Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1984, Qupperneq 12

12
Útgáfufélag: FRJÁLS PJÖLMIÐLUN HF.
Stibrnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. E YJÓLFSSON.
Framkvæmdastjériogútgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarveröá mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblaö 25 kr.
Húsnæðismál eru enn einu sinni í sviðsljósi. Þarf
engan aö undra, svo alvarlegt sem ástandið er á þeim
vettvangi. Húsnæöisekla fer vaxandi, opinber fyrir-
greiðsla til húsbyggjenda fer þverrandi og möguleikar
ungs fólks til að verða sér úti um viðunandi húsnæði fer
versnandi. Verðtrygging lána og afborgana veldur því að
íbúðakaupendur reisa sér hurðarás um öxl, lög um leigu-
íbúðir eru ekki virt og stórir árgangar af ungu fólki, sem
nú er að hefja búskap, skapa eftirspurn langt umfram
framboð á íbúöum.
Islendingar hafa löngum viljaö búa í sínu eigin hús-
næði. Aö eiga þak yfir höfuðið hefur verið metnaðarmál
hér á landi og raunar hefur það verið blóm í hnappagati
hins íslenska velferðarríkis aö sjálfseignarformið hefur
dafnað í krafti dugnaðar einstaklinga og með myndar-
legri aðstoð húsnæðislánakerfisins.
En aðstæður hafa breyst. Nú dugar dugnaður skammt
vegna þess að verðbólgan greiðir ekki lengur niður
skuldirnar. Ungt fólk er ekki tilbúið til þess í dag að eyða
bestu árum ævi sinnar í byggingarstrit og skuldabasl sem
engan enda tekur. Húsnæðislánakerfið reynist heldur
ekki sá stökkpallur sem fleytt getur fólki yfir verstu hjall-
ana. Hlutfall lána af kostnaði við byggingu og kaup hefur
hríðlækkaö.
Sigtúnshópurinn, sem stofnaður var í haust, er gott
dæmi um þá örvæntingu, sem gripið hefur um sig meðal
húsbyggjenda, þeirra sem lentir eru í vítahringnum.
Samtökin Búseti eru annað dæmi um viðhorfin hjá
þeim, sem eru í húsnæðishraki, en hafa ekki enn treyst
sér til að stinga sér til sunds.
Ungt fólk er einfaldlega að grípa til eigin ráða, leita
ráða til sjálfsbjargar og kalla á hjálp.
Enginn segir aö þetta fólk, sem stendur aö Búseta, vilji
ekki eignast sitt eigið húsnæði í stað þess að kaupa sér
leigu, með öllum þeim göllum sem því fylgja. En Búseti
er afsprengi breyttra aðstæðna sem er afleiðing þess að
sjálfseignarfyrirkomulagið hefur ekki verið verndað.
Stjórnmálamenn og flokkar, sem standa vilja vörð um
sjálfstæði einstaklinganna, hafa brugðist. Þeir hafa látið
húsnæðislánakerfið drabbast niður og fælt nýjar kyn-
slóðir frá þeirri eðlilegu viðleitni að eignast þak yfir höf-
uðið.
Núverandi ríkisstjórn hafði uppi stór orð um stóraukin
framlög til Byggingasjóös. Félagsmálaráðherra virðist
áhugasamur um að fylgja þeim loforðum eftir.
Brytingar í húsnæðislöggjöfinni, sem nú eru til
meðferðar á Alþingi, stefna í rétta átt. En meðan fjár-
magn skortir og Byggingasjóður reynist ekki fær um að
hækka lánshlutfallið er ný löggjöf pappírsgagn eitt.
Þetta verða menn að skilja. Þaö er heimskulegt að
setja sig upp á móti samvinnu um kaupleigu á sama tíma
og kerfið sjálft hrindir fólki frá sjálfseignarleiðinni,
meðan löggjafar- og fjárveitingarvaldið mætir ekki lág-
marksþörfum til að hjálpa fólki af stað.
Húsnæðissamvinnufélög á borð við Búseta eiga rétt á
sér, enda hljóta allir að vera frjálsir að því að taka
ákvöröun um hvaða eignar- eða leiguform hentar þeim
best. Deilur um sérstaka fyrirgreiðslu til slíkra félaga
ættu hinsvegar að vera óþarfar ef fjárhagur Bygginga-
sjóðs er bættur og lánshlutfall til húsnæðismála hækkað.
Þar með yrði ranglæti og mismunun útrýmt og allir
stæðu jafnt að vígi. Stjórnarflokkarnir lofuðu almennum
úrbótum en ekki forréttindum. Þeir lofuðu endurbótum á
húsnæðislánakerfinu fyrir alla. Ekki bara fyrir suma.
ebs
DV. MIÐVIKUDAGUR 9. MAl 1984.
