Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1985, Qupperneq 10

10
DV. FÖSTUDAGUR13. SEPTEMBER1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Umsjón: Þórir Guðmundsson
Birmingham-óeirðirnar:
UPPREISNIN í
FÁTÆKRAHVERFINU
„Spennan milli hvítra manna og
Asíubúa hefur verið aö aukast
undanfarið. Asískir innflytjendur
hafa flutt inn í hverfi hvítra og
smám saman lagt þau undir sig,”
segir fréttaritari DV í Birmingham,
Ingunn Olafsdóttir, sem hefur búiö í
borginni undanfarið ár.
Oeirðirnar í Birmingham eru
endurtekning á óeirðum sem þar
blossuðu upp fyrir fjórum árum. Þá
fóru unglingar, svartir, hvítir og
asískir, með eldi, bareflum og grjóti
um borgina í tvær vikur. Lítið hefur
breyst síðan.
Fréttaskýrendum ber saman um
aö Birmingham hafi verið talin fyrir-
mynd hvað varðaði sambúð inn-
fæddra og innflytjenda.
„Fólki kemur almennt mjög vel
saman,” segir Ingunn. „En það
skapst spenna þegar Asíubúar flytja
inn í hverfi hvítra. Þá fer þjónusta í
þeim hverfum öll að miðast við ven j-
ur Asíubúanna, fasteignaverð lækk-
ar oghvítirflýja.”
Flestir atvinnulausir
Oeirðarseggirnir eru af öllum kyn-
þáttum. Þeir eru flestir atvinnulaus-
ir. I Bretlandi er sjöundi hver maður
atvinnulaus. Sú tala nær einungis
yfir þá sem eru að leita sér aö at-
vinnu en finna ekki. I Handsworth —
úthverfinu í Birmingham, þar sem
óeirðimar uröu, er atvinnuleysið 55
til 60 prósent. Táningur sem útskrif-
ast úr skóla hefur enga raunhæfa von
um að fá vinnu.
David Owen, formaöur sósíal-
demókrata, talaði fyrir munn allra
stjómarandstöðuleiðtoga þegar
hann sagði: „Stjórnin vill ekki gera
sér grein fyrir hinum hörmulegu af-
leiðingum þessa langvarandi mikla
atvinnuleysis.”
Fyrrum lögreglustjóri Hands-
worth-hverfis er sammála: „Ungum
blökkumönnum finnst þeir vera
algerlega einangraöir.Þeir eru at-
vinnulausir. Þeim finnst þjóöfélagið
hafa hafnaösér.”
Stofnar samfélaginu
í hættu
Háttsettur dómari, Lord Scarman,
rannsakaði óeirðirnar 1981. Hann
sendi frá sér röð tillagna til að hindra
„eitur” kynþáttamismunar sem
stofnaði bresku samfélagi í hættu.
Hann lagði fram ýmsar tillögur til
að að bæta kost hinna tveggja
milljóna Breta sem eru annaðhvort
svartir á hörund eða brúnir. Þeir eru
um fjögur prósent þjóðarinnar.
En leiötogar blökkumanna segja
að lítið hafi verið gert. Thatcher-
stjórnin ákvað að fara með óeirðirn-
ar 1981 sem glæpavandamál, en ekki
þjóðfélagsvandamál. Þær væru alls
ótengdar atvinnuleysi eöa kynþátta-
vanda.
Núna hefur hún sagt um þessar
síöustu óeirðir að þær séu „óttaleg-
ar” og hefur krafist þess að borgar-
leiötogar fordæmi þá sem hlut áttu
aö máli.
Ekki kynþáttaóeirðir
Allir hóparnir, sem aðild eiga að
óeirðunum, taka skýrt fram að ekki
hafi verið um kynþáttaóeirðir að
ræða. Hvítir, svartir og Asíubúar
tóku allir þátt í óeirðunum og
börðust saman gegn lögreglu.
tbúar í Handsworth, sem er í um
hálftíma keyrslu frá borgarkjarna
Birmingham, segja aö lögreglan
angri stöðugt íbúa þarna. Fyrir
tveimur mánuðum gerðu hundruö
lögreglumanna árás á kaffihús og
bar þar sem þá grunaði að eiturlyf ja-
sala færi fram.
„Það var lögreglan sem var á bak
við óeirðirnar,” sagði ungur blökku-
maður í Handsworth. „Það var lög-
reglan. Það er alltaf lögreglan. Hún
er alltaf aö áreita okkur. ”
Annar blökkumaður sagði:
„Lögreglan fer með okkur eins og
dýr. Lögreglumennirnir eru kyn-
þáttahatarar, hreint og klárt.”
