Eimreiðin - 01.07.1895, Blaðsíða 45

125
Það sem hjer hefur verið tekið fram, þótt lítið sje, ætla jeg
nægi til að sýna, að Þorsteinn er einkum frelsisins skáld, Kvæði
hans eru uppreistarkvæði mót veraldlegri og andlegri kúgun, og
hefur ekkert annað ísienzkt skáld kveðið svo djarfmaunlega í þá
stefnu eða byggt á,eins víðtækum frelsishugmyndum, því hin ágætu
frelsiskvæði Jóns Olafssonar eru öll pólitisk. Þar sem önnur skáld
okkar láta sjer nægja að drepa fingri við kýlunum, stingur Þorsteinn
óhikað á þeim. Skáldunum má ekki farast eins og börnunum, sem
langar til að taka skarið af Ijósinu, en eru hrædd við að brenna
fingurna.
Mörg af hinum Ijettu »lýrisku« kvæðum Þorsteins eru ágæt
í sinni röð, og hef jeg þegar minnzt á nokkur þeirra. Enn vil jeg
nefna »Myndin«, sem fremur hefði átt að heita »Hugsjónin«. Efnið
er, að þeir einir, sem aldrei missa sjónar á hinni leiðandi hugsjón
sinni, sem aldrei líta aptur, — þeir nái fram að takmarkinu, brjótist
upp á hæsta tindinn. Sá sem hræðist fjallið og snýr aptur, fær
aldrei leyst gátuna: hvað hinumegin býr, en það er sú gátan, sem
frýr manninum hugar, þótt hún aldrei verði leyst. Þá má nefna
»Fetur« (Snf. 92) og hið einkennilega kvæði »Elli sœkir Grím heim«
(Eimr. I.).
Þá hefur Þorsteinn kveðið mörg fögur kvæði, sem enn eru
óprentuð, og má þar til nefna ýmisleg kvæði viðkomandi sögu
landsins, og hafa birzt lítil sýnishorn af þeim í »Þjóðviljanum
unga«. Hefur hann nú í hyggju, að gefa út ljóðasafn innan
skamms, og þarf engar getur að því að leiða, að það muni eignast
marga vini.
Jeg set Þorstein hiklaust efstan hinna yngri skálda, og ber
ýmislegt til þess, en einkum er það þetta: að hann hefur tekið
sjer fyrir hendur stærra efni en hinir, stefnir að því að leysa meira
af hendi. Og þetta hefur gefið honum byr undir vængi og knúð
hann til að starfa og hlýtur að gera það framvegis; er það vonum
meir, sem eptir hann liggur af kveðskap frá hinum síðustu árum.
Hann lifir og yrkir fyrir vissa hugsjón, en slíkt er skáldunum jafn-
ómissandi og hverjum öðrum, eigi þau að framleiða nokkurt það
verk, * sem mark sje að og láti eptir sig varanleg spor. Sá einn
getur orðið stórskáld, sem vinnur lífsstarf sitt, hvort það er stórt
eða smátt, gott eða illt, í hverju sem það er fólgið, — með hjálp
og aðstoð skáldagyðjunnar. En sú hugsjón, að ryðja frelsishug-
myndunum braut til huga manna, er fögur leiðarstjarna.
þorst. Gíslason.