Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.1983, Blaðsíða 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER1983.
13
aö láta okkur nægja aö reyna aö
afstýra ófriöi á milU þjóöa. Hvernig
gerum viö þaö? Viö afstýrum ófriöi á
milli okkar og hinna austrænu alræöis-
herra meö s vo öflugum vörnum a ö þeir
leggi ekki út í árás á okkur. Þetta
höf um viö varnarsinnar sagt hvaö eftir
annað, tU þess stofnuöum viö Atlants-
hafsbandalagið fyrir 34 árum og vegna
þess höfum viö notið friðar. Þessi
friöur er ekki shalom hinnar helgu
bókar, heldur pax americana, hann er
friöur í skjóli bandarískra kjamorku-
vopna og einskis annars, hann er
kaldur, en má ég heldur biöja um
kaldan friö en heitan ófriö!
Glöggir menn eygja þó fleiri hættur
en af ófriði á miUi vestrænna lýðræðis-
þjóöa og kastalaherranna í Kreml.
Hvaö um deUumar á mUU vestrænna
þjóða sem hafa sennilega ekki verið
haröari frá því að Atlantshafsbanda-
lagiö var stofnað og síöan átökin á
miUi þeirra og hinna fátækari þjóða í
suöri? Ég held 'aö þessar deilur megi
aUar leysa, sumar sennilega meö
samningum valdsmanna, en flestar
meö því ráöi sem best hefur gefist til
þess aö tryggja friö — aö koma málum
svo fyrir aö þessar þjóöir geti haft hag
hver af annarri. Þessar deilur má meö
öörum orðum flestar leysa meö alþjóð-
legu viöskiptafrelsi, með því aö þjóðir
heims skipti meö sér verkum eftir aö-
stæðum í hverju landi og skipti síðan á
vörum á alþjóölegum markaði. Einn
frjálshyggjumaöur nítjándu aldar
orðaði þetta ágætlega: Þú hefur því
minni tilhneigingu til aö skjóta á
náunga þinn sem þú sérö í honum væn-
legri viðskiptavin!
Opnum ÖH hliö
Viö þurfum að opna ÖU hUö, ÖU
landamæri, fyrir vinnuafli, vörum og
fjármagni, binda þjóöir heúnsins
saman meö böndum hagsmunanna.
Viö þurfum aö hleypa þjóöum Þriöja
heimsins út úr fátæktargildrunni með
viöskiptum viö þær — svo að fleiri
þeirra feti í fótspor Japana, Suöur-
Kóreu-manna, íbúa Hong Kong, Singa-
pore og Taívan-eyju. Viö þurfum aö
hætta aUri emangrunar-, hafta- og
verndarstefnu því að það er eitt megin-
upphafiö aö átökum, andúð, úlfúö.
SkUyröin fyrú- friöi eru þannig tvö:
öflugar vamir vestrænna lýöræðis-
þjóöa og alþjóðlegt viðskiptafrelsi. Viö
getum ekki verið viss um aö heimurinn
batni við þessi skUyrði, en ólíklegt er
að hann versni viö þau. Þaö verðum
viö aö láta okkur nægja.
Hannes H. Gissurarson
cand. mag.
Hjá elhmáladeild Reykjavíkur-
borgar liggja nú fyrU- á annað þús-
und umsóknir frá öldruðum um
leiguhúsnæði. Þar af eru 164 86 ára
og eldri. 63 eru húsnæðislausir eöa
með óvíst heimilisfang, þ.e. flakka á
milli ættingja og vina. Þetta eru
ískyggilegar tölur í þjóðfélagi sem
hefur kennt sig viö velferð og félags-
legt öryggi.
A einu ári hafa biöUstar aldraöra
lengst um rúman þriöjung, aöal-
ástæöa þess er sú að eftir aö sjálf-
stæðismenn tóku aftur við stjóm
borgarinnar hefur oröið hmn í fjár-
veitingum til byggmga stofnana í
þágualdraöra.
Á fyrri hluta áttunda áratugarms
tóku borgarfulltrúar í meiri- og
minnihluta höndum saman um aö
gera átak í þessum málum. Ákveöiö
var að vissri prósentutölu af útsvars-
tekjum borgarinnar yröi árlega var-
iöíbyggUigarfyriraldraöa. Stofnuð
var sérstök nefnd 1975, sem átti aö
sjá um framkvæmdina. Arangurinn
varö sá aö á árunum 1977—1982 vom ■
byggö og tekin í notkun fjögur
myndarleg hús, viö Furugeröi,
Lönguhlíö, Dalbraut og Droplaugar-
staöir viö Snorrabraut. Þá komust
margir aldraöir í gott og ömggt
húsnæði. Á árinu 1982 áttu svo að
hefjast framkvæmdir við byggingu
íbúöa viö Seljahlíöar í Breiðholti, en
borgarfulltrúar SjálfstæöisflokksUis
kusu aö fresta því og hófust fram-
kvæmdir þar ekki fyrr en nú í haust
og er áætlað aö þeim ljúki 1986 ef vel
gengur.