„Hátíð lögleysis"
Lögregluforingi svæðisins sagði að
óeirðarseggir hefðu „skemmt sér
helvíti vel”. Hægrisinnaðir stuðn-
ingsmenn Thatchers forsætisráð-
herra lögöu aö henni að fara ekki
með óeirðimar sem einhverja
hjálparbeiðni.
„Rósturnar hafa ekkert að gera
með atvinnuleysi,” sagöi einn
þeirra. „Þetta er hátíð lögleysis og
stjómleysis.”
Árið 1980 hóf lögreglan að reyna að
koma til móts viö íbúa hverfisins.
Lögreglumenn hættu að keyra um í
bílum sínum, heldur gengu um götur
hverfisins. Þeir hjálpuðu unglingum
viö aö reka alls kyns klúbba og þeir
hjálpuöu gömlum konum með inn-
kaupatöskur yfir götumar.
Eftir að Handsworth hafði komið
lítillega viA sögu í óeiröunum árið
1981 jók lögregla þessar aðgerðir um
allan helming.
Hrörnunarsjúkleiki
En Birmingham, þessi næst-
stærsta borg Bretlands, varð fyrir
þeim hrörnunarsjúkleika sem hefur
sótt á borgir Bretlands, og Hands-
worth hverfið líka. Með hrörnuninni
kom ofbeldi — bæði á milli verka-
manna og yfirvalda, og á milli at-
vinnulausra unglinga og stjórnarinn-
ar.
Oeiröarlögreglan varð daglegt
myndefni á sjónvarpsskjám lands-
manna. Imynd hins vingjarnlega
óvopnaöa lögreglumanns breyttist til
frambúðar.
I róstunum 1981 var barist í 2 bæj-
um og borgum um allt Bretland. I
kolaverkfallinu 1984 til 1985 laust lög-
reglu og námamönnum saman í blóð-
ugum bardögum.
Afram útbreiddist ofbeldið eins og
eldur í sinu með morðum og ólátum á
knattspyrnuvöllum. Þegar breskir
knattspyrnuáhangendur fóru til
Brussel á leik í Evrópubikarkeppni
skildu þeir eftir sig 39 manns í valn-
um. Flestir voru sammála um að
ólætin þar væru ekki knattspyrnu-
vandamál heldur þjóðfélagsvanda-
mál.
Það sama segja menn um uppreisn
unglinganna í fátækrahverfinu í
Birmingham.
Hnignun
Ef grafa á dýpra má rekja ofbeldið
til almennrar hnignunar Bretaveld-
is. Bretland var það land í heiminum
sem fyrst iðnvæddist. En Bretar
misstu fljótt forystuna. Eftir síðari
heimsstyrjöldina tóku Bandaríkin og
Japan algerlega forystuna af Bret-
um.
Undanfarna áratugi hefur hnignun
iðnríkisins Bretlands komið helst
fram í því að verksmiðjur landsins
hafa ekki veriö endurnýjaöar. Á
meðan vélmenni og æ sjálfvirkari
vélar eru sífellt notaðar meira í öðr-
um iðnríkjum eru breskir verka-
menn enn vinnandi á sínum gömlu
tækjum. Það hefur veriö helsta verk-
efni íhaldsstjómar Margaretar
Thatcher að hefja þessa endurnýjun
í iönaðinum.
Fjárfesting
Hugmyndafræði peningamagns-
kenningar Thatchers gengur út á að
lækka skatta fyrirtækja til að gera
þeim kleift aö fjárfesta. Sú fjár-
festing átti svo aö endurreisa
breskan iönað.
Þetta hefur gerst — en aðeins að
hluta, og vandamál bresks sam-
félags hafa heldur versnað en hitt.
Atvinnuleysið verður bara meira og
verra. Mannabreytingarnar í stjórn
Thatchers í síðustu viku sýna að for-
sætisráöherrann hefur gert sér grein
fyrir þessu. Allt bendir til að meiri
áhersla verði lögð í framtíöinni á að
koma Bretum í vinnu.
Sagan kennir að langvarandi at-
vinnuleysi og kreppa skapi vaxandi
innanlandsólgu og óróa. Þegar lítið
er til skiptanna verður baráttan
harðari um það sem til er. Atvinnu-
leysingjamir í Birmingham hafa
litlu að tapa með því að snúast með
gr jóti og eldi gegn hataðri lögreglu.
Flestir eru sammála um að á með-
an fleiri en helmingur manna í viss-
um hverfum lifir við stöðugan skort
og atvinnuleysi þá verði enginn lang-
varandi friður. Nema kannski stjórn-
völd. sem segja, eins og innanríkis-
ráðherrann hélt fram, að óeirðirnar
séu ekki þjóðfélagsvandamál heldur
bara ótínt glæpamál.
Atvinnulausir unglingar gerðu uppreisn gegn ömurleika tilvistar sinnar i fátœkrahverfi Birminghamborgar, og lögreglan tók á móti.