Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1983, Qupperneq 14

EUROCARD.
STRASYKUR
PÚfil)RSYKUR-L3ÖS
! PÚCURSYKUR- DötOT
□ PfRLUSYKUR
□5KRAUTSYKUR
□ y/ANIUUSYKUR
SfRÖP
NOU&AT
MARSÍPAN
HUEITI
, RÚGMJÖL
I- J HEILHVElTI
KARTÖFIUMTÖL
HRÍSMJÖL
MAISENAMTÖL
HAFRAMTÖL
suðusukkueapi
SÚKKULÍKI
HTÚPSÚKKULAPI
SÚKKULAWSmUT
SUKKULABBPÆNIR
SÚKKAT
ORANGFAT
KÖKU5KRAUT
ÖOCTAILBER
kökukrem
LYFTIDUFT
PURRGER
PERLUGER
PRESSUGER
RABBABARASULTA
KOKOSMTÖL U SVESKtfUMAUK
E6G □ BLÖNDUB SDLTA
HEILAR MÖNDLUR □ KARDEMOMMUR
u afhýddarmöndujrli brúwköicukrydd
MÖNDLUFLÖ6ÚR □ MÚSKAT
HAKKA6AR MÖNDLURI ALLRAHANDA
MÖNDlUSTRIMLAR □ EGGTA6ULT
I J HESUHNETUKJARWAR U KANILL
[j VALHNETUKJARNAR □ ENGIFER
ÖORDSMTÖRLlkl ljnegull
Bökunarsmtörlíki n hjartarsalt
TURTASMTÖRLÍKI u MATARSÖDI
JURTAFEITI □ 'A.LFORM
5MTÖR □ KÖKUFORM ||
IJ PRE5SADAR DÖDLUR 1 ) 5MAKÖKUMÖT
LJ 5KORNAR DÖDLUR L ] PENSLAR ||
HEILAR DÖÐLUR LJ ALPAPPÍR |Í
6RAF/KTUR □ 5MTÖRPAPPÍR
RÚSÍWUR □
KÚRENUR IJ
MATARUTUR i I
KÖKOPROPAR [] JjÍ
í dag kynnum við I
| jólahangilgotið
| frábæra
| úr Þykkabænum
(Að sjálfsögðu af nýslátruðu)
Opið til kl. 20.00.
lÁRMÚLA 1a EÐISTORG111

18. DESEMBER1983.
Einar Benedikts-
son er bátur
(svar til Ellerts B. Schram)
Tilefni þess að viö, tveir nemendur
Menntaskólans við Hamrahlíð, setj-
umst niður og festum orö á blað, er
hluti „Laugardagspistils” Ellerts B.
Schram ritstjóra sem birtist í Dag-.
blaöinu — Vísi þann 19. nóvember sl.
Umræddur hluti pistilsins ber yfir-
skriftina „Ljóöiö er á undanhaldi”.
Þar koma fram ýmsar einarðar og á
köflum einstrengingslegar skoðanir
Ellerts svo að á köflum jaðrar við
þröngsýni og fordóma:
„ef mælt er af hreinskilni þá er
skáldskapurinn oftast torskilin
samsetning frumlegra orða sem
raðað er í línur, eins og þeim sé
kastaö inn á síðurnar af tilviljun.
Bragarhættir eru virtir að vettugi,
stuðlar og höfuðstafir nánast
horfnir og brageyra er eitthvað
sem enginn þarf á aö halda.
Nútímaljóð flokkast fremur undir
prósa, tjáningarform sem á að
koma hugsun skáldsins til skila, án
þess þó að lesandinn sé nokkru
nær. Satt að segja og með allri
virðingu fyrir skáldskapnum ber
aö játa, að íslensk ljóöagerð sem
höfðar til lesandans eöa nær tii
fjöldans er á hröðu undanhaldi.
Bæði að efni og formi”
(tilvitnun úr áðumefndri grein).
