Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1983, Blaðsíða 13

DV.FÖSTUDAGURll. MARS1983.
13
En hversu skynsamleg er þessi hug-
mynd?
Hættulegar undir
stjórn öfgamanna
Fyrir ca þrjátíu árum flutti dr.
Bjami Benediktsson erindi um stjóm-
arskrá íslands og þær tillögur, sem
sjálfstæöismenn höföu þá sett fram
um breytingar. I þessari ræðu sinni
vék hann sérstaklega aö þingnefndum,
en þá haföi verið sett fram hugmynd
um aukiö vald þeirra hér á landi. Hug-
mynd þessi er nefnilega ekkert ný.
Bjarni rakti ýmsa kosti svona
nefnda. En hann benti jafnframt á aö
skýrgreina yröi vald nefndanna mjög
nákvæmlega, því aö nota mætti þær á
mjög háskalegan hátt. Vísaði hann
þar einkum til hinnar bandarísku þing-
nefndar um óameríska starfsemi, sem
þá starfaöi af fullum krafti undir
stjórn J ósephs McCarthys.
Og ég held aö vamaöarorð dr.
Bjama séu í fullu gildi. McCarthytíma-
bilið í Bandaríkjunum ætti að vera
mönnum talsverö áminning um, aö
varasamt er aö láta stjórnmálamenn
yfirheyra menn um athafnir þeirra.
Slíkt felur ætíð í sér kveikju aö of-
sóknaræöi og galdrabrennum.
Hver yrði réttur manna?
Viö skulum hugsa okkur, aö tillaga
Vilmundar yröi samþykkt og þing-
nefndir fæm aö yfirheyra menn um
allt milli himins og jaröar. Hvaöa
reglur eiga þá aö gilda um réttarstööu
McCarthy-tímabiHð í Bandarikjunum ar víti til varnaOar, þegar hugsað er til
tíiiagna VHmundar, segir greinarhöfundur.
þeirra manna, sem koma til að gefa
skýrslurfyrir nefndinni?
Hafa þeir stööu vitna? Hafa þeir
stööu aðila í einkamáli, eöa hafa þeir
réttarstööu sakaöra manna? Má nota
framburöi þeirra sem sönnunargögn í
sakamálum? Eiga þeir að geta neitaö
aö svara spumingum, hver sem hún
er?
Vilmundur svarar því til, aö þaö sé
lögg jafaratriöi aö setja þessar reglur.
En ég spyr á móti, er það rétt
aðferð, aö sá sem valdið hefur til þess
aö spyrja, þ.e. alþingismaðurinn, eigi
jafnframt aö hafa valdið til þess aö
setja allar reglur um yfirheyrsluna?
Erum viö ekki þá komin töluvert langt
frá þeim réttarhugmyndum, sem nú
eru viðurkenndar í landinu? Verða
þessar reglur ekki að vera í stjórnar-
skrá?
í raun sakadómsrannsókn
Þróunin hefur oröiö sú í Banda-
ríkjunum, að þeir, sem eru kallaöir til
þess aö bera vitni fyrir þingnefndum,
hafa ætíö meö sér lögmann, sem er
vitninu til aöstoðar um, hverju beri aö
svara og hvenær neita megi aö svara
spumingum annaöhvort vegna efnis
þeirra eöa vegna þess, aðsvariö kynni
síöar aö vera notað gegn vitninu.
Þannig hafa yfirheyrslurnar í raun
oröiö sakadómsyfirheyrslur og þaö
hefur ætíö verið taliö mjög mikiö áfall
fyrir viökomandi, ef þingnefnd vill
fara aö rannsaka starfsemi hans.
Ég er ekki viss um, aö svona yfir-
heyrslur heföu nokkuö aö segja hér á
landi nema til þess eins aö gefa
orðhvötum þingmönnum tækifæri til
þess að hella sér yfir vitni, sem eru
óvön skylmingum orösins og veröa að
gjalti í höndum ósvífinna spyrjenda.
Viðkomandi þingmaöur bætti efalaust
einhverju viö pólitíska hæö sína, en
hagur landsins myndi tæpast batna.
Halda menn t.d. aö álmáliö væri
eitthvaö nær því aö leysast, þótt þeir
Olafur Ragnar Grímsson og Birgir Is-
leifur Gunnarsson heföu staöiö i
skylmingum á opnum þingnefndar-
fundi meö Ragnar Halldórsson sem
bolta á milli sín? Halda menn, aö menn
væru einhverju nær, þótt Vilmundur
Gylfason væri að skattyröast viö Thor
Ö. Thors um starfsemi Aðalverktaka?
Hrein auglýsingatillaga
Vilmundur Gylfason kastar nú
tillögu sinni fram um ofurvald þing-
nefnda án þess að gera nokkra grein
fyrir framkvæmdaratriöum, sem þó
skipta mun meira máli. Þaö sýnir, aö
annaöhvort gerir Vilmundur sér alls
enga grein fyrir því, sem hann er aö
leggja til, og því trúi ég ekki, eöa aö
hann er að setja þessa tillögu fram í
hreinu auglýsingaskyni til þess aö
skapa sér pólitiska sérstööu í stjórnar-
skrármálinu. Slíkt sýnir hins vegar
málefnafátækt.
Haraldur Blöndal.
skólagöngu og viö og viö heimsótt afa
og ömmu.