Fjárveitingar
Ef Utiö er á hlutfall fjárveitinga af
útsvari til byggmga aldraöra sjáum
viöaö áriö:
1978 varhlutfalliö 6,70%
1979 varhlutfalUö 6,63%
1980 varhlutfaUið 6,70%
1981 varhlutfalUö 6,96%
1982 varhlutfaUiö 5,92%
1983 stefnir hlutf alUö í 3—3,5%
r
Sjálfstæðismenn hafa nánast
stillt klukkuna til baka tU þess tíma
áöur en þaö átak hófst, sem áöur var
á minnst, þó aö fjöldi aldraðra í borg-
inni hafi vaxiö verulega í hlutfaUi •
viö aöra aldursflokka. (1970 voru
borgarbúar 81.684, þar af 6.80167 ára
og eldri. 1982 vom borgarbúar
86.092, þar af 9.66 7 67 ára og eldri.)
Nú er ekkert úrræði í sjónmáU
annaö en SeljahUöar meö 70 íbúöir í
fyrsta lagi 1986. En hvað hefur meU-i-
hlutrnn hugsaö sér aö gera þangað
tu?
I máU Páls Gislasonar, formanns
framkvæmdanefndar bygginga
stofnana í þágu aldraöra í borgar-
stjórn, nú fyrú skömmu þar seiri
þessi mál voru rædd kom ekkert
Guðrún Ágústsdóttir '
„Höfum við leyfi til að láta aldraða búa
við örvæntingu og öryggisleysi vegna ó-
vissu um samastað?”
fram sem benti tU þess aö einhverjar
ráðagerðú væm uppi til þess aö
bregöast viö þessu neyöarástandi.
Því miður.
Viö borgarfulltrúar Alþýöubanda-
lagsins leggjum þaö til að myndaöur
verði starfshópur innan borgarkerf-
isrns sem hafi það verkefiii aö finna
hentugt húsnæði sem breyta mætti á
skömmum tíma í vel búnar og
hentugar íbúöir. Jafnframt veröi
kannaöú möguleUtar á byggingum
sem hægt er aö byggja hratt og ódýrt
án þess að minnka þær kröfur sem
viö gerum tU íbúða og aðbúnaðar
aldraðra.
Dagvist aldraðra
aukin
Ennfremur leggjum viö tU að auk-
in veröi dagvist aldraöra sem er
mjög mikilvægur þáttur í því að
rjúfa þá einangrun sem margir
aldraöir búa nú viö. Nú er rekin slík
þjónusta viö Dalbraut og hefur gefist
mjög vel. Slík dagvist gerú mörgum
kleift aö búa lengur á heimUum sín-
um en eUa.
Fleúi tiltöluleg ódýrar lausnú eru
einnig mögulegar, t.d. að aldraðú
geti keypt sér hoUan og ódýran mat
sem næst heimiU sínu. Sú þjónusta er
nú fyrir hendi á nokkrum stöðum í
borginni en vantar alveg í vestur-
bænum þar sem stór hluti eUUíf eyris-
þega býr.
1165 á biðlista
Þórir Guöbergsson fuUtrúi í elU-
máladeild borgarinnar hefur bent á
að hluti þess fjölda sem nú bíður, sé
heimiUslaus og aö búið sé aö segja
þrefalt fleirum upp húsnæðinu.
„Þetta fóUc veröur á vergangi næstu
mánuöina og maður getur ekkert
gert,” sagöi hann. Hann tUtók enn-
fremur tvö dæmi: 92ja ára gömul
kona var flutt heim nýlega eftir dvöl
á sjúkrahúsi. Hún býr ein á annarri
hæö og kemst ekki hjálparlaust upp
og niður stiga. Annaö dæmi er af 86
ára konu sem býr ein uppi í kvisti.
Hún hefur þrisvar sinnum í sumar
og haust fengiö áfall og liðið yfir
hana. Enn er hún alein á sama staö.
Hvað á aö hafa forgang í þjóö-
félaginu? Höfum viö leyfi tU aö láta
aldraða búa við örvæntingu og
öryggisleysi vegna óvissu um sama-
staö? Kynslóð sem hefur skilaö sínu
ævistarfi og lagt grundvölUnn aö
þeirri velferö sem viö hin yngri höf-
umbúiðvið.