Lánsréttur
Búseta er
ótvíræöur
Að gefnu tilefni mun ég hér gera
grein fyrir því á hvern hátt húsnæðis-
samvinnufélagið Búseti mun aðsam-
þykktu húsnæðisfrumvaipi félags-
málaráðherra eiga ótvíræðan rétt til
80% lána til 31 árs til byggingar
leiguíbúða með búseturétti.
Beint tilefni þessarar greinar er
ákveðinn misskilningur sem gætt
hefur í málflutningi Halldórs
Blöndals alþingismanns.
Lagalegur réttur Búseta
C. liður 33. gr. húsnæðisfrumvarps
ríkisstjómarinnar, sem þessa
dagana er verið að afgreiða á
Alþingi, fjallar m.a. um lán til
félagasamtaka er byggja leiguibúðir
fyrir félagsmenn sína. I athuga-
semdum við frumvaipið er þetta
skýrt á eftirfarandi hátt:
„Þegar rætt er um félagasamtök
(...) sem framkvæmdaaðila við
byggingu leiguibúöa eru höfð í huga
(...) samtök leigjenda, verkalýðs-
félög og fleiri hagsmunaaðilar sem
myndað gætu samtök til þess að
byggja leiguíbúðir til afnota fyrir
félagsmenn eða til leigu á almennum
markaði”.
Þarna er á ótvíræðan hátt gert ráð
fyrir því í húsnæðisfrumvarpi ríkis-
stjórnarinnar að samtök leigjenda
geti staðið að myndun félagasam-
taka sem byggi íbúðir fyrir félags-
menn sína eöa fyrir almennan
markað. Stofnun Búseta að frum-
kvæöi Leigjendasamtakanna fellur
augljóslega algeriega að þessu
markmiði.
Fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins
opnaði fyrir Búseta
I allt fyrrasumar starfaði á vegum
Leigjendasamtakanna undir-
búningsnefnd að stofnun húsnæðis-
samvinnufélags. Viö sem vorum í
þeirri nefnd vorum í nánu sambandi
við húsnæöismálanefnd félagsmála-
ráðherra sem þá vann að gerð þess
frumvarps er nú er til meðferðar í
þinginu. Formaður nefndarinnar var
Jóhann Einvarðsson, aðstoðarmaður
félagsmálaráðherra, og annar
tveggja fulltrúa Sjálfstæðisflokksins
var Gunnar S. Bjömsson, sem einnig
er fulltrúi flokks síns í húsnæðis-
málastjóm. I fyrrahaust átti undir-
búningsnefnd Leigjendasamtak-
anna að stofnun húsnæðissamvinnu-
félags fund með þeim Jóhanni og
Gunnari S. Bjömssyni, þar sem þeir
báöir, ekki síður fuíltrúi Sjálfstæðis-
flokksins, skýrðu okkur frá því, að í
því húsnæðisfrumvarpi sem þá var í
burðarliönum, yrði opnað á lánveit-
ingar til húsnæöissamvinnufélaga.
Jóhann Einvarðsson tók svo til
máls á stofnfundi Búseta þann 15.
október 1983 og skýrði þar opinber-
lega frá fyrmefndri opnun til handa
Búseta í frumvarpinu. Sama atriði
hefur Alexander Stefánsson félags-
málaráðherra endurtekið aftur og
aftur í allan vetur, nú síöast á föstu-
daginn var, er hann kvaddi sér hljóðs
við atkvæðagreiðslu og geröi grein
fyrir atkvæði sínu með því enn á ný
að vísa til hins ótvíræða lánsréttar
Búseta í frumvarpinu.
Þorvaldur Garðar
hlynntur leiguíbúðum
félagasamtaka
Fyrir Alþingi lá í fyrravetur
stjómarfrumvarp um húsnæðismál
meö nákvæmlega sömu ákvæðum og
nú um ieiguíbúöir á vegum félaga-
samtaka. Stjómarmenn Leigjenda-
samtakanna ræddu þá m.a. við Þor-
vald Garðar Kristjánsson alþingis-
mann, þáverandi formann félags-
málanefndar efrí deildar Alþingis,
núverandi forseta Sameinaðs
Alþingis, sem um langt árabil hefur
verið höfuötaismaður Sjálfstæðis-
flokksins í húsnæðismálum. Þor-
valdur Garðar tók okkur fulltrúum
Kjallarinn
JÓN RÚNAR
SVEINSSON
FORMAÐUR BÚSETA
Leigjendasamtakanna mjög vel og
tjáði sig eindregið hlynntan bygg-
ingu leiguibúða á vegum félagasam-
taka á borö viö Leigjendasamtökin.
Til áréttingar lagði Þorvaldur
Garðar ásamt fleiri þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins fram frumvarp
sem m.a. innihélt ákvæði er gengu
til móts við óskir Leigjendasamtak-
anna um hærra lánshlutfall og lægri
vexti til byggingar leiguibúða á
vegumfrjálsra félagasamtaka.
Hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn nú snúist gegn Búseta?
