Dagblaðið Vísir - DV - 13.08.1982, Blaðsíða 12

12
DV. FÖSTUDAGUR13. ÁGUST1982.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjórí: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdattjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTjANSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fráttastjóri: JÚNAS HARALDSSON.
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEIN9S0N.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA 12-14. SÍMI86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLÁ 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLT111. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.Prentun: ÁRVAKUR HF.,
SKEIFUNN119.
Áskrifti Tverð á mánuði 120 kr. Verð í lausasölu 9 kr. Helgarblað 11 kr.
Flugstöö fyrírbí
Einhver mesti smánarblettur íslensks þjóöfélags er
aðkoman til og frá landinu á Keflavíkurflugvelli. Þar
mega ferðamenn, innlendir sem erlendir, búa viö þá
hneysu að aka í gegnum bækistöð Nato, erlenda varnar-
liösstöö, þar sem nöturlegur vopnabúnaður, hermenn og
framandi hernaðarmannvirki blasa við. Hvergi á byggðu
bóli þekkist sú lágkúra að sjálfstæð, vopnlaus þjóð þurfi
að hafa herbækistöo að sínum eina millilandaflugvelli.
Flugstöðin sjálf ei engu betri; bygging sem reist var á
stríðsárunum til allt annarra þarfa. Aðstaða fyrir far-
þega er til skammar, aðbúnaður fyrir starfsfólk til
ófremdar.
Ný flugstöðvarbygging, aðskilnaður almennrar um-
ferðar og varnarliðsins ætti löngu að vera komin til fram-
kvæmda, ef íslensk stjórnvöld heföu snefil af sómatilfinn-
ingu fyrir hönd þjóðarinnar.
Allt frá árinu 1970 hefur verið á dagskrá að reisa nýja
flugstöð. Lengst af stafaði drátturinn af of miklum kostn-
aði, önnur verkefni voru talin brýnni. Fyrir 4—5 árum
náðist samkomulag við Bandaríkjastjórn um aö hún tæki
þátt í kostnaði nýrrar stöðvar, á þeim forsendum að hún
keypti gömlu stööina og tilheyrandi aðstöðu varnarliðs-
ins. Samkvæmt því samkomulagi skyldi Bandaríkja-
stjórn greiða nær helming kostnaðarins af nýrri flug-
stöðvarbyggingu. Munar um minna.
Alþýðubandalagið hefur frá öndverðu verið andvígt hinu
bandaríska framlagi. Fengu Alþýðubandalagsmenn því
til leiðar komið aö í stjórnarsáttmála núverandi ríkis-
stjórnar er tekiö fram aö ekki verði ráðist í byggingu
stöðvarinnar nema með samþykki allra flokka. Þetta
þýðir í raun aö Alþýðubandalagið hefur neitunarvald
gegn flugstöðvarbyggingunni.
Þá stööu hefur flokkurinn nýtt til að drepa málinu á
dreif, tefja framgang þess, með þeim afleiðingum að f jár-
veiting Bandaríkjastjórnar rennur út 1. október nk. Ef
svo fer má öllum Ijóst vera að ný flugstöðvarbygging
verður ekki reist á Keflavíkurflugvelli í næstu framtíö.
Það verður hlutskipti Alþýðubandalagsins að bjóða
íslendingum upp á þá ósvinnu næstu árin, og jafnvel ára-
tuginn, að kveðja landiö og heilsa gestum í skjóli nötur-
legra hernaðarmannvirkja. Kannsl i er það sem fyrir
þeim vakir, blessuðum, aö viðhalda lágkúrunni en ekki
getur það talist mikill þjóðernismetnaður eða háleitt
markmið.
Því er haldið fram að teikningar þær sem liggja fyrir af
nýrri flugstöð geri ráð fyrir alltof stórri byggingu. Fyrir
leikmenn er erfitt þar um að dæma en upplýst er að
margsinnis hefur byggingin verið smækkuð. Á nýjustu
teikningu er hún helmingi minni en á þeirri upphaflegu og
aðeins tvöfalt stærri en núverandi flugstöðvarbygging.