„Það er bara svona,” sagði Bessi
Bjarnason í sjónvarpsauglýsingu
H.H.I. fyrir hartnær tíu árum. Við
tökum undir með Bessa. Hér mitt á
meðal vor er risinn nýr spámaður,
nýr arftaki þekkts stjómmálamanns
sem var upp á sitt besta fyrir u.þ.b.
40 árum. Nýr maður til aö boöa
þjóðinni réttsýni í listum, kenna
okkur hvað sé „góð” og hvað sé
„vond” list. Ætlunin er ekki að per-
sónugera Ellert B. Schram í gervi
þessa manns en vissulega er iUt í
efni þegar menn koma fram á
sjónarsviðið og boöa afturhvarf til
annarra skeiða bókmenntasögunnar.
Það yröi nú eitthvaö sagt ef vísinda-
menn boðuðu afturhvarf til gufu-
vélarinnar eða stjómmálamenn
vildu hverfa aftur til þjóðfundarins.
Allt er breytingum undirorpið og
hlutimir verða að fá að hafa sína
þróun. Það er okkur óskiljanlegt
hvemig Ellert getur sagt að íslensk
nútímaljóðagerð höföi ekki til fjöld-
ans eða að lesandinn sé engu nær
eftir lestur. Varla er Ellert B.
Schram fjöldinn?
Ellert segir að skáldskapurinn sé
torskilin samsetning frumlegra
orða, eins og þeim sé kastað af
tilviljun inn á síðumar. Vel kann að
vera að svo sé í nokkmm tilfeUum,
en hvað almennan skilning ljóða
varðar viljum við leyfa okkur að
vitna í nýlega bók eftir Baldur
Ragnarsson, LjóðUst: „er það svo
með ljóðUst eins og aörar Ustir aö
hún er öörum þræði íþrótt, orðlistar-
íþrótt. Næmi manna og nautn af
Ustum í þeim skUningi er þvi hægt aö
auka meö kunnáttu og þjálfun í
aðferðum og reglum. Hér gildir
reyndar hið sama og um íþróttir í
venjulegri merkingu, sá sem þekkir
aUar reglur knattspymu eða dans-
listar út í æsar nýtur þess meir að
horfa á knattspyrnuleik eða dans-
keppni og er dómbærari um hæfni
þátttakenda en sá sem fátt eða
ekkert þekkir tilsUks.” (bls. 192).
Þar sem EUert er formaður Knatt-
Kjallarinn
Eggert Jónasson
spyrnusambands Islands þá ætti
hann að kunna reglur íþróttarinnar
og vonandi skUur hann þá sam-
líkingu þá er kemur fram í textan-
um. Við mælum semsagt með því
svo að mælt sé af hreinskilni, að Ell-
ert B. Schramreyni aðauka með sér
kunnáttu og þjálfun í aðferðum og
reglum ljóölistarinnar. Það er illt aö
komast aðeins stutt inn á tuttugustu
öldina vegna þekkingarskorts. I
LjóðUst segir ennfremur: „Ljóö eru
ólík og misjöfn í kröfum sínum til les-
andans. Lesendur eru líka ólíkir og
þeim henta mismunandi aðferðir.
Sami lesandi getur einnig verið mis-
fær að skUja og njóta ljóös eftir að-
stæðum, vel ort ljóð er listaverk sem
krefst ekki aðeins kunnáttu lesand-
ans, heldur einnig næmleika og
tíma.” (bls. 192). Sjálfsagt er EUert
tímasnauður maður og þegar það fer
saman viö kunnáttuleysi, þá er ekki
erfitt að senda frá sér hvatskeytleg-
ar niðurstöður eins og koma fyrir í
greininni. Kynni nú einhver að hugsa
með sér að þeir er grein þessa skrifi
hljóti aö vera fræðimenn í ljóðlisL Því
er víðs f jarri, við erum aðeins tveir
af fjölmörgum sem kunna að meta
nútímaljóöUst, leitum svara við inni-
haldi kvæðanna, reynum aö öðlast
skUning á þeim og eyðum tU þess
tima og umhugsun. Slikt hiö sama
ætti EUert að gera, kynnast eigend-
um nútímaljóðsins með yfirsetu og
umfram aUt þoUnmæði. Og EUert
mun sem aðrir uppskera rikulega.
