaksjurtarinnar
(Ameríku) brenndu menn henni og auðvitað líka öðrum jurtum, og tóku
þeir þá eptir því, að reykur tóbaksjurtarinnar var betri vörn móti mý-
flugum þessum, en reykur annara jurta, enda drepur tóbaksreykur sum
skordýr. Svo er sagt að Indiánar í Ameríku hafi brennt tóbaksblöðum
og þefmiklum harpeis til varnar móti mýflugum þessum. Bál þessi
höfðu sem auðvitað er enga þýðingu fyrir aðra en þá, er við þau sátu;
þeir, sem þurftu að vera á faraldsfæti, hafa þá tekið það ráðs að grípa
logandi blöð og bera þau með sjer, en opt hefur staðið svo á fyrir
þeim, að þeim hefur ekki verið hent að hafa fastar hendur, og hafa
þeir þá tekið það ráð, að bera blöðin í munni sjer. Þannig hafa menn
komizt upp á að sjúga reykinn að sjer, og er þeir hafa gjört það nokkur-
um sinnum, hefur þeim farið að þykja bragðið gott.
Svo lítur út sem reyknautnin sje ævagömul, því Heródót (d. 424
f. Kr.) talar um, að Skýþar hafi andað að sjer reyk af jurtum nokkrum,
er þeir brenndu, og hafi sá reykur haft sömu áhrif á þá sem vínið á
Grikki. Strabó (66 f. Kr. — 24 e. Kr.) talar og um reykingar. Mela
(landfræðingur 50 e. Kr.) og Sólínus (málfræðingur 300 e. Kr.) tala um
reykingar í pípum. I gömlum grafreitum á Skotlandi hafa fundizt pípur
svipaðar tóbakspípum vorum, og svo er sagt, að Hálendingar á Skotlandi
hafi skorið niður rót jurtar einnar og reykt sem tóbak.
Tóbaksjurtin verður fyrst kunn eptir árið 1492, og tóbaksnautnin
breiðist þá á skömmum tima nálega um heirn allan. Bá er Kólúmbus
á fyrstu ferð sinni kom til Vesturheimseyja, buðu eyjarskeggjar honum
þurr blöð, er þeir mátu mikils. Blöð þessi hafa eflaust verið tóbaks-
blöð; eyjarskeggjar lögðu þau á glæður og önduðu að sjer hinum ilmsæta
reyk. Petta eru hin fyrstu kynni, er Evrópumenn höfðu af tóbaki.
Meira fræddust menn um tóbaksnautn Ameríkubúa á hinum öðrum
ferðum Kólúmbusar og landkönnunarferðum Spánverja i byrjun 16.
aldar. Maður nokkur í föruneyti Kólúmbusar segir, að eyjarskeggjar á
St. Domingo hafi undið saman tóbaksblöð, stungið þeim i munn sjer,
kveykt í þeim og reykt þau til varnar gegn mýflugum; það eru eflaust
hinir fyrstu vindlar. A austurströnd Norður-Ameríku vóru pípur notaðar,
að því er ferðamenn segja; pípur hafa og fundizt í grafreitum Indiána
og Asteka. Amerikubúar tuggðu einnig tóbak og tóku i nefið. Bæði í