Af því sem hér hefur verið sagt er
ljóst, að tveir helstu frammámenn
Sjálfstæðisflokksins í húsnæðis-
málum, þeir Þorvaldur Garðar
Kristjánss. og Gunnar S. Bjömsson,,
hafa, að minnsta kosti hingað til,
verið hlynntir byggingu leiguíbúða á
vegum óháðra félagasamtaka. Eg
hlýt því að taka undir þau ummæli
Alexanders Stefánssonar í Morgun-
blaðinu á dögunum að afstaða
Halldórs Blöndais kemur eins og
skrattinn úr sauðarleggnum.
Hefur Sjálfstæðisflokkurinn, eftir
að hafa hingað til samþykkt opnun
húsnæöisfrumvarpsins á húsnæðis-
samvinnufélögin, nú snúist gegn
Búseta, eða er Halldór Blöndal ef til
vill einangraður með sinn undarlega
misskilning á ákvæðum húsnæðis-
frumvarpsins?
fp „Þarna er á ótvíræðan hátt gert ráð fyrir
því í húsnæðisfrumvarpi ríkisstjórnarinn-
ar að samtök leigjenda geti staðið að myndun
félagasamtaka sem byggi íbúðir fyrir félags-
menn sína eða fyrir almennan markað.”
Jón Magnússon lögfræöingur, for-
maöur Neytendasamtakanna og vara-
þingmaður Sjálfstæðisflokksins, iagði
það nýlega til, að þjóöaratkvæða-
gréiösla yrði um bjórmáliö. Og sam-
kvæmt skoðanakönnun DV eru flestir
þingmenn fylgjandi slíkri þjóðar-
atkvæðagreiðslu, þótt meirihluti
þeirra sé á móti því að fella úr gildi
bannið viö framleiöslu og sölu bjórs
hérlendis. Mig langar til aö leggja orð í
belg um þetta mál, því aö umræðumar
um það snúast enn sem komiö er
fremur um aukaatriði en aðalatriðl
Á meirihlutinn að ráða
drykkjusiðum minnihlutans?
Eg spái þvi, að í þjóðaratkvæða-
greiðslu verði samþykkt að fella úr
gildi banniö við framleiðslu og sölu
bjórs. Og ég er sjálfur þeirrar skoð-
unar, að fella eigi bannið úr gildi. Það
styðst ekki við nein skynsamleg rök og
hefur aldrei verið fáránlegra en nú:
Menn geta keypt bjór í Fríhöfninni og
flutt inn í landiö, og á bjórkrám í
Reykjavík og á Akureyri er selt bjór-
líki. Spurningin er ekki, viröist mér,
hvort bannið verður fellt úr gildi,
heldur hvenær það veröur gert og
hvemig. En þrátt fyrir þetta hvort
tveggja — spá mína um úrslit þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar og eigin skoðun
— er ég á móti þjóðaratkvæðagreiðslu
um málið. Hvers vegna?
Ég er á móti þjóðaratkvæöagreiðslu
um bjórmálið, vegna þess að meiri-
hlutinn á ekki að ráða því, hvort
einstaklingarair drekka bjór eða ekki.
Ótímabærar
athugasemdir
HANNES H.
GISSURARSON
CAND. MAG.
ekki náunga þeirra. Samkvæmt því
mega þeir drekka bjór, en tæplega
neyta berserkjasvepps, svo aö teídö sé
dæmi.
Einkamál og stjórnmál
Þaö, sem ég er að reyna að segja, er
það, að sum mál eru ekki í verkahring
neinna valdsmanna. Þau eru ekki í eðli
sínu stjórnmál, heldur einkamál
manna. Mér finnst þessi greinarmunur
alls ekki gerður nægilega oft í
umræðum, ekki heldur í umræöunum
um bjórmálið. Leyfið mér að skýra
þetta. Segjum sem svo, aö úrslit
þjóðaratkvæðagreiðsluimar verði
önnur en ég spái — meirihlutinn sam-
þykki aö fella ekki úr gildi bannið við
framleiðslu og sölu áfengs bjórs.
Hagga slík úrslit einhverju? Þau
hagga að mínum dómi engu. Meirihlut-
inn hefur eftir sem áöur engan rétt til
að banna minnihlutanum að drekka
bjór.
W „Réttlæti er ekki sótt í kjörklefana. Meiri-
hlutaræði hlýtur að takmarkast við þau
mál, sem eðlilegt er, að meirihlutinn ráði ein-
hverjuum.”
Þeir eiga sjálfir aö ráða því. Sum mál Hitt er annað mál, að meirihlutinn
eru einkamál manna, eiga ekkert kann aö taka sér vald til að ráða
erindi inn í kjörklefann. Eg er þeirrar drykkjusiðum minnihlutans. Það er
skoðunar, að það sé einkamál manna, ekkert nýmæli, að menn neyti afls-
hvaö þeir leggi sér til munns, skaði það . munar, sætti sig ekki við, að aðrir hafi