Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1985, Síða 18

18
DV. FIMMTUDAGUR10. JANUAR1985.
<ff * I&r
■W**) Jt>*gMuí.h.-l )• hi<*w»u, .-u. |! w,--
**£?**■ (1"*9 ‘i <tw-*íí*<» v:ailI
I éLwtííyyojv.t ^Umíj«íiíj.„9
iTKftl „.I tefA***** Ht » ,
~,Hk‘*'AA^hí<T^c\ii>'í JK/áíL-
J fnmíiv ytwA « d 4n*1mu* > *,k &w4ftnðá'
í«»fe/" 5 "j W; * v’é'lti* frn t* f*Í4 tr
\pyf e iUt ►tðjJ tín t?t ‘ 3 *
^ JSuúírt fímtrtvitilsA t^jittártnrtjcm^ct« wj Í^J cm«n
-*j>giái4 fmmtf gisUí^Jij fy:»»«.' AljílS /cttu 0-<lSmí fe«S/t'
' |an>t[Sí^a«5ni>A-«o»jr4WhIiA
lj«rmA rt ijolu fm f«U«x»n'!CjJ bw|fjfjl /CÍrt.K’f
tVfl«4»W tóT* ^(T».v>u- Irljsl"
~t tjítth fföijt fttWfrt% l jiv
•”j híja Vrtf,ttl vSljrtllt'fí (,‘tófh. i f’trt V
-líltyJ |e(tlew í (fffcitt-. ijrt|sSi ^“jkbijt rtn íjwjjíi
« MtiSjiff ” ■ SjfT >«,• K fgrtwrtil) ^
'jAliJrtxii !}CfV“írt'. JjldjfrmWtÚ^rtlc/n VíVjSWrtl j.
VujJU, m, #'«m^,u jjuítfc, af.
• tujJirtjVm ^
<j-u jyaiiiT .
;!W
-«»*6.*5w
& m Sij>.,4 £■- 'ú~'v-r“ -fjf .
WW«
;; \
A^r - v - v -r - «. u
ÍVistt«-i- a»«»*?>*»fV*8« i»^»^

f1*!,
xr.rt rti*«* •' * “*'*••
*U$«> VI
..../ ^ tug*%s VI aMSVSR. V a&feffsfs»«> v&íi
1 %aT*& *}***■ * =
, #•*"• jj^wtrtuí 3»1« «.v|tí#».^<»wiK í<at|i«i. v«*8<u««?
* «Ovtt- vV tXíiKiii'r; :*..\ , vj/ ., ," " ’
a^t n>W^^
Í'íhtí tajj flf; .^;
3»HT4U' 9cu® <“*»«* 2 «’**** VítÖAU'i *? ^
**"* **^í-X'^y^Wt tt
'-u&ta*'2á*Zuri>TTTJ *”*&**&SrtwmvvAsa.n,
XZ«*'^‘*Ki'vxaé**> '"‘*»s«*» *<)**> t,.w.^!.t!íTO*öf
-awf^f ,,!' vi ,w
,«) 'osrtartt*-. VS¥ 3 Srt-iK .fH kugtttSi
tts>«» « v
-. aifrlftt* jáaftttntton ojiirttttt Vft»é,» 9aa S5
. f-æ %c30?’ í v»3<»m«8» 1»»* a safljf fcav <*£- >.,.f ,
fw.’ ¥(Vií>j'!a;fHvrt««(íott,m >■;.«='i.',<-
,-a, k#*ii |Hrt X X»Bc.**» t'.V’rtt** JW*Xí„8e r‘’'
»«! wrv«ú f -vv............
it¥*‘ lsfeH»*íe«
^..ijrtltóls 'ltíHvr rtí fuomin'ij ~ 'w
aa tjslji WTa i éqr ti_y<: J ýahgm''
,'' ■■ V ■>"■«. -.■ < .,,•’ ..... ..-v, ,
Sigurðarregistur nefnist þetta
handrit. Þar stendur: „meðtók
herra Guðbrandur Þorláksson vald
og umsjón Hóladómkirkju og allra
hennar eigna i föstu og lausu. Var
honum svofelldur reikningsskapur
gjörður ó friðum peningum og
ófriðum, kvikum og dauðum,
föstum og lausum." í Sigurðar-
registri er að finna allar úttektir
Hóla frá 1525 er Jón Arason tók við.
Þótt biblía Guöbrands hafi veriö
stórvirki mikiö og aöaltilefni
sýningarinnar í Bogasal Þjóöminja-
safns, þá er reynt aö gefa sem f jöl-
breyttasta mynd af bókaútgáfu
hans. Þar er aö finna elstu bækur,
sálmabækur, bækur hans eftir
Lúther, bók eftir Guöbrand sjálfan,
þá bók sem varö aðalheimild Passíu-
sálmanna, Guöbrandsbibliu,
ljósprentanir hennar, bækur tengdar
bibÚunni og loks veraldlegar bækur.