Þessi dæmi sýna vel stefnu Sjálf-
stæðisflokksins í framkvæmd. Veru-
leikinn talar sínu máli. Bamafjöl-
skyldumar og hinir efnaminni eru
látnir borga mörg þúsund krónum
meira á ári. En stóreignamennirnir í
einbýlishúsunum og fyrirtækin í
verslunarhöllunum hafa grætt milljón-
ir á skattalækkununum.
Þaö fer nú lítiö fyrir fimmhundruö-
kallinum, sem fjölskylda launa-
mannsins fær í afslátt af íbúöinni
sinni, þegar hafðar em í huga þær
þúsundir, sem hún verður aö greiöa til
viðbótar til að bömin komist meö
strætó í og úr skóla, eöa litlu
krakkámir fái aö heimsækja leik-
vellina.
Barnasundið og
bókasöfnin
Borgarstjórnaríhaldinu fannst hins
vegar ekki nóg aö gert. Þaö voru fleiri
liðir í skattaskrá borgarinnar, þar sem
nýkapitalistamir sáu möguleika til aö
græöa á krökkunum. „Krakkar lesa
bækur á bókasöfnum,” sögðu læri-
sveinar Heyeks og Friedmans hver viö
annan í hléinu á fundum borgar-
stjórnar. Brosandi hækkuöu þeir
barnaspjöldin á bókasöfnunum um
100%. Sagt er, aö þeir hafi fengiö
heillaskeyti frá Thatcher og Reagan.
Svona eiga duglegir nýkapitalistar aö
haga sér í valdastólunum. Láta bara
börnin borga. ,,En krakkar fara líka í
sund”, sagöi nýliöi í rööum borgar-
stjómaríhaldsins, heillaöur af stefnu
Verslunarráösins og VSI. .flvers
vegna hækkum viö ekki sundiö líka?”
Og sundstaöirnir uröu líka fómarlömb
hinnarnýjustefnu.
10.000-20.000 króna
skattahækkun á sér-
hverja venjulega
barnafjölskyldu
Tæpu ári eftir valdatöku Sjálfstæöis-
flokksins í Reykjavík blasir viö fram-
kvæmd loforðanna um skattalækkun.
Stóreignamennirnir sem ana um á
einkabílunum og fjárfestingarkóngar
steinsteypubáknsins em sælir og
ánægöir. Þeir hafa fengið milljónir
króna í sinn hlut. Framlag þeirra til
sameiginlegrar starfsemi borgarbúa
hefur stórlega lækkað. Fjölskylda stór-
eignamannsins, sem rekur verslunar-
hallirnar, getur vel fariö í sólarlanda-
ferö fyrir hagnaöinn af skatta-
lækkuninni sem Sjálfstæöisflokkurinn
lét henni í té.
Barnafjölskyldur launafólksins,
sem plataöar voru til aö kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn, sitja hins vegar eftir
með sárt ennið. Á lævísan hátt hefur
íhaldið lætt inn grundvallarbreytingu
á innheimtukerfinu í borginni. Sérhver
barnafjölskylda er nú látin borga, sem
nemur 10.000—20.000 krónum meira á
ári í margs konar skatta á þjónustu og
ný gjöld fyrir afnot af starfsemi í
borginni. Skattahækkun Sjálfstæðis-
flokksins á þetta fólk nemur 1—2
mánaöarlaunum á ári hjá hverri
barnafjölskyldu.
Nýkapitalistamir læröu þaö í ritum
Friedmans og Hayeks aö skatta má
taka meö ýmsu móti. Hækkun þjón-
ustuskatta kemur fyrst og fremst
niöur á fjöldanum. Hinir ríku sleppa
algerlega, því aö lifnaöarhættir þeirra
eru fyrir ofan slíka þjónustuþörf. Þessi
grundvallarkenning sem mótar hag-
stjórnina hjá Reagan og Thatcher
hefur nú birst í framkvæmd í Reykja-
vík.
Þegar gjöldin fyrir heimsóknir
barnanna á leikvelhna, strætisvagna-
feröirnar í skólann em ásamt öömm
nýjungum í barnasköttum Sjálfstæðis-
flokksins lagðar saman í eina útgjalda-
heild, blasir viö launamanninum, sem
býr í Breiðholtinu, að kosningasigur
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík kost-
ar hann nú 10.000—20.000 krónum
meira á ári í útgjöld til borgarinnar.
Barnaskattarnir eru orönir vörumerki
hins nýja meirihluta.
Verður lands-
stjórnin svona?
Sjálfstæöisflokkurinn sigraöi í
Reykjavík. Hann sækir nú fram um
landið allt. Stefna Verslunarráösins og
kröfur VSI vísa veginn. Nýir menn
bíöa óþreyjufullir eftir að hrinda í
framkvæmd á landinu öllu reynslunni
frá Reykjavík. Þorsteinn Pálsson og
Friörik Sophusson, nýja forystan í
þingflokki Sjálfstæöisflokksins, gera
kröfu til sams konar forræðis í þjóö-
málum og Davíð Oddsson hlaut í borg-
armálum. Loforöin verða svipuö og
framkvæmdin eins.
I fyrra voru þúsundir, sem létu
blekkjast. Gerist þaö sama í vor? Vill
almenningur á Islandi aö slíkir menn
fái líka að leika sér aö landsstjóminni?
Ólafur Ragnar Grímsson,
alþingismaður.