Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.1983, Síða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.1983, Síða 13
DV. ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER1983. 13 Um helgina var mest rætt um svörtu skýrsluna og innrætinguna. Nýjar fisk- tegundir eiga aö koma í staöinn fyrir þorskinn og innræting, eöa marxisk innræting í staöinn fyrir Fomíslend- inga og hetjur. Olöf ríka fær nú loks makleg málagjöld. Og þótt undirritaöur geti sagt eins og presturinn í hinni bönnuðu bók, Þjófur í paradís, aö hann ætli ekki aö fara að karpa viö menn út af Paradís, þá list almenningi fremur illa á þessi nýmæli í sögukennslu, sumsé þá, aö kennarinn hafi ekki sömu sagnabækur og nemandinn, því þaö þýðir einfaldlega þaö, aö foreldrar geta ekki lengur fylgst meö sögulærdómi barna sinna. Þetta minnir einna helst á þá myrku daga, þegar guö talaöi aðeins latínu á Islandi og þá presturinn líka, meöan almúgi kunni ekki aðra tungu en ís- lensku, og gat þá ekki lesið um guð sjálfur eöa helgar bækur, heldur átti allt sitt, sáluhjálp sína og æru, undir þeim er rausuöu rétta latínu. En hinum latneska guði fylgdi völd — og auöur, -og á sama máta mun rétt innræting í sagnfræði leiða til hentugr- ar f áfræöi í sögu, er smám saman mun mola þá undirstööu er íslensk þjóöemisvitund hvílir nú á. Fengum við af þessu nokkum smjör- þef í útvarpinu um helgina, þegar Njáll á Bergþórshvoli var orðinn að homma og ýmsar dáöar kvenpersónur Islands- sögunnar virtust einkum orönar viötalshæfar fyrir Helgarpóstinn. Viðbára kennara er einkum sú, aö svo mikiö hafi bæst við sögu, eöa Is- landssögu, aö óhugsandi sé aö kenna hana eins og Helgakverið lengur. Ekki hefur þessi viöbót þó veriö skilgreind neitt nánar, enda hafa kennarar nú aðrar bækur en þjóðin, eins og var, meðan guð mælti á latínu. Og því fer nú sem fer, að meðan foreldrar halda upp á glæpamenn í sögu, munu börnin , gæða sér á innrætingunni, þeirri ' viðbótaríslandssögu, sem hentar Alþýöubandalaginu svo vel. Ennógumþað. Fiskiþing var haldiö í fyrri viku, og niöurstaöa þess virðist vera í réttu samhengi viö þá stefnu, er sjávarút- vegsráðherra hefur boðað, að togurum Reykvíkinga, eöa þéttbýlissvæða skuli lagt, því þar sé svo gott aö fá vinnu við annað. Virðist nú sem þaö sé ætlunin aö ganga milli bols og höfuðs á þeirri einu útgerö í landinu, sem ekki er þeg- ar komin á vonarvöl Fiskveiðasjóðs og ■ ríkisfjárhirslunnar. Smám saman viröist innrætingaröfl- um byggðastefnunnar sumsé hafa tek- ist aö afla viðurkenningar á einkaleyf- um til fiskveiða; að fremja þá kenningu, aö auölindir hafsins séu ekki auölindir þjóöarinnar allrar, heldur einstakra kjördæma. Hin gömlu vís- dómsorð: Þeir fiska sem róa, á aö leggja af, og er þegar búið að leggja af. Leyfi eru gefin fyrir skelfiski, leyfi fyrir síld, leyfi fyrir humri, leyfi fyrir þessu og hinu. Og nú skal þorskurinn, . sem hingaö til hefur verið sameign, háöursérleyfum. Nú á líka að úthluta honum í