Eflaust má minnka hana eitthvað enn og eflaust má
kanna hvort ekki sé unnt að byggja stöðina í áföngum.
Þetta eru þó aukaatriði. Ef vilji og samstaöa væri um þaö
á annað borð að skilja að farþegaflugið og varnarliðiö þá
væru slík mál löngu leyst.
Því miður er annað sem ræður ferðinni eða réttara
sagt aftrar henni. Pólitík Alþýðubandalagsins, barnaleg
andúð þess á öllu sem bandarískt er, jafnvel sanngjörn en
hagkvæm fjárveiting byggð á viðskiptagrundvelli, er
þeim þyrnir í augum.
Forkastanlegast af öllu er þó hitt að minnihlutahópur í
þjóðfélaginu geti komið í veg fyrir að íslendingar búi við
mannsæmandi millilandaflug. Ölafur Jóhannesson er
ekki öfundsverður af því hlutskipti að þurfa að kyngja
forstokkun og afturhaldi Alþýðubandalagsins.
Ég hef stundum verið að velta því
fyrir mér, af hverju þurfi aö byggja
nýja flugstöö í Keflavík. F arþegi, sem
fer þar um, veröur ekki var við, aö það
séuslík þrengsli þarna, aö nauösynlegt
sé aö byggja nýtt hús, og aöbúnaður er
allur hinn þokkalegasti a.m.k. fyrir
farþega.
Flugstööin jafnast vitanlega ekki á
viö þá stóru miöstöö í Kastrup eöa aðrar
álíka fjölfarnar flugstöövar, en sé
miðað viö flugstöövar, þar sem svipað-
ur fjöldi farþega fer um, þá virðist
stööin ekki vera of lítil.
Hún er aö vísu úr timbri og orðin
gömul, — en má þá ekki eins halda
fram þeirri kenningu, aö hún sé oröin
menningarverömæti eins og
„Bernhöftstorfan” og eigi aö vemda
hana?
A.m.k. sýnist svo, aö þegar þröngt sé
Haraldur Blöndal
stjórn, að þessir fjármunir fari ekki til
flugstöðvarbyggingar, og talsmaöur
sjónarmiöa Sovétríkjanna í utanríkis-
málum, dr. Ólafur R. Grímsson, hefur
þráfaldlega bent á aö þessi flugstöð sé
mun hættulegri en vera varnarliðsins,
(Hugsanlega heldur dr. Olafur, aö
Bandaríkjamenn muni fela eins og
tvær, þrjár atómsprengjur í bygging-
unni).
1 haust rennur út fresturinn, sem
Bandaríkjamenn hafa gefið islending-
um til þess aö hugsa sig um, hvort þeir
vilji þátttöku Bandaríkjamanna í flug-
stöövarmálum. Ef núverandi ríkis-
stjóm situr áfram, (sem vonandi
verður!), þá er ljóst, aö flugstöðin rís
ekki af bandarísku fé. Og viö munum
búa áfram nokkur ár eða áratugi viö
gömlu bygginguna.
Nú er þaö aö vísu svo, aö í flugstöö-
Þar sem krónan
þekkist ekki
í ári, geti íslendingar lagt fé til annars
þarfara en nýrrar flugstöövar.
Sá ágæti slökkviliðsstjóri, sem ríkir
á Keflavíkurflugvelli hefur nýlega lýst
því yfir, aö hann telji bygginguna
hættulega með hliðsjón af bmna, og
hljóta menn aö taka tillit til þess, sem
þessi hæfi embættismaður segir. Hins
vegar getur varla veriö um stórmál aö
ræöa að breyta byggingunni þannig, aö
hún fullnægi kröfum til eldvama. Og
raunar er slökkviliðsstjórinn í sínum
fulla rétti aö loka hreinlega stööinni
eöa setja reglur um hámarksfjölda í
flugstööinni, ef honum þykir svo viö
horfa. Ef eitthvaö kemur fyrir þá
veröur vitanlega honum kennt um, —
hinir síðvitru varpa ætíö sökinni á em-
bættismenn, en aldrei á þá stjómmála-
menn, sem raunverulega ábyrgö bera.
