Eimreiðin - 01.01.1919, Blaðsíða 9

HílMREIÐINl
SKIFTING LÁÐS OG LAGAR
9
om slórum himinlíkama, sem vér þekkjum, að hafa neina
^aðra lögun en þá, sem mjög nálgast hnattmynd.
Vér sjáum þá, að högum jarðarinnar er eigi ólíkt
^komið og högum útblásna fjórflötungsins, sem ýmist er
folásið fastar í, eða slakað á. Iður jarðarinnar smáþjapp-
ast saman, en þá verður jarðskorpan að taka á sig nokkuð
-af lögun fjórflötungs. En miðflóttaaflið, sveiflan, kippir
henni í kúluformið jafnharðan, en þó altaf minni og
minni kúlu. Þetta stríð milli tveggja voldugra afla, heldur
því jörðu vorri í kúlulögun með ofurlitlum keim af fjór-
flötungi, nógum til þess, að vatnið á jörðunni skipar sér
á hliðar hans í aðaldráttunum, eins og áður hefir verið
lýst. Skoðun þessi styðst þvi ekki aðeins við skipun láðs
og lagar, eins og vér getum athugað hana á jarðlíkani,
heldur og við hugmyndir ýmsra beztu manna um myndun
jarðarinnar og ævikjör.
Ýmsum kynni nú að virðast, að beinasta leiðin til þess
að sanna eða ósanna þessa kenningu, væri sú, að mæla
jörðina, og athuga á þann hátt, hvort lögun hennar væri
í raun og veru þessi. En þelta er ekkert áhlaupaverk. þó
hafa menn fundið, að jörðin er ekki nákvæmlega kúlu-
mynduð, heldur lítið eitt flöt um heimskautin, og er það
oðlileg afleiðing af því, að snúningssveiflan er mest, þar
aem fjarst er snúningsás jarðarinnar, eða um miðbikið.
En mönnum kemur heldur ekki saman um það, hvort
jörðin sé rétt hnattmynduð að öðru leyti, og liggur næst
að likja jörðinni ekki við neitt annað en sjálfa sig og
kalla hana, eins og Herschell gerði, jarðmyndaða. Yfir-
leitt sýnist lítið græðast á slíkum mælingum enn sem
komið er. En það, hvernig höfin skipa sér á yfirborði
jarðarinnar, bendir á ákveðnar, stórar en grunnar dældir,
og þær eru, eins og sagt hefir verið, nokkurn veginn eftir
fjórflötungslagi.
Eftir þessum bókum* er jörð vor að smáminka. En þó
•er hægt að hugga þá, sem nú lifa, með því, að þetta fer
mjög hægt, svo að hvorki þurfa þeir né börn þeirra og
barnabörn í nokkur hundruð liðu að óttast þröngbýli af
þeim sökum. Eftir klettum og jarðmyndunum, er sýnast