Er það forsvaranlegt aö láta
aldraða bíða í biðröðum árum saman
áöur en hægt er aö veita þeún úr-
lausn? Á Dalbraut er biðlisti fólks
úr forgangsflokki svo langur nú aö
þaö tæki 22 ár að tæma hann.
I fjárhagsáætlun borgarinnar 1984
sem nú er aö líta dagsins ljós er gerð
tillaga um aö verja tæpum 19
milljónum í lagninu gervigrasvaUar
fyrir knattspyrnumenn, en sú upp-
hæð er aðeins brot af heUdarkostnaöi
viö gervigrasiö. Hvemig væri aö
fresta þeúri framkvæmd þar tU
betur árar? Ég leyfi mér að fuUyrða
aö neyð aldraðra er stærri en neyð
knattspyrnumanna.
Guörún Ágústsdóttú
borgarfulltrúi.
flugeldasýningum og ríkisdiskótek
fyrú þrjátíu íbúöaverö gerið þið svo
vel. Nóg er úrvalið. Og tuskubúöin sem
fór á hausinn fyrir mánuöi er aö opna
aftur á morgun undú nýju nafni. Inn-
réttingar sérhannaðar og sér-
smíðaðar. Uppfull af dýrustu vörum
utan úr heimi. Meira úrval í næstu
viku. Nógú seðlar, nóg „krít”. Ekkert
mál.
F/ótti
Þessi glysheimur á ekkert skylt viö
raunveruleikann sem Islendingar
standa nú frammi fyrú. Þetta er fals-
mynd. Flótti frá veruleikanum.
Draumsýn sem Islendingar vUja af
einhverjum ástæöum dauöhalda í. Þeir
vilja ekki horfast í augu viö erfiðleik-
ana; viö afleiöingar eigin athafna.
Mig grunar aö á bak við hjá ýmsum
blundi jafnvel óskin um aö búa annars
staöar en á því óblíöa landi sem núhf-
andi kynslóð er búin aö blóömjólka.
Kannski í þeúri gerviveröld sem
Islendingar hafa séö gegnum glasa-
botna í sólarlandaferöum og heims-
reismn og halda aö sé í útlöndum. Æ
fleiri tala með lítUsvúöingu um, ,hólm-
ann”. Svo mikill „heimsborgara-
bragur” er jafnvel oröinn á Islend-
ingum að sú er skoðun fjölmargra að
íslenska skólakerfiö eigi aö meöhöndla
þjóöerni okkar og sögu af vísindalegu
náttúruleysi. Gera uppvaxandi kyn-
slóð aö hlutlausum og tUfinninga-
köldum skoðendum; aö áhugalitlum
áhorfendum utanhjá.
Kjarni má/sins
I blaðagreinum hef ég haft orö-
skrípasmíð fræösluyfirvalda aö háði
og haft stór orö um þau „vísindí” að
skipta út námsefni í Islendingasögu
fyrir annað um samfélag bavíana.
Þessi gerð er þó ekki kjami málsins.
Hann er að með þessum breytingum er
veriö aö draga úr því hlutverki skóla-
kerfisins að ala upp Islendinga.
Vel má vera að lýsing skólabóka á
íslensku þjóöinni, baráttunni í 1100
ár og afreksmönnum hennar, hafi
veriö hlutdræg og gert miklu meúa úr
forfeörum okkar, afrekum okkar,
þjóöerni okkar og landi okkar en rétt-
lætanlegt er frá sjónarmiöi hins stóra
heims. En hver getur lýst af óhlut-
drægni því sem hann ann ?
Byggist ekki öU væntumþykja á hlut-
drægni; ofmati á kostum og vanmati á
göUum? Er slík „hlutdrægni” ekki í
rauninni tUfinningaleg undirstaða
okkar, hvort sem rætt er um ást okkar
á skyldmennum eöa á þjóðinni, land-
inu, sögunni? Hvað hafast þeú að sem
vísvitandi ætla sér aö skipta náttúru-
lausu og ísköldu „hlutleysi” inn á fyrú
slíka „hlutdrægni”? Hvaöan kemur
þeim vald til þess? Ekki frá því Alþingi
Islendinga sem ég þekki. Svo mikið er
víst.
Hver eru rökin ?
Hvaöa þjóö í veröldinni beitú ekki
skólakerfi sínu meðvitað til þess að
reka jákvæðan áróöur fyrú þjóöerni,
Kjallarinn
Sighvatur Björgvinsson
þjóðarstolti, fórnfýsi og ást á landi
sínu. Höfum viö Islendingar efni á að
draga úr slíku uppeldisstarfi jafnvel
þótt sanna megi aö námsefni og
kennsluhættir hafi verið hlutdræg
þjóðinniívU?