Guðbrandsbiblía —
draumur allra bókamanna
Utgáfa Guðbrandsbiblíu er taliö
eitt mesta afrek í íslenskri bókagerö,
miðað við tæknilegar aöstæöur og
fjárhagslegt bolmagn. Aö bókarlok-
um stendur aö endað hafi veriö viö
hana6. júní 1584.
Til styrktar útgáfu biblíunnar
bauö konungur árið 1579 aö hver
kirkja skyldi leggja einn dal til
prentunarinnar og einnig aö hver
kirkja skyldi kaupa hana. Auk þess
lagði konungur fram 200 dali. Verö
biblíunnar var 8 til 12 dalir eöa 2 til 3
kýrverö.
Upplagið var um 500 eintök og er
Verk Guðbrands biskups kynnt í Þjóðminjasafninu:
Var hann afkasta-
mesti bókaútgef-
andi allra tíma?
I Þjóðminjasafni stendur yfir
þessa daga sýning þar sem kynnt er
bókaútgáfa, kortagerö og smíöar
Guöbrands biskups Þorlákssonar.
Er þaö Einar Gunnar Pétursson
cand. mag. sem sett hefur sýning-
una upp til aö varpa örlitlu ljósi á
einn mikilhæfasta biskup í lútersk-
um sið.
Afkastamesti bóka-
útgefandi allra tíma?
Sýning þessi er hin fjölbreyttasta.
Þar eru sýndar 18 bækur úr prent-
smiðju Guðbrands og 2 aukaeintök
biblíunnar. Einnig eru þar nokkrar
bækur til viöbótar, svo og ýmsir grip-
ir aörir er tengjast honum meö ein-
hverjum hætti og útgáfustarfsemi
hans.
Guðbrandur biskup stýröi prent-
verki í rúm 50 ár í kringum aldamót-
in 1600. Á þeim árum voru prentaöar
á Hólum og Núpufelli um 100 bækur
sem hlýtur að teljast mikil og góö
afköst á þeim tíma. Af þessum
Yfirlitsmynd frá sýningunni.
Tvö prentmót með myndum af Guðbrandi biskupi ásamt afþrykki. Mótin
komu úr Prentsmiðju íslands 1868.
Einar Gunnar Pótursson stendur við pródikunarstól úr Hólakirkju, síðar
Fagraneskirkju. Á hliðunum eru myndir guðspjallamannanna og Krists, á
Markúsi virðist maga þekkja andlitsdrœtti Guðbrands biskups. Þá hefur
orð leikið á þvi að Guðbrandur sjálfur hafi skorið stólinn.
(DV-myndir KAE)
bókum er talið að Guðbrandur hafi
samiö, séö um útgáfu á, þýtt, skrifað
formála eöa á annan hátt verið
viðriðinn um tvo þriöju allra þeirra
bóka. Því er ef til vill ekki fjarri lagi
aö telja Guöbrand Þorláksson biskup
einhvem mikilhæfasta og afkasta-
mesta bókaútgefanda allra tíma.
Þessar kistur smiðaði Guðbrandur. Til vinstri er kistill sem hann smiðaði
handa Kristinu, dóttur sinni, til hægri f arðakoffort hans sjálfs.
því meira til af biblíunni en nokkurri
annarri bók frá svipuöum tíma.
Guðbrandsbiblía er elsta íslenska
bókin sem bókamenn getur dreymt
umaðeignast.
Guöbrandur þýddi bibbuna eftir
þýskri biblíu Lúthers, Vúlgötu, það
er latneskri biblíu, og loks biblíu
Kristjáns in. Meö Guöbrandsbibbu
varð íslenskan 17. þjóötungan sem
bibh'an var öil prentuð á.
Faðir hans var líka prestur
Guðbrandur Þorláksson fæddist
áriö 1541 eöa 2, en heimildir greinir
þar á um, að Staðarbakka í Miöfiröi.
Var faðir hans prestur þar. Guð-
brandur varð stúdent úr Hólaskóla
og heyrari, þaö er aðstoðarkennari,
þar veturinn á eftir. Þá hélt hann til
náms viö háskólann í Kaupmanna-
höfn. Aö því loknu gegndi hann rekt-
orsstarfi við Skálholtsskóla um
þriggja ára skeiö, síðar prestur að
Breiöabólstað í Vesturhópi þar til ár-
ið 1570 aö hann var kvaddur af kon-
ungi til biskupsembættis á Hólum.
Gegndi hann þvi embætti til dauöa-
dags eða í 56 ár.
Sýningunni í Bogasal Þjóðminja-
ssifns lýkur í janúarlok. -KÞ