Hvað þennan þátt í málflutningi
EUerts varðar, langar okkur að lok-
um að vitna enn frekar í hina stór-
merku bók Baldurs Ragnarssonar,
LjóðUst: „tjáning í ljóði getur verið
svo myrk eða knöpp að ljóð sé lokaö
lesanda viö fyrsta lestur. Þá verður
hann að varast aö stimpla þaö ljóö
sem markleysu eða merkingarleysu
aö óathuguðu máU, heldur reyna að
kanna ljóðiö betur, velta því fyrir sér
eðaræðaviðaðra.” (bls. 193).
En EUert heldur áf ram:
„Haft er fyrir satt aö ljóð þjóð-
skáldanna séu ekki lengur kynnt í
grunnskólum, hvað þá að kröfur
séu gerðar til þess að nokkur
maður kunni þau. SennUega er að
ÞórSandholt
vaxa upp í þjóöfélaginu kynslóö og
komin á miöjan aldur sem aldrei
hefur lesið eöa lært Gunnarshólma
eða Ohræsið.” (Tilvitnun í um-
ræddagrein).
Ef sú er raunin á að breytingar séu
eða hafi átt sér staö í ljóðakennslu í
grunnskólum landsins þá höldum viö
það sével.
Vissulega er það öUum nauðsyn-
legt að læra og lesa eitthvað af
kveðskap hinna gömlu skálda. En
með hvaða hætti hefur slíkt verið
kennt hingaö til? Þegar við vorum
við nám í grunnskóla, og það er ekki
svo ýkjalangt síöan, tíökaðist aö
nemandinn lærði vísuna eins og páfa-
gaukur heima, kom svo daginn eftir
þuldi hana upp og punktur. Enginn
skUningur, enginn hagnaður. Þaö
hefur mun meira bókmenntalegt gildi
að kenna ljóðgreiningu og almennan
skUning ljóða fyrr í skólakerfinu en
áður var. Þarna er kannski komin
skýringin á því hvers vegna Ellert
kann ekki að meta nútímaljóðlist,
hann hefur máske einungis lært
Gunnarshólma og sh'k verk utanað
og þegar skáld fara að bregða fyrir
sig í auknum mæU myndmáli og lik-
ingum þá er hann skák og mát. Það
er vissulega rétt, að rímið hefur ver-
ið á undanhaldi, en þó Ellert B.
Schram segi að ljóðið sé það h'ka,
segjum viö nei. EUert, þetta er því
miöur útbreiddur misskUningur.
Megum viö ungmennin ekki minna
þig á fornt japanskt spakmæli sem
segir: „Þúgeturekkiséðallanheim-
inn í gegnum bambusrör.”
Ellert B. Schram. Það eru miklar
líkur til þess að núna eftir áramót
verði kenndur áfangi hér í Mennta-
skólanum við HamrahUð sem ber
nafniö Islenska 462. I honum er
fjaUað ahnennt um ljóðUst, en þó
mest áhersla lögð á nútímaljóðUst.
Við viljum því skora á þig (án þess
þó aö hafa umboö til þess frá læri-
feörum okkar) að víkka sjóndeUdar-
hring þinn og setjast tneð okkur á
skólabekk 4 tíma á viku og upp-
fræðast um íslenska nútímaljóölist.
Eöa eins og gríska leikritaskáldið
Aiskylos sagði: ,JVIaður er aldrei of
gamaU tUaðlæra.”
Með vinsemd og virðingu
Eggert Jónasson
Þór Sandholt.
A „Þaö hefur mun meira bókmenntalegt
W gildi að kenna Ijóðgreiningu og almennan
skilning ljóða fyrr í skólakerfinu en áður var.”