An efa eru PóUand og Tansanía
merkUeg ríki; í augum heimsins
sjálfsagt merkUegri en okkar litla
þjóðríki. Réttlætir það að námsefni um
þessi ríki komi aö verulegu leyti í
staðinn fyrir fræöslu um ættland okkar
og þjóðarsögu í tvo vetur á grunnskóla-
stigi? Svar mitt er nei.
Án nokkurs vafa má margt gott
segja um hið nýja námsefni í sam-
félagsfræði. Réttlætú það, að slíkt
námsefni komi í staöinn fyrir mörg
hundruö ár af Islandssögunni og
fræðslu um okkar næstu og nákomn-
ustu granna? Svar mitt er nei.
Sjálfsagt má til sanns vegar færa aö
lýsingar í eldra námsefni á íslenskum
afreksmönnum séu hlutdrægar og þar
sé gert of mikið úr ýmsum atburðum
þjóöarsögunnar. Réttlætú þaö slíkt
náttúruleysi í uppeldi og uppfræðslu aö
íslenskur unglingar ljúki skyldunámi
og hef ji nám í „alvöruskólum” allsend-
is óvitandi um ýmsa þá einstaklinga og
atburði úr 1100 ára sögu þjóðarinnar
sem hlýjaö hafa Islendingum um
hjartarætumar kynslóð fram af kyn-
slóö? Mitt svar er nei.
Þekkingarskortur?
Ég vísa því alfariö á bug að hér mæli
ég af þekkingarleysi. Ég er ekki aðeins
alinn upp á heimili þar sem skóla- og
fræðslumál (m.a. þessi „nýbylgja”)
voru daglegt umræöu- og viöfangsefni;
ég hef ekki aðeins sjálfur stundaö
kennslu; ekki aðeins mörg nákomn-
ustu skyldmenni mín og tengdafólk eru
kennarar heldur er ég einnig foreldri
og á börn á ýmsum skólastigum og
með mismikla námshæfileika. Ég veit
um hvað ég er aö tala, ég veit við
hverja ég deili, ég veit um hvað og ég
veit hvaö ég vil.
Hverfum aftur heim
Eins og nú er komiö fyrir þjóðinni
megum viö ekki eyöa meúi tíma í
heimi gerviveralda og glysgúni. Viö
höfum ekki heldur efni á leikaraskap
og náttúrulausum gervivísindum í
uppeldis- og skólamálum. Okkar bíöa
miklú erfiöleikar er við sjálf höfum
átt drýgstan þátt í að skapa meö
óstjórn og flótta frá veruleikanum. Á
þeim sigrumst viö ekki nema meö
miklu átaki og fómum sem fólk vill á
sig leggja vegna þess aö þaö vill
varðveita frjálst og óháö þjóöríki á
Islandi; vill áfram vera Islendingar.
Viö þurfum því að hafa okkur á brott
úr loftköstulunum og koma okkur
niöur á jöröina á okkar eigin harö-
býla landi.
ísiand þarfnast
ísiendinga
Þar þurfum viö nú á Islendingum
aö halda sem af stolti fyrir þjóöerni
sínu og ást á landi sínu eru reiðubúnir
til fórna til þess aö stööva þá rán-
yrkju sem stunduð hefur verið af
okkur sjálfum á auölindum landsins
og möguleikum þjóöarinnar til lífs-
bjargar. Viö verðum aö svara spum-
ingunni hvort við höfum þann dugnað,
þá fyrúhyggju og þann þroska, sem
harðbýlt land okkar krefst af þeim
sem það vilja byggja. Eigi svariö aö
vera játandi veröur það aö byggjast á
Islendings eöli; á stolti okkar, ást
okkar og þekkingu okkar á þvi sem
ísleriskt er. Skólakerfiö veröur aö
hjálpa þjóöinni til þess aö viðhalda því
þjóðarstolti sem gerði okkur að sjálf-
stæöu fólki. Með þeim breytingum sem
geröar hafa verið á námsefni skyldu-
námsstigsins er verið að draga úr því
hlutverki grunnskólanna. Því er ég á
móti.
Að sú breytmg eigi sér vísindalega
stoö er mgl. Vísindi tjá skýra hugsun
skiúnerkilega. Þaö era grautarhaus-
amir sem þurfa óskiljanleg orðskrípi
til þess aö loka á sér pottinum. Sú
iöja nefnist á nýíslensku „hjáfræöi”.
A alþýöumáli bull.
Sighvatur Björgvinsson,
fyrrv. alþingismaöur.
. er verið að draga úr því hlutverki
skólakerfisins að ala upp íslendinga.”