Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.1983, Blaðsíða 22

30
DV. MANUDAGUR14. MARS1983.
Um blöð og
blaðalestur
Undarlega er lítiö aö græöa á fjöl-
miölakönnun auglýsingafyrirtækja
sem gerö var í haust í þriðja sinn og
nýskeö sagt frá í fréttum. Þaö er aö
vísu varla á ööru von: fariö meö niður-
stööumar sem einkamál auglýsinga-
iönaöarins og ekki heimilað aö segja
nema undan og ofan af efni þeirra.
Bágt að sjá hvaö þessu veldur, hvaða
hnekki auglýsingastofumar gætu beðiö
af því þótt sagt væri frá könnuninni
sem hverju ööru fréttaefni og skýrsla
Hagvangs um hana gerö aögengileg
áhugamönnum um efnið.
Hitt er auövitað hrein og bein móög-
un viö blööin sjálf og lesendur þeirra,
áhugamenn um fjölmiölun og blaða-
not, svo aö ekki sé talaö um þátttak-
endur í könnuninni, aö láta heita svo aö
þessi skelfilegi leyndardómur sé falur
til kaups — 25.000 krónur. Næst þegar
Hagvangur ber aö dyrum í þessum
erindum hygg ég aö menn ættu aö
hugsa sig tvisvar um, en færast síðan
undan svömm nema þóknun komi
fyrir ómakiö. Miöaö viö verölagningu
skýrslunnar væri ekki óeölilegt aö taka
svo sem 2500 krónur f yrir svörin.
Það er sem sé bágt aö skilja hvaö
þetta pukur eiginlega á aö þýöa. En
samt sem áöur má auðvitað reyna að
spá í niöurstöður könnunarinnar af
þeim lausafréttum sem birst hafa um
þær.
Skýtur skökku við
Það þótti eins og vonlegt var tíö-
indum sæta hér í blaöi hve litlu munar
orðiö á útbreiöslu DV og Morgunblaös-
ins, tæp 70% landsmanna lesa eöa sjá
aö minnsta kosti Morgunblaðið dag-
lega, en rúm 64% DV samkvæmt
könnuninni. Ekki þótti þetta þó
verulegum tíöindum sæta í öörum
blöðum. Tímann lesa 29% daglega,
rúm 16% Þjóðviljann, en aöeins tæp4%
Alþýðublaöiö, og er það oröiö svo sem
afturganga á meöal blaöanna. Miðað
viö fyrri könnun, fyrir tveimur árum,
viröast Morgunblaöiö og Tíminn
heldur meira lesin nú en þá var,
Þjóðviljinn og Alþýðublaðið heldur
minna, en raunar er munurinn á milli
kannana svo lítill aö hann þarf ekki aö
reynast marktækur. Um upplag blað-
anna er auðvitaö engar upplýsingar aö
hafa í könnuninni. En DV birtir dag-
lega tölur um prentaö upplag sitt,
þetta 37—38000 eintök að meðaltali, og
í Morgunblaöinu stóð á dögunum að
þaö seldist daglega í 45000 eintökum
þótt prentuð eintök væru einatt mun
fleiri.
Hér virðist aö vísu skjóta skökku viö,
annaöhvort um uppiagstölur blaöanna
eöa könnun Hagvangs. Morgunblaðið
er aö langmestu leyti selt í áskriftum
og berst þar meö beint inn á heimili
mikils hluta landsmanna, DV selst að
miklu leyti í lausasölu til skyndinota.
Ætla veröur að upplag áskriftablaðs
nýtist mun betur en lausasölublaösins.
Ef prentaö upplag Morgunblaösins er í
raun og veru 45000 eintök og þaöan af
meira daglega ætti útbreiösla þess aö
vera mun meiri en könnun Hagvangs
gefurtil kynna, og varla undir 75%. En
ef gert er ráö fyrir sömu og jöfnu hlut-
falli upplags og útbreiðslu má ráöa af
könnuninni aö prentaö upplag Tímans
kunni aö vera 17—18000 eintök,
Þjóöviljans 9—10000 eintök, en Alþýðu-
blaösins þetta 2—3000 eintök á dag.
Alls einhverstaðar í kringum 110.000
prentuö blöö á dag, þetta 5—6 daga
vikunnar.
Mikið og mest
Þetta kann einhverjum aö þykja
mikið og meira en nóg. En þótt þessi
blaðaútgáfa, þetta 4—500 útgefin
eintök á hverja 1000 íbúa, sé að vísu á
við þaö sem mest gerist annarstaöar,
mun þó blaöanotkun vera meiri í
ýmsum þeim löndum þar sem blöö eru
mest lesin. Og verður ekki ráðiö af
þessum tölum að blaöalestur hafi í
raun aukist neitt sem heitiö getur hér á
landi í mörg undanfarin ár þrátt fyrir
ýmsar sviptingar á blaðamarkaöi og
sífelldan vöxt blaöanna í síöum talið.
Nema þaö stafi beinlinis af vexti
blaöanna. Því eru auövitað takmörk
sett, bæði andleg og líkamleg, hverju
menn geta torgað af blöðum á dag. Af
útbreiðslutölum Hagvangs einum
saman má aö vísu ráöa að heilmikil
„skörun” sé í blaöalestri og ennþá
alsiða að lesa fleiri en eitt blað dag-
lega, þó aö þaö fari heldur minnkandi
ef borið er saman viö fyrri kannanir.
Og könnunum Hagvangs og öðrum
athugunum ber saman um sterka
stöðu blaðanna á viö aöra fjölmiöla, að
fleiri hafi regluleg afnot aö dagblööum
en útvarpi og sjónvarpi.
Um helgar eru blöð meira lesin en
hversdags samkvæmt könnun Hag-
vangs, upplag þeirra væntanleg mest
og þá eru blööin sjálf stærst. Þá verður
skörun þeirra mest: algengast að
menn bæti blaöi eða blöðum við sinn
daglega blaðalestur. Af samkeppni
þeirra um þessi lausakaup og blaða-
lestur helgast einkum hin virkjamikla
helgarútgáfa blaöanna.
Annars eru niðurstööur Hagvangs
um helgarlesturinn hinar sömu og
hversdags: Morgunblaðið mest lesið,
þá DV, Tíminn hefur heldur aukið út-
breiöslu sína um helgi eftir tilkomu
sérstaks helgarblaðs, en dregiö úr
útbreiöslu Þjóöviljans og þó einkum
Helgarpóstsins. Nú nær hann til
tæplega 30% þátttökuhópsins en rúm-
lega 36% í fyrri könnun. Þaö er
bersýnilega gamanlaust aö berjast til
sigurs og halda velli í þessari sam-
keppni. Annars veröur ekki séö af
könnuninni aö blaöalestur um helgi
hafi aukist neitt frá fyrri könnun:
kannski helgarmarkaðurinn sé að sínu
Fjölmiðlun
Ólafur Jónsson
leyti mettaöur eins og hversdagsmark-
aöurinn löngu var orðinn það.
Dýrkeypt speki
Af einum saman fréttunum um könn-
un Hagvangs verður fátt ráðið um það
efni. Né um marga aðra fróðlega hluti
ef skoða á blaðanotkun með gaum-
gæfni: samval blaöa í kaupum og
lestri, aðgang að blöðum án kaupa, svo
sem á vinnustööum, fjölda lesenda á
selt eintak, skiptingu lausakaupa og
áskrifta á blaðamarkaöi. Af fréttunum
verður eiginlega ekkert ráðiö nema
þaö sem allir vissu vel fyrir eg er líka
auðséö af blööunum sjálfum: aö Morg-
unblaðiö hefur frá fomu fari yfirburði
á blaöamarkaöi, en eftir sameiningu
Dagblaösins og Vísis er DV orðinn
raunverulegur keppinautur þess á
markaðnum. Það er þar fyrir vonandi
að einhvei ja meiri speki en þessa megi
nema í hinni dýrkeyptu skýrslu Hag-
vangs um könnun sína.
