Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1985, Blaðsíða 14

14
DV. FIMMTUDAGUR 20. JUNI1985.
Menning Menning Menning Menning
Myndlist
Sambandið rofnar
Þó ber hún vott um að á sjöunda
áratugnum hafi sambandið við
vaxtarbrodd íslenskrar myndlistar
rofnað, sennilega vegna of þröngrar
skilgreiningar safnstjórnar á mynd-
list. Sú þröngsýni kom aðallega niður
á SUM-hópnum sem sést á þvi að
listasafnið á engin verk eftir Sigurð
Guðmundsson, Rósku, Sigurjón
Jóhannsson og Níels Hafstein en eitt
verk eftir þá Hrein Friðfinnsson og
Magnús Pálsson. Síðan þyrfti að
fletta upp í skrá yfir erlend listaverk
til að komast aö þvi aö safnið á ekki
heldur eitt einasta verk eftir Diter
Rot.
Það er svo ekki fyrr en 1978 að
safnið breytir um stefnu og fer að
bera sig eftir nýlist. Þá er það búið
að missa megnið af henni í
hendurnar á Nýlistasafninu.
En hér erum við að skeggræða um
safnið, ekki bókina. Það fylgir því
góð tilfinning að handfjatla þann
langþráða kostagrip. Megi Listasafn
Islands standa að fleiri slíkum.
AI
Tryggvi Ólafsson - Vorkoma, 1979.
Gerflur Helgadóttir — Orgelfúga, c. 1960.
HUNDRAÐ
ÁRA AF-
MÆLIÐ
Snorri Arinbjarnar — Telpur með brúðu, 1943.
Listasafn íslands,
1884-1984
Eins og flestir þeir sem hafa at-
vinnu af, eða áhuga á, myndlist, set
ég mig sjaldnast úr færi aö kaupa
myndaskrár þeirra safna sem ég
skoða úti í löndum. Þessar skrár eru
ómetanlegar heimildir um lista-
verkaeign þeirra, þá listamenn sem
verk eiga í söfnunum, stefnu safn-
anna í listaverkakaupum og mynd-
listarsögu landanna.
Væri ég útlendingur á Islandi veit
ég satt að segja ekki hvort ég mundi
tíma aö kaupa mér hina nýju og veg-
legu myndaskrá Listasafns Islands á
tæpa 100 dollara. En hér er heldur
ekki um venjulega myndaskrá að
ræða heldur afmælisrit með 217
myndum af listaverkum, þar af 169 í
lit. Og þótt grein dr. Selmu Jónsdótt-
ur um sögu safnsins sé jafnharöan
þýdd á ensku er þetta hátíöarútgáfa
fyrir Islendinga f yrst og fremst.
Legíó ágætra manna
Eg vona að það flokkist ekki undir
goðgá að stinga upp á þvi að í náinni.
framtíð verði gefið út ódýrt rit, í
svipuðu formi og sýningarskrár
safiisins, meö myndaskránni einni,
ásamt meö nokkrum s/h myndum. I
leiðinni mætti bæta úr einni vöntun
afmælisritsins og prenta skrá yfir er-
lenda listaverkaeign safnsins, en sú
skrá er einnig mikilvæg heimild um
listpólitik á hverjum tíma. ar með er
eiginlega lokið aðfinnslum mínum
um þessa tímamótaútgáf u sem slíka,
ef aðfinnslurskyldi kalla.
Ljóst er að legíó ágætra manna
hefur lagst á eitt um að gera bókina
vel úr garði. Kassagerð Reykjavikur
er ábyrg fyrir litgreiningu, filmu-
vinnu og prentun og gaf hluta af
þeirri vinnu. Hún hefur tekist aldeilis
prýðilega, þótt enn skorti herslu-
muninn á að litprentun á Islandi sé
eins trú frummyndum og slík prent-
un úti í hinum stóra heimi.
Með klassísku sniði
Upp á ljósmyndarana, Kristján
þeirri staðreynd að engin mynd úr
rúmlega 200 verka dánargjöf Karls
Dunganon er talin birtingar virði. Þó
eru fáar myndir í Listasafni Islands
sem vekja eins mikla furðu og áhuga
erlendra listfræðinga eins og myndir
Dunganons.
