Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1983, Blaðsíða 39

DV. FIMMTUDAGUR 24. MARS1983.
DÆGRADVÖL
89
DÆGRADVÖL DÆGRADVÖL
„HELD
MEST
UPPÁ
EGLU”
— en Njála er skemmtilegust,
segir Jóhannes Nordal
Ein er sú útgáfa Islendingasagna
sem ber af öörum, en það er útgáfa
Hins íslenska fomritafélags. Þar
fylgja sögunum flestöll þau hjálpar-
gögn sem almennum lesendum eru
nauösynleg til skilnings á efnis-
atriöum, ítarlegir formálar sem grípa
má til eftir þörfum, neöanmáls-
skýringar á orðum og vísum, ættar-
tölur, kort og nafnaskrár. Ot munu
komin 18 bindi, hiö síöasta rétt fyrir
jólin, en von er á Fagurskinnu innan
tíöar, Harðar sögu og Hólmverja,
Flóamannasögu og Bárðar sögu
Snæfellsáss. Forseti Hins íslenska
fomritafélags er Jóhannes Nordal og
hefur hann gegnt þeim virðingarstarfa
í áratug.
Þaö lætur aö líkum að hinar fomu
sögur eru Jóhannesi hugstæöar, en þó
aö hver um sig búi yfir sínum sérstöku
töfmm, þá fer vist flestum svo aö þeir
heillast mest af einni öörum fremur.
„Sú Islendingasaga sem ég held
mest upp á er Egils saga,” segir
Jóhannes, ,,ég eignaöist hana ungur og
byrjaöi að lesa hana sem krakki. Það
er nú með Egils sögu eins og
Islendingasögurnar yfirleitt, aö þær
hafa þennan ágæta kost aö þær eru
eiginlega jafnskemmtilegar fyrir
mann á öllum aldri. Maöur byrjar að
lesa þær á bamsaldri og þá eru þær
fullar af bardögum og alls kyns
merkilegum atburðum, en eftir því
sem maöur þroskast kynnist maöur
því betur hvað þær búa yfir djúpum
mannlýsingum. Maöur fer að skilja
ýmislegt sem maður áttaöi sig ekki á í
fyrstu og þetta á ekki hvaö síst viö um
Egils sögu því smám saman kynnist
maöur Agli ekki bara sem stríðsmanni
og ribbalda, heldur líka skáldi og stór-
kostlegum persónuleika. Nú fyrir utan
Egils sögu býst ég viö aö þaö sé Njála
sem ég hef lesið oftast,” enda er hún
áreiðanlega skemmtilegust Is-
lendingasagna þegar allt kemur til
alls. En Egils saga hefur það samt
fram yfir, finnst mér aö þaö er engin
persóna sem hefur eins mikla dýpt og
breidd eins og Egill, enda er hann
sannsögulegur maður, og skáldskapur
hans hjálpar svo mikið til aö dýpka
skilning okkar á honum og gera mynd
hans stórkostlega.”
— Hvort er þér nú tamara aö líta á
þessar sögur sem sagnfræöi eöa skáld-
skap?
„Eg held aö þeirri spurningu veröi
aldrei svarað. En það efast enginn um
að þær eru byggöar á arfsögum sem
eiga viö mikið aö styöjast. Sérstaklega
á þetta viö um sögur eins og Egils sögu
sem fjallar um skáld og skáldskapur
hans er varöveittur og kringum hann
ýmsararfsagnir.”
— Finnst þér þessar sögur eiga
erindi viðlslendinga nútímans?
,,Eg held að Islendingasögumar eigi
mikiö erindi til Islendinga. I fyrsta lagi
eiga allar góðar bókmenntir erindi til
fólks og þessar sögur eru framúrskar-
andi skemmtilegar og vel skrifaðar. I
öðru lagi eru þær svo snar þáttur í
okkar menningararfleifö að sá
Islendingur sem ekki hefur lesiö þær
nokkuö vel, hann fer á mis við afskap-
lega margt. Islendingasögumar eru á
vissan hátt eins og biblían — önnur
aöaluppsprettan aö okkar bók-
menntum og menningu.”
Sá islendingur sem ekki hefur iesiO hiner fomu sögur nokkuð veI fer mikils
á mis, eO dómi Jóhenneser Nordais.
„SkerphóOinn er minn maður. Henn skilur eldrei við nokkurn mehn isárum, en reiði hann Rimmugýgi tíi
höggs gegn óvini sínum, þá er honum bráður bani vis, "segir Magnús Sigurjónsson. Mynd:BH.
Skarphéðinn
er minn maður!
„Löghlýðni manna og virðing fyrir Alþingi var miklu meiri
í fornöld en nú er,” telur Magnús Sigur jónsson
Magnúsi Sigurjónssyni hefur farið
eins og flestum sem sökkva sér niður
í hin fornu fræöi, aö æ oftar er þaö
Landnáma sem fyrir hendi veröur
þegar hann seilist upp í hillur sínar.
En það haggar samt ekki þeirri
staöreynd, aö fyrii- honum er Njála
bók bóka — kannski vegna töfra-
máttar hinna duldu tákna, sem
Einar Pálsson hefur gert svo
skemmtilega grein fyrir, en kannski
er þaö bara vegna persónutöfra
Skarphéðins, sem stafa köldu bliki
yfir sögusviðiö.
„Þaö er kannski ekki hægt aö
segja aö Njála sé sannsögulegt
verk,” segir Magnús, „en hún styðst
við ótvíræðar sögulegar staðreyndir
sem varðveist hafa í munnmælum
mann fram af manni. Höfundurinn
notar hin sannsögulegu atvik fyrir
sögusvið og á þessu sviöi lætur hann
aöra sögu gerast, margflókna og
mikilúðlega skáldsögu. Hann eykur
viö og klippir af eftir þörfum, hann
steypir tU dæmis saman tveimur
bræörum Gunnars í einn mann —
Helgi og Hafur verða aö Kolskeggi,
vegna þess að sagan þarf hans með.
Þannig gægjast staðreyndimar alls
staöar fram í Njálu, og það á einnig
viö um aðrar Islendingasögur. Hvað
býr tíl dæmis undir, þegar Helgi
Ásbjarnarson sendir Gunnar
Þiörandabana, þennan hugþekka,
norska atgervismann vestur um land
til Guörúnar Ösvífursdóttur? Gunn-
ari voru nær allar bjargir bannaöar,
því aö íslenskir höföingjar höföu
bundist samtökum að drepa hann, og
svo ströng varðhöld voru á höfnum
noröan lands og austan, aö engin leiö
virtíst vera til aö koma honum úr
landi. En hvað gerir þá Helgi
Asbjarnarson? Hann sendir Gunnar
meö gagnkunnugum manni um
fjallaleiðir tíl Guörúnar Ösvífurs-
dóttur, sem heldur hann í trássi
viö höfðingjana og kemur honum ut-
an. En hvaöan kemur þessi vinskap-
ur Helga og Guðrúnar? Höföu þau
kannski kynnst á Alþingi, Aust-
fjaröagoðinn og þokkagyðjan aö
vestan? Þaö er enginn tíl frásagnar
um það sem gerðist í hraunbollunum
á Þingvöllum og þannig úir og grúir
af einkennilegum atburöum í Islend-
ingasögunum sem eflaust fara fram
hjá mörgum.”
— Nú kemur fram hjá Njáluhöf-
undi mikill áhugi á Alþingi og þing-
störfum og þessi samkunda virðist
hafa notið óskoraðrar virðingar
manna á þessum tímum.
„Eg legg það ekkert að jöfnu hvaö
löghlýðni manna almennt var meiri
til forna heldur en nú er, og sama má
segja um virðingu Alþingis sérstak-
lega eftír aö Skafti Þóroddsson
verður lögsögumaður. Alþingi setti
lögin og goðamir sáu um
framkvæmdina í héraði. Alþingi til
foma var bæði löggjafarsamkoma
og helsta hátíðarstund þjóðarinnar
allrar.”
— Á hvaöa persónu Njálssögu
hefurðu nú mest dálætí, Magnús
Sigurjónsson?
„Þaö er Skarphéðinn! Sem barn
stóð mér aldrei stuggur af lýsingun-
um af honum nema síöur væri.
Odrengskapur, lygi og svik voru ekki
til í Skarphéðni en karlmennskan var
slík aö þar er enginn hans jafningi.
Hann er tákn dauðans í sögunni,
hann skilur aldrei við neinn í sámm
en reiöi hann Rimmugýgi tíl höggs
gegn óvini sínum þá er honum
bráður bani vís. Skarphéðinn er
minnmaöur!”