Það má aö vísu ætla af fréttum og
frásögnum aö í könnuninni sé þess
freistað aö greina sundur þátttöku-
hópinn eftir aldri, kyni, búsetu, stétt og
stööu í því skyni að leita uppi sérstök
einkenni á lesendahópi blaöanna hvers
um sig, auglýsingastofunum til leiö-
sagnar í þeirra harövítuga bransa.
Slík greining er að sönnu öll undir því
komin aö úrtakið til könnunar sé raun-
veralega marktækt um þjóöarheild, en
um það efni voru alls engar upplýsing-
ar í fréttunum. Aö sögn má af könnun-
inni ráöa aö hagkvæmt sé aö auglýsa í
Morgunblaðinu vöru viö hæfi opin-
berra starfsmanna yfir miðjum aldri
og búsettra í Reykjavík, en DV nýtist
betur til aö boða þau gæði sem henta
ungu fólki í atvinnulífinu úti um land.
Og bændur lesa Tímann eins og allir
hafa alltaf vitað. Það er vonandi að
þessi lærdómur nýtist vel auglýsend-
unum.
Þá var frá því sagt aö könnun Hag-
vangs leiddi í ljós að 15% landsmanna,
20—30% heimila í þéttbýli hefðu
aðgang að myndsegulbandi, en í fyrstu
viku nóvember hafi Lööur, Tommi og
Jenni og Dallas veriö vinsælasta efni
sjónvarps. Allt aö því 75% horföu aö
sögn á Lööur þennan umgetna laugar-
dag. Hitt kann aö vera markverðara
aö aöeins 60—70% áhorfenda virðast
hafa notað sér fréttir sjónvarpsins.
Skrýtiö aö í könnun sem gerö er á
vegum auglýsingaiðnaöarins skuli
ekki vera getiö um afnot af sjónvarps-
auglýsingum: fyrstu viku í nóvember
er auglýsingafargan þess fyrir jólin
rétt aö hefjast. Horfa menn kannski
alls ekki, eöa þykjast ekki horfa á sjón-
varpsauglýsingar?
Annar kapítuli
Þaö er svo annar kapítuli aö athug-
anir af þessu tagi sem aöeins beinast
aö útbreiöslu einstakra blaða,
vinsældavali milli einstakra sjón-
varpsþátta, ná einar sér harla
skammt. Ef meta á með markverðum
hætti afnot og áhrif fjölmiöla, hvort
heldur er í þágu auglýsenda eöa
annarra, þarf aö koma til viðbótar
greining á efni fjölmiðlanna og vali
lesenda og áhorfenda um bæöi blöö og
blaöaefni. Eftir hverju eru menn að
slægjast í blööunum? Þaö eru auðvitað
ekki fréttir aö flestir lesi fréttirnar. En
hvernig er háttaö afnotum af
eftirmælum, poppsíðum, íþróttafrétt-
um blaöanna? Eöa leiðurum og svart-
höföa? Hvaöa samhengi er meö blaöa-
vali og flokksfylgi? Höföa einstök blöð
og tímarit til einhverra sérstakra
áhugahópa um tiltekin efni? Eöa er
kannski allur blaðalestur svo sem
eins — sem líklegt kann aö þykja af
því einu hvaö blööin eru einatt lík sín í
milli, burtséö frá stæröinni, í efnisvali
og efnismeöferð. I fjölmiölakönnun
eins og þeirri sem Hagvangur hefur nú
í þrígang gert fyrir auglýsendur er í
rauninni ekki gert nema ganga
kringum efnið. Engu likara en henni
nægi að komast að einhverskonar
hámarkstölum um útbreiðslu og afnot
blaöanna.
Samt sem áður þarf ekki á neinni
könnun að halda til að gera sér grein
fyrir því aö hér á landi er mikiö gefið
út, mikið lesið af blöðum, útvarp og
Sjónvarp mikiö notaö. Og hangir þó
mikið af þessari starfsemi á pólitískri
horrim. öfugt viö margvíslega aöra
,,menningarneyslu” sem svo hefur
veriö nefnd, bókakaup og bóklestur,
leikhússókn, bíóferöir, er á hinn bóginn
blaðanotkun hér á landi síst meiri en
mest gerist annarstaðar. Og tímarita-
útgáfa er hér bæði minni og vanþróaöri
en í nálægum löndum.
Samt er það viturra manna mál að
lestur blaða og tímarita sé skýr mæli-
kvaröi á almenna lesiöni í landi.
Hversvegna stendur blaöaútgáfa,
blaöalestur í staö þrátt fyrir hinar og
aðrar sviptingar á yfirborðinu? Eöa
stendur hún ekki í staö? Þaö skyldi þó
ekki vera að á blaðamarkaði og tíma-
rita sé enn ráðrúm fyrir nýja starf-
semi, aukin umsvif og f jölbreytni? Ef
menn gera sér grein fyrir hvers sé
vant og til hvers að vinna? Markverð
fjölmiðlakönnun kynni að gefa vís-
bendingar um slík efni, allténd athug-
unarefni sem vert væri að leita svara
við.
Rakarastofan
Sími 12725
Hárgreiðslustofan Klapparstíg
Tímapantanir I
13010
SVEITABÝLI
til sölu
Býlið er ca 45 km frá Reykjavík og er mjög stutt í
næstu þéttbýliskjarna.
Á jörðinni er gott íbúðarhús, hæð og ris, og útihús
eru í góðu ásigkomulagi.
Staðurinn er friðsæll og góöur.
Verðið er kr. 2,6 milljónir og útborgun samkvæmt
samkomulagi.
Þeir sem hafa áhuga hafi samband við
auglýsingadeild DV, sími 27022, fyrir 22/31983, og
gefi upp nafn og símanúmer. Haft verður
samband við alla þá sem leggja inn nöfn sín.
Útboð
Rafmagnsveitur ríkisins, Kröfluvirkjun, óska eftir tilboðum í
flutning á sementi, stálpípum og borholuhljóðdeyfum frá
Húsavík og Reykjavík að Kröfluvirkjun.
Utboðsgögn verða afhent á skrifstofu VST hf., Armúla 4
Reykjavík, og Glerárgötu 36 Akureyri, gegn 1.000 kr. skila-
tryggingu frá og meö mánudeginum 14. mars 1983.
Tilboðin veröa opnuð á skrifstofu Kröfluvirkjunar, Strandgötu
1 Akureyri, mánudaginn 21. mars 1983 kl. 11.00 að viöstöddum
þeim bjóðendum sem þess kunna að óska.
Reykjavík 10. mars 1983.
RAFMAGNSVEITUR RIKISINS.
Starfsmaður
á járnsmíðaverkstæði
HF Eimskipafélag Islands vill ráða starfsmann á járnsmíöa-
verkstæði félagsins.
Starfið felur meðal annars í sér:
* Viðhalds- og viðgerðavinnu.
Leitað er starf smanns
* Til framtíðarstarfa
* Með sveinspróf í einhverjum eftirtalinna greina:
plötu- og ketilsmíði, stálskipasmíði, rafsuðu.
Umsóknareyðublöð fást hjá starfsmannahaldi félagsins,
Pósthússtræti 2.
Umsóknum skal skilað til starfsmannastjóra Eimskips,
Pósthússtræti 2, fyrir 21. mars, og veitir hann jafnframt
nánari upplýsingar.
EIMSKIP
*