Hugsjónamaður
Meöal efiiis í bókinni er áöurnefiit
sögulegt yfirlit dr. Selmu Jónsdóttur,
myndir og myndalisti, ljósmyndir úr
starfsemi safnsins, listi yfir gefend-
ur íslenskra verka, sýningar í safn-
inu á tímabilinu 1950—1984 og ljós-
myndir úr nýbyggingunni að Frí-
kirkjuvegi 7. Að myndalistunum
slepptum, er e.t.v. mestur akkur í
grein dr. Selmu. Hún segir ítarlega
frá stofnun safnsins og stofnandan-
um, Birni Bjarnasyni, síðar sýslu-
manni Dalamanna, en málverk af
honum eftir J.P. Vildenradt er að
finna við upphaf bókarinnar. Bjöm
virðist hafa verið maður mikilla hug-
sjóna enda sýnir málverk Wilden-
radts hann svo upptendraðan að hár
hans og skegg standa í allar áttir.
Bjöm safnaði um 40 málverkum og
grafiskum myndum til safnsins og
árið 1916 átti þaö á þriðja hundrað
listaverk. Þá gerist það að Listasafn-
iö er sett undir Þjóðminjasafniö, i
blóra við uppranalegar hugmyndir
Bjöms.
Sjálfstæð
stofnun
Þegar menntamálaráö var stofnað
árið 1928 var safnið aftur gert að sér-
stakri stofnun en Matthias Þórðar-
son þjóöminjavörður hafði áfram
umsjón með verkum þess. Arið 1950
flutti listasafnið á efri hæð safna-
hússins við Suðurgötu og ráðinn var
starfsmaður til þess en það var hins
vegar ekki fyrr en 1961 að safniö varð
sjálfstæð stofnun undir yfirstjóm
menntamálaráðuneytis. Þá var ráð-
inn forstöðumaöur og skipað 5
manna safnráð. Málverk og högg-
myndir í eigu safiisins fylltu þá þús-
undið. Nú eru u.þ.b. 5000 verk í eigu
þess.
Það hefur tekið Islendinga hartnær
80 ár að sætta sig viö tilhugsunina
um Listasafn Islands.
Af myndaskrá verður ekki betur
séö en að safnið hafi fylgst nokkuð
vel með þróun íslenskrar myndlistar
frá upphafi og leitast viö að kaupa
inn veric eftir þá myndlistarmenn
sem máli skipta á hver jum tíma.
Pétur, Leif Þorsteinsson og Mogens
S. Koch, er hins vegar ekkert að
klaga. Finnst mér svart/hvítar tök-
ur, og prentun þeirra, vera sérstak-
lega lofsverðar og gefa sumum
skúlptúrum vídd sem mann óraði
ekki fyrir að þeir hefðu.
Jóhannes Jóhannesson er ábyrgur
fyrir hönnun bókarinnar sem er með
virðulegu, klassísku sniði eins og til-
efninu hæfir. Myndum er komið fyrir
í tímaröð svo hægt er að fletta sig i
gegnum íslenska listasögu með
skipulegum hætti. Oftast nær fylgj-
ast verk listamanna aö nema þegar
lögun þeirra eða inntak kallar á
annars konar fyrirkomulag. Stund-
Aðalsteinn Ingólfsson
um er þó ekki ljóst hvað ræður niður-
röðun mynda. T.a.m. á Ágúst Peter-
sen tvö verk í bókinni og er annað
þeirra sett á meðal verka Nínu
Tryggvadóttur en hitt, sem er mynd
af Krist jáni Daviðssyni, er svo prent-
aö með málverki eftir Kristján.
Innbyrðis vægi
Síðan má ævinlega deila um vægi
hinna ýmsu listamanna innbyrðis.
Sjálfum finnst mér t.d. Karl Kvaran
og Erró fá of lítið rými en Steinþór
Sigurösson og Guömunda Andrés-
dóttir of mikið. Og ef borinn er sam-
an myndalistinn (bls. 162—208) og
myndirnar kemur i ljós að þau Al-
freö Flóki, Barbara Amason, Einar
Baldvinsson og Jóhannes Geir eru
ekki talin verðskulda myndbirtingu
meöan komungir og lítt sjóaöir
myndlistarmenn fá inni i krafti
stakra grafíkmynda í eigu safnsins.
Langvarandi fordómar safnsins í
garð næfra listamanna (enginn
Isleifur...) hljóta síðan að speglast i