Bandaríkjamenn hafa lofaö fé til
nýrrar flugstöðvar á Keflavík, og er í
sjálfu sér gott eitt um það aö segja.
Kommúnistar hafa hins vegar gert það
aö sérstöku baráttumáli sínu í ríkis-
inni em rekin mjög ábatasöm viöskipti
ríkissjóös. Verzlunin skilar umtals-
veröum tekjum, og sjálfsagt dygöu
þær tekjur til þess aö stækka flugstöð-
ina nægjanlega til að þjóna hlutverki
sínu fyllilega. En úr rflcissjóöi er ekki
lagt fram f é í slflct, — og þeir, sem hon-
um stjórna, hafa meira skapferli
Frelsi er eftirsóknarvert umfram
flest eða öll önnur gæöi og aldrei höf-
um viö of mikiö af því. Okkur ber að
varöveita þaö frelsi, sem viö höfum,
efla það og veita sem flestum hlut-
deild í þvi.
Hugmyndir mínar um frelsið fara
aðeins aö litlu leyti saman við hug-
myndir Guömundar H. Garöarsson-
ar um sama fyrirbæri. Guðmundur
skrifar grein í DV hinn 9. þjn. þar
sem hann leggur út af skrifum
mínum (og reyndar Eiös Guðnason-
ar lflca, sem ég þori þó ekki að svara
fyrir, þrátt fyrir að Guðmundur
spyrði okkur haglega saman) á þann
veg, aö ég hafi tekiö miklum sinna-
skiptum í afstööu minni til f jölmiðla-
fyrirráöa og sé jafnvel orðinn eins
konar samherji Guðmundar og hans
líka. Þaðskalþví vafningalaust tekið
fram að andstaöa mín viö þaö, sem
Guðmundur kallar frelsi í fjölmiðl-
un, stendur óhögguð. Sú andstaöa er
ávöxtur langrar yfirvegunar um f jöl-
miölahefðir í ýmsum heimshlutum,
þar á meöal þær hefðir sem
Guömundur H. Garðarsson virðist
hafa mest dálæti á. Guðmundur er í
skrifum sínum um f jölmiðla boðberi
þeirrar dólgafrjálshyggju sem
heimtar einkaleyfi á frelsishugtak-
inu og er á yfirboröinu heimspeki
drengskapar og umburöarlyndis, en
reynist í framkvæmd hugmynda-
fræöi kúgunar. Helgasta boöorð
þessara frelsisunnenda er „Frjálst
flæði upplýsinga”. Margendurteknar
rannsóknir sýna aö þegar til á aö
taka táknar þetta boðorð ævinlega
frelsi hins sterka og rflca til að yfir-
gnæfa hinn veika og snauöa (Um
þetta hefur fyrir skömmu verið skrif-
uð umdeild skýrsla á vegum Samein-
uöu þjóöanna, svonefnd McBride-
skýrsla).
I þau skipti sem ég hef ónáöaö
blaðalesendur meö skrifum um fjöl-
miðla hefur frelsið verið mér ríkt í
huga, frelsi abnennings til aö njóta
aðgangs að miölunum til aö tjá hugs-
un sína, frelsi fjölmiölastarfsmanna
til aö strjúka um frjálst höf uð og geta
sinnt þeirri kúgun sem felst í þröng-
sýni og einstefnu í fréttamati ís-
lenskra fjölmiðla. Grein mín í Þjóð-
viljanum, sem Guömundur H. Garö-
arsson vitnar til, er skrifuö í þessum
V
Þorbjöm Broddason
anda og á þar af leiðandi ákaflega
litla samleið með skrifum frjáls-
hyggjumanna, sem svo kalla sig, um
þessi mál. Ríkiseinokun útvarps og
sjónvarps hefur aldrei verið sjálf-
stætt markmið mitt. Hins vegar hef-
ur allur hinn siömenntaði heimur,
þar meö talin þau vestrænu lýðræöis-
ríki sem Guðmundur H. Garöarsson
gerir sér tíörætt um í lagafrumvörp-
um sínum, með örfáum undantekn-
ingum, fariö leiö ríkiseinokunar í
einni eöa annarri mynd, beinlínis til
að verja sig gegn Guömundarfrels-
inu, ef ég má kalla það svo. Þetta hef
ég taliö lýðræöislega og eftir atvik-
umfarsæla leiö.
Ákaflega mikiö veltur þó á fram-
kvæmdinni. Viöreisnarárin voru vesöl
hjá Rflcisútvarpinu. Menn voru
ósköp ósjálfbjarga í fréttamennsku,
Morgunblaðiö beitti húsaga úr fjar-
lægö og erlendar fréttaskýringar
samanstóðu á köflum af þýöingum
liðsmanna Varins lands upp úr Time
og Newsweek. Á þessu varö afdrifarflc
breyting í upphafi síðasta áratugs.
Ferskir vindar blésu um sali og ekki
var alltaf hlustaö á Morgunblaöiö.
Þetta aukna frelsi og fjölbreytni sem
nú ríkti í Rflcisútvarpinu bögglaöist
svo hroöalega fyrir brjóstinu á
frjálshugunum aö þeir notuöu fyrsta
tækifæri sem gafst, þ.e. eftir kosn-
ingamar 1974, til að reka þáverandi
útvarpsráð ári áöur en skeiö þess var
á enda runniö. Til þess þurfti sér-
staka lagabreytingu og með henni
var eyðilagt merkasta nýmælið í út-
varpslögum Benedikts Gröndals. Og
hver skyldi hafa setið á Alþrngi og
stutt þetta tiltæki meö ráöum og dáö
nema Guömundur H. Garöarsson?
Þarna birtist Guömundarfrelsiö í
sinni sorglegustu mynd svo ég muni
til (sjá Alþingistíöindi 1974—75).
Þessi atlaga frjálshyggjumanna
að frelsinu tókst hins vegar ekki
nema að litlu leyti. Starfslið rflcisfjöl-
miðlanna hefur á undanförnum ár-
um vaxið jafnt og þétt í verkum sín-
um, á fréttastofum þeirra er nú aö
finna fjölskrúðugt lið, vel menntað
og meö margvíslega reynslu. Þetta
fólk, svo ólflct sem þaö er innbyrðis,
hefur að leiðarljósi eigin starfsheiö-
ur og skyldur sínar við almenning.
Sú hefö sem nú er að skapast hefur
skjól af grónu veldi Ríkisútvarpsins í
ljósvakanum og heföi trauðla náö
þroska nema viö þetta samspil festr-
ar stööu og frjórrar hugsunar. Þetta
tel ég brýnt að hafa í huga þegar
spurt er hver heföu orðið áhrif þess
aö afnema einkarétt Ríkisútvarpsins
snemma á síðasta áratug. Það heföi
verið hiö mesta glapræði aö mínu viti
og skoðun mín í því efni hefur ekkert
breyst.
Hvaða skipu/ag?
Hitt er jafnljóst, að nú hillir undir
breytingar. Þekking manna hefur
tekiö svo miklum framförum, ásamt
breytingum á tækni og kostnaðar-
ájjlfe „Með því að haína auglýsingum til að
fjármagna þessa fjölmiðlun er búið í hag-
inn fyrir raunverulegt frelsi í ijósvakanum....’
-ebs.