Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1985, Qupperneq 12

12
DV. FÖSTUDAGUR13. SEPTEMBER1985.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIOLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINNR.EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND
JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14, SÍMI 686411.
Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI
27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot/ mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: ÁRVAKUR HF.,
Áskriftarverö á mánuöi 400 kr.
Verö í lausasölu virka daga 40 kr.
Helgarblað 45 kr.
Varaö við skattahækkun
Ástæða er til að vara við hækkun skatta, sem nú er
rædd í stjórnarflokkunum.
Fjárhagsvandi ríkissjóðs er mikill. Unnið er að gerð
fjárlaga fyrir næsta ár. Menn greinir á um, hve mikill
hallinn verði. En ekki verður annað séð af því, sem fram
hefur komið, en að tveggja og hálfs milljarðs halli blasi
við á næsta ári. Til viðbótar er rætt um niðurskurð fyrir
yfir tvo milljarða á því ári. Þarna er kominn fjögurra og
hálfs milljarðs fjárhagsvandi. Við bætist, að hallinn á
yfirstandandi ári verður víst ekki undir tveimur milljörð-
um. „Gatið” er því sex og hálfur milljarður. Töluverð
f járhæð, ekki satt? Aðrir ráðherrar eru sem sé ekki búnir
að samþykkja niðurskurð útgjalda sinna ráðuneyta um
tvo milljarða eins og fjármálaráðherra vill. Matthías
Bjarnason, heilbrigðis- og samgönguráðherra, er ekki
reiðubúinn að láta milljarð af hendi af óskalista sínum.
Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráðherra mun ekki
heldur hafa samþykkt niðurskurð Alberts Guðmundsson-
ar f jármálaráðherra. Eftir stendur slagur milli ráðherr-
anna. Málin eru nú komin í þingflokkana, og voru rædd í
þingflokki sjálfstæðismanna í gær og verða rædd í þing-
flokki Framsóknar í dag.
Tíminn er naumur til að ganga frá f járlögum næsta árs
og „fylla í gatið”. Stjórnarþingmennirnir eru ekki sælir
af sínu verkefni þessa og næstu daga. Það væri rétt stefna
að loka gatinu en reka ríkissjóð ekki með halla. Halli á
ríkisrekstrinum er mikið böl á þenslu- og verðbólgutím-
um. Hann eykur verðbólguvandann og bitnar einkum á
sjávarútvegi, sem rekinn er með halla. Fiskvinnslan mun
þurfa meiri gengislækkun en ella. Þá er einnig rétt að
ganga ekki lengra í erlendum lántökum.
Fyrir liggur þingsályktun um að stefna aö lækkun
tekjuskatts um sex hundruð milljónir á næsta ári. Þetta
hefur verið yfirlýst stefna stjórnarliða, knúin fram af
sjálfstæðismönnum. Tekjuskatturinn er ranglátastur
skatta. Við lækkun hans verður ríkisstjórnin að standa.
í þessari stöðu ríkissjóðs má fallast á, að önnur skatt-
lagning komi á móti lækkun tekjuskattsins. Öbeinir skatt-
ar, svo sem söluskattur, eru heppilegri skattlagning. Fólk
er þá skattlagt eftir eyðslu sinni.
Framsókn vill hækka eignarskatta. Minna má á, að síð-
astliðið ár voru eignarskattar hækkaðir með sérstökum
eignarskattsauka. Ríkisstjórnin hafði lækkað eignