Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1982, Blaðsíða 15

DV. ÞRIÐJUDAGUR 23. NOVEMBER1982.
15
samninga vinnustaöafélaga af
Vilmundargerö og samstöðu launa-
manna.
Ef til vill muna fáir nú orðið aö
stéttarfélögin sömdu sjálf fram á
sjöunda áratuginn. Eftir það urðu
samflotin algengari og nú er allt
annað sagt „tilræði” við samstöð-
una. En sannleikurinn er sá að kalki-
pappírsuppgjörin virka sem
ólýðræöislegt baktjaldamakk sem
lagt er að lokum fyrir skyndifundi í
félögunum. Og árangurinn er í engu
samræmi við mismunandi kröfur
mismunandi félaga, mismunandi
baráttustöðu og mismunandi arð-
semi fyrirtækja. Enn færri muna að
vinnustaöasamningar voru algengir
á kreppuárunum fyrir 1930. Svo má
auövitað spyrja af hverju vinnu-
staðasamningar eða sérsamningar
stéttarfélaga geta gengiö t.d. í Nor-
egi, en ekki hér? Þar hefur meiri-
hluti Alþýöusambandsfélaga hafnað
samflotum og „klúbbar” (vinnu-
staðafélög) keppast um að ná sem
hæstu krónutilleggi á tímakaupiö.
Vissulega þyrfti að samræma
kjarasamningstimabil stéttar- og
vinnustaðafélaga og eins gætu sum
kjaramála verið afgreidd sameigin-
lega. Aöalatriðið er að með vinnu-
staðafélögunum má ef til vill færa
kjarasamningana nær launamönn-
um sjálfum og ná stærri hluta af
arðránsgróða eigendanna, en af
verðmætaaukningu vinnunnar eru jú
launin tekin. 1 kaptíalismanum er
vinnuaflið vara og allt tal um að
vinnustaðafélög verði ofurseld lög-
málum markaðarins er tómt mál —
þvi þaö eru launamenn nú þegar og
verða ávallt í rikjandi efnahags-
skipulagi.
Hvað minni samstöðu og innbyrðis
átök varðar má segja að röng stefna
verkalýðshreyfingarinnar hefur nú
þegar nær drepiö samhjálpina niður.
Samflotin rústa margar sérkröfur
starfshópa og þvinga fram gervi-
fylgni sambanda og féiaga hvert við
annað. Osannindin um launakökuna
sem er til skiptanna (viðmiðunin við
greiðslugetu arðræningjans) fær
menn til að bítast á. Þessi „deildu og
drottnaðu”-stefna atvinnurekenda er
orðin ær og kýr verkalýðsforingja og
yfirlýstra sósíalista. Það er því mun
líklegra að breytt skipulag og annars
konar samningagerð geti aukið sam-
stöðuna og kennt fólki þau einföldu
sannindi að laun eru tekin af
rekstrar- og lífeyri kapitalistans og
að ekkert er rangt við það þótt laun í
einni grein sem „gerir það gott”, eitt
árið, séu hærri en laun í annarri.
Samstaöan felst í því að allir launa-
menn styðji hver annan til að ná sem
hæstu hlutfalli af verðmætaaukningu
sem áf vinnunni hlýst og skerða þar
með kjör kapítalistanna.
Þegar efnt er, meö frumvarps-
gerð, til umræðu um eitt stærsta mál
verkalýöshreyfingarinnar er það
skylda hennar að skipuleggja al-
mennilega umræðu. Hafi forystan
þar ekki frumkvæði sannast að hún
er hópur sérhagsmunasinna.
Ari Trausti Guðmundsson
kennari.
A' „Skylt verði að efna til þjóðaratkvæða-
w greiðslu um mál ef 25% atkvæðisbærra
manna krefjast þess.”
Kjallarinn
4. Sett verðiskýrákvæðiþess efnis,
að lög geti ekki verkað aftur fyrir
sig.
5. Akvæði um bráðabirgöalög verði
endurskoðuð. Oheimilt verði að
gefa út bráðabirgðalög nema
ógerlegt sé að kalla þing saman
innanviku.
6. Þingrofsákvæðum stjómarskrár-
innar verði breytt þannig, að um-
boð þingmanna falli ekki niður
fýrr en nýtt þing hefur verið
kosið.
7. Stofnað verði embætti
umboðsmanns (ármanns)
Alþingis, sem hafi eftirlit með
starfsemi stjómvalda til að
tryggja að réttindi borgaranna
séuhöfðíheiðri.
Jón Magnússon
valdastofnun þjóðfélagsins, Alþingi.
I dag er staðreyndin hins vegar sú,
að 40% kjósenda velja 60% þing-
manna, en meirihlutinn, 60%
þjóðarinnar velur einungis 40% þing-
manna. Slíkt er óþolandi og ekki
sæmandi lýðræðisþjóðfélagi. Nú þeg-
ar verður að breyta kosningafyrir-
komulaginu þannig að allir hafi
sama rétt. Þetta á að gera án þess
aö fjölga þingmönnum.
Aðkallandi
breytingar
En fleiru þarf að breyta. Ýmsar
breytingar eru aðkallandi og leyfi ég
mér aö nefna þessar helst:
1. Skipting Alþingis í deildir verði
afnumin.
2. Skylt verði að efna til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um mál ef 25% at-
kvæðisbærra manna krefjast
þess.
3. Framvarp um stjómarskrár-
breytingu, sem samþykkt er á
Alþingi, skuli borið undir dóm
þjóðarinnar og verði að lögum ef
meirihlutinn samþykkir.
Eg nefni þessi atriði en ýmis fleiri
mætti nefna. Vissuleg hljóta að
koma til skoðunar þau ákvæði, sem
gilda um embætti forseta
lýðveldisins. Það er mikilvægt að
þau ákvæði séu afdráttarlaus og geri
grein fyrir valdi forseta annars veg-
ar og ríkisstjómar og Alþingis hins
vegar.
I því sambandi má m.a. skoöa
hvort þaö getur talist eðlilegt, að lög
öðlist gildi þó aö forseti synji
staðfestingar þeirra eins og nú er.
Mér finnst slíkt óeðlilegt. Réttara
væri að slík lög ööluðust ekki gildi
nema að meirihluti kjósenda
staðfesti þau í þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Eg hef bent á nokkur atriði sem
skipta miklu máli ef við viljum gera
íslenskt stjómkerfi lýðræðislegra en
það er í dag. Ef gera á stjórnarskrár-
breytingar á annaö borð er eðlilegt
að taka tillit til breytts tiðaranda og
viðhorfa en forðast að taka það sem
gefið, að sú skipun sem var ákveðin
þegnum konungsríkisins Islands sé
eðUleg fyrir borgara lýðveldisins
fslands.
Jón Magnússon,
f y rrverandi f ormaður
Sambands ungra
sjálfstæðismanna.
Menning Menning Menning
AF RUVÍS
Útvarp:
LÍKRÆÐA
eftlr EHertd Jónsson
Loikstjóri: Klomens Jónsson
Það er vert að óska ríkisútvarpinu
(Rúvis eins og það líkasttil vill kalla
sig) til hamingju með nýjan leiklist-
arstjóra. Enn meiri ástæða er þó til
að árna hinum nýja embætissmanni
allra heilla á starfsferlinum fram-
undan. Jón Viðar Jónsson hefur ver-
ið okkar aðsópsmesti leikhúsgagn-
rýnandi nokkur undanfarin ár og!
hvergi hlífst við í því starfi. Þauð tíðk-
Auðvitað fullur!
Á sunnudaginn, á þessum skrýtna
nýja leikritatima, þegar enginn
nennir að hlusta, var flutt nýtt leikrit
eftir Erlend Jónsson, sem áður hefur
ort í útvarpið. Ég held að það sé
besta leikrit höfundarins sem ég hef
heyrt. Aað visu var þaö mikilstil of
langt; fráfarandi lefldistarstjóri,
Klemens Jónsson, sem stjómaði
flutningi, hefði betur stytt það um
svo sem tuttugu mínútur af þeim
fjöratíu sem leikurinn tók. En hug-
myndin í leikritinu var ansi góð, þó
verkum prests og syrgjandi ekkju,
tveggja svolítilla þorpara, hvernig
þeim tókst að skaffa úr setningum
Erlends alveg spánlifandi fólk. Lík-
ræða Steindórs í leikslokin var eitt-
hvert besta skrípó sem ég hef heyrt í
útvarpi, — næst útvarpsmessum
sjálfum. Eiginlega er það mikfll
skaði að hætt skuli vera við útvarps-
jarðarfarir, sem gengu á öðru hverju
kaffihúsi í mínu ungdæmi. Ef manni
á annaö borð er annt um leiklist í út-
varpinu.