veiði- hólf stjórnmálaflokkanna eöa í kjör- dæmin. Þetta er háskaleg stefna fyrir Suðurláglendið og Reykjavík, sem lagt hefur þjóðinni til obbann af þeim vertíðarfiski, sem verið hefur undir- staöa þorskaflans frá því aö útgerð hófst á Islandi. Á einföldu máli þýðir þetta einfaldlega þaö, aö rækju-, skel- fiskmiö og síldarmið veröa áfram sér- eign kjördæmanna, en afli þéttbýlis- togara verður hér eftir geröur aö skiptri sameign, meö skömmtunar- seölum. Það skal fúslega viðurkennt, aö nú syrtir í álinn á Islandi og aðgerða er þörf. En ef sú regla veröur aflögð, aö þeir fiska sem róa og í staðinn kemur, aö þeir fiska, sem til þess hafa tilskilin leyfi, þá líst gömlum vertíðarmönnum ekki á blikuna. Þetta eru nefnilega at- kvæðaveiðar fremur en fiskveiöar, eöa verða þaö, þegar fram líöa stundir. Og raunar gengur þetta þvert á þær hug- myndir, lög og sáttmála, er hér eiga aö vera í gildi; aö rétturinn til jaröar- innar og fiskimiðanna skuli vera jafn. Eignarrétturinn er nefnilega friöhelg- ur á Islandi ennþá, og fiskimiöin eru því ennþá í óskiptri sameign. Og þyrfti endilega aö láta reyna á þaö fyrir dómi, hvort sjávarútvegsráðuneytið getur starfað meö þeim hætti, sem það hefur gjört undanfarin ár í nafni vísinda og atkvæöaveiöa. Við, sem eldum upp úr Þjóöviljan- um, höfum nefnilega talsveröar áhyggjur núna af innrætingu í fiskveið- um og sögu. Jónas Guðmundsson rithöfundur. Úr klóm nýlendu veldisins Einræöisherrann Gairy, sem NJM steypti af stóli 1979, var upphaflega skipaöur forsætisráðherra 1967 af breska nýlenduveldinu. Baráttan fyrir sjálfstæði eyjarinnar var hörð og vax- andi og tengd róttækniþróun meöal æskufólks. Meginhluti sjálfstæöis- hreyfingar sameinaöist 1973 í myndun NJM. Margir félaganna voru marx- istar, aörir fyrst og fremst undir áhrif- um baráttuhreyfingar svartra í Bandaríkjunum (Grenada er nær ein- göngu byggö svörtu fólki). NJM skipu- lagöi fjöldaaðgerðir. Gairy forsætis- ráðherra kom upp hefndarsveitum til að hafa hemil á fjöldahreyfingunni. Meöal þeirra sem myrtir voru af þessum útsendurum Gairys var faðir Maurice Bishops, Rubert. Prentfrelsi varafnumiö. 1 febrúar 1974 fékk Grenada sjálf- stæði. Kosningar voru haldnar og tókst Gary aö vinna þær meö stórfelldu kosningasvindli, þó aöeins meö 340 at- kvæöa mun. Nýlendustjórinn Gairy ríkti áfram sem einræöisherra en veg- ur NJM óx sem valkosturinn gagnvart harðstjórninni. Úr klóm harðstjórans Gairy stjórnaði ríki sínu meö aðstoð hermdarverkasveitarinnar (Mongoose gang), sem ofsótti og myrti pólitíska andstæöinga hans. Stjórnin þjónaöi stórgróöahagsmunum Gairys og nokk- urra annarra ríkisbubba á Grenada, undir handarjaöri og í þjónustu breskrar og bandarískrar heimsvalda- stefnu. Þegar forystumenn NJM komust að því i mars 1979 aö Gairy hafði skipulagt aö morösveitir hans skyldu myröa þá meðan hann sjálfur var á feröalagi erlendis, biðu þeir ekki boð- anna en komu í veg fyrir f jöldamorðin meö því aö hrifsa völdin úr höndum Gairys. Þeir tóku útvarpsstööina m.a. og hvöttu til þess að harðstjórinn yröi rekinn frá völdum. I algerri einangrun sinni var herinn lamaöur. Einn maður féll við valdatökuna. Byltingunni var fagnaö meö fjöldaaögerð stórs hluta eyjaskeggja. Frá fyrsta degi hóf byltingarstjórnin umbætur, allt frá því að afnema bann á prentfrelsi, bæta heilbrigðisþjónustu og skólamenntun, tryggja rétt verka- lýösfélaga, bæta hag smábænda og setja lög um jafnrétti kynja yfir í þaö aö tryggja grundvöll efnahagslegrar framþróunar. 40% íbúa voru ólæsir (70% kvenna). A stuttum tíma tókst aö koma ólæsi niöurí2%. Landi í eigu ríkisins var breytt í samyrkjubú. Ráöherrum var fækkaö, laun þeirra lækkuö og þau skattlögö. Heilbrigðisþjónustan var stórbætt og látin ná til allra íbúanna. Fjöldi lækna óx úr 1 á hverja 4000 íbúa í 1 á hverja2700íbúa. Ogþótt einkaaðilarhélduinn-ogút- flutningsverslun áfram í eigin höndum tókst meö inn- og útflutningseftirliti aö lækka verö á öllum brýnustu nauðsynj- um. Atvinnuleysið, sem haföi verið 49% fyrir byltingu, var komiö í 14% í apríl 1980. Kaupmáttur jókst jafnt og þétt. Lög voru sett um sömu laun fyrir sömu vinnu og fæðingarorlof. Lýðréttindi voru aukin með ýmsu móti. Lög voru sett m.a. sem skylduðu atvinnurekanda aö viöurkenna verka- lýðsfélag sem 51% starfsmanna hans voru í. Þeim sem voru í verkalýðs- félögum fjölgaöi úr 30% í 90%. Töluvert haföi áunnist í að auka þátttöku og eftirlit almennings í opinberum málum. Skipulagöar voru almennar umræður (meö fjöldaþátt- töku) um fjárhagsáætlun ríksins svo eitthvað sé nefnt. Áriö 1981 yoru sett á laggimar 6 héraösráö þarsem umræður fóru fram mánaöarlega um tillögur og áform stjómvalda. Þessum héraösráöum var skipt í 30 svæðisráö sem aftur var skipt í smáeiningar, þorp og hverfi. Sú skipan lýðræöis sem var að þróast og festa rætur áöur en innrás Bandarikjanna var gerð fólst í því að kosiö væri til þorpsráöa almennri kosningu, sem aftur kysu til svæðis- ráöa, en svæðisráðin kysu úr sínum hópi fulltrúa til þjóöþings. Heildar- skipan stjómarfars, sem átti aö byggja á þessum grundvelli, átti aö festa í sessi meö gerö stjórnarskrár semvarívinnslu. Innrás gegn framförum Þaö var sú þróun sem hér hefur veriö lýst, sem Bandaríkin stöövuðu með innrás sinni í Grenada. Hversu lengi Bandaríkjunum tekst aö bæla niður þau þjóöfélagsöfl, sem leyst höföu úr læðingi á Grenada í uppbyggingu nýs, réttláts þjóöfélags, skal engu um spáö. Allar tilraunir þjóða Karíbahafsins, Mið- og Suður-Ameríku til að skapa sér líf án efnahagslegrar og pólitiskrar ánauöar bandariska risans hafa veriö kæföar í blóði, ef undan eru skilin Kúba ogNicaragua. Grenada var veikasti hlekkurinn í keðju þeirri sem myndast haföi í Karíbahafinu og Mið-Ameríku gegn ánauö Bandarík janna og leppa þeirra. Hemaöarlegar ofsóknir byrjuöu nánast strax eftir valdatöku NJM árið 1979. Kröfum sendiherra Bandaríkjanna á hendur Grenadastjóm að slíta stjóm- málasambandi við Kúbu var fylgt eftir meö vopnuðum hefndarárásum eins og þeirri sem gerö var í júní 1980 á full- trúa NJM á opinberum fundi. Snemma á þessu ári fletti banda- ríska stórblaöið Washington Post ofan af áætlun CIA, sem komiö var í fram- kvæmd sumarið 1981, um að skapa efnahagsleg vandamál á Grenada í þeirri von aö grafa undan pólitískum ítökum Maurice Bishops. Sumariö 1982 var haft eftir Reagan: „Grenada er meö stimpil Sovét- ríkjanna og Kúbu, sem gefur ærna á- stæðu til aö ætla að hún muni dreifa þessum vírus meðal nágrannaþjóða sinna.” Reagan í mars 1981: „Það er ekkert 'smáræði sem er í veöi í Karíbahafinu og Miö-Ameríku. Þaö er hvorki meira né minna en þjóðaröryggi Banda- ríkjanna”. Um þessi síðustu ummæli Reagans sagðiMauriceBishop: „Þessiummæli Reagans eru eins nálægt því aö vera yfirlýsing um stríö eins og þau geta veriö, án þess aö vera bein stríðsyfir- lýsing. Bandarískir heimsvaldasinnar reyndu aö byggja upp áróðursstríð á Grenada. Þeir reyndu árás á efnahag lands okkar. Þjóðin hratt þessum árásum gersamlega. Svo nú verða þeir. aö grípa til vopnaðrar árásar.” Innrás Bandaríkjanna var þraut- undirbúin og þaulæfö, m.a. með prufuinnrás á aöra eyju. Aöeins var beðiö heppilegs færis. Tækifærið kom þegar Bernard Coard o. fl. hófu aðförina aö Bishop, sem leiddi til aö herforingjar undir for- ystu Hudson Austin hrifsuöu völdin eftir aö hafa drepið Bishop og leystu NJM upp. Þetta bakaöi Austin og stjóm hans slíkar óvinsældir að hún varö aö lýsa yfir útgöngubanni. Henni hefði verið steypt af stóli fljótlega af þeirri fjöldahreyfingu sem vildi halda áfram á þeirri braut sem NJM og Bishop höföu markaö. Þetta tækifæri gripu Bandaríkin, áöur en ný forysta þjóöarinnar haföi myndast sem haldið gæti áfram þeirri uppbyggingu til hagsældar og frelsis semhófstmeðbyltingunni 1979. Jafnaugljóst og þaö var, aö Banda- ríkin ætluöu inn í Grenada, er að þau stefna á innrás í Nicaragua og á frels- uöu svæðin í E1 Salvador og síöan á Kúbu. Því eins og Reagan oröaöi það, eru þessi lönd og svæöi „ógnun við þjóðaröryggi Bandaríkjanna”. Hvílík „ógnun” þessi lönd eru sést best á því að sigrar og framfarir í kjölfar þjóöfélagsbyltinganna þarna eru ekki aöeins hvati til annarra undir- okaöra á svæðinu heldur í vaxandi mæli orðin fyrirmynd atvinnulausra og kúgaöra í Bandaríkjunum sjálfum. Berjumst gegn áframhaldandi innrásarfyrirætlunum Bandaríkjanna í Mið-Ameríku. Almenningsálitiö í heiminum getur skipt miklu. Krefjumst tafarlauss brottflutnings Bandaríkjahers frá Grenada, alls er- lends hers, svo íbúamir fái ráðið sín- um málum sjálfir. Tökum þátt í for- dæmingu heimsins á Bandaríkjunum fyrir innrásina, til aö þeir vogi sér siður aö hefja slík árásarstríö fram- vegis. 28. nóv. 1983, Ragnar Stefánsson jarðskjálftafræðingur. • „Þær ástæður sem Bandaríkin gáfu fyrir innrásinni. Fréttir þeirra hluti af hernaðaráætluninni, til þess gerðar að rugla almenningsálitið í heiminum í ríminu.”

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.