Eftir þriðja þáttinn í myndaflokki
Hrafn Gunnlaugsson: Þættimir um félags-
helmillð hættir að geta valdlð vonbrígðum.
■ Erlendur Jónsson: Góð hugmynd, ef til vill
besta leikrit hans til þessa.
ast nú hin breiðu spjótin, kvað Atli
forðum. Eitthvað þvilfkt hygg ég að
forstöðumönnum leikhúsanna hafi
orðið að orði þegar Jón Viðar kvaddi
sér dyra sem gagnrýnandi. Einhver
mundi segja að kæmi vel á slíkan
mann að eiga nú að veita forstöðu
stærstu leikstofnun í landinu.
Þeim mun meiri ástæða aö óska
honum gæfu og gengis í starfi sínu.
Ekki mun af veita góðum hug ef tak-
ast á það sem mestu skiptir, að
semja nothæfa stefnu fyrir það „leik-
hús þjóðarinnar” sem á sér stað í út-
varpinu. Til hvers era útvarpsleikir,
handa hverjum eru þeir fluttir,
hverjum geta þeir sagt hvað? Á
kannski aö setja jarðýtu á útvarpið
ef ekki tekst aö svara spurningum
eins og þessum? Það er verk hins
nýja leiklistarstjóra að semja leik-
hússtefnu handa útvarpinu sem hæf-
ir okkar tíð, okkar fjölmiðlun og leik-
listarlífi ætlar því verk að vinna sem
máli skiptir og gerir gagn. Guð
hjálpi honum!
Leiklist
r
OlafurJónsson
hún sé svo sem ekki ný; útför manns
veitir tilefni til að endurmeta alla
hans ævi. Það sýnir sig aö presturinn
og ekkjan era bæöi hórsek við hinn
sáluga og hvort við annað. Lífið í
svona litlu þorpi er allt einn hór.
Hugmyndin var smellin, er Er-
lendi hélst einhvemegin ekki á henni
þó hann byrjaði vel, hvort sem hon-
um fannst hún svona sniðug hjá sér
eöa hann vildi segja eitthvað annað
en hann í rauninni meinti. En þaö
sem ánægju veitti á sunnudag klukk-
an 14, það voru þau Margrét Olafs-
dóttir og Steindór Hjörleifsson i hlut-
sjónvarpsins um félagsheimili, allan
þann hálfvitahátt um nýlistamann-
inn á dögunum get ég ekki ímyndað
mér að neinn hafi lengur átt neins
von úr þeirri átt. Nema þá ills. Þegar
af þeirri ástæðu gat f jórði þátturinn,
á laugardagskvöld, hvorki valdið
manni vonbrigðum né komið á óvart.
Enda gerðist ekkert slikt. Það var í
raun og sann ekkert um að vera.
Með ýtrastu velvild má ímynda sér
að höfundur þáttarins, öm Bjarna-
son og Hrafn Gunnlaugsson, hafi ætl-
að sér að miðla einhverslags drauga-
stemmningu úr myrkri og birtu.
Ekki gerðist það á minum svarthvíta
skjá hvað sem annarsstaðar reynd-
ist. Það sem þeir að öðru leyti höfðu
fram að færa var einn aöalbrandari:
maður villist og þegar hann kemur
til byggða (auðvitað fullur!) heldur
fólk að hann sé draugur.
Þetta var ekki mikið. Og meira þó
en gerðist um daginn í þættinum um
Rósa þegar ekki var nokkur vegur að
brosa. Hvemig sem maöur reyndi.
Auglýsendur!
Hin sívinsæla og myndarlega
JÓLAGJAFAHANDBÓK
kemur út í byrjun desember.
Þeir auglýsendur sem áhuga hafa á að aug-
lýsa í Jólagjafahandbókinni vinsamlegast
hafi samband við auglýsingadeild DV
Síðumúla 33, Reykjavík, eða í símum 82260
27022 milli kl. 9 og 17.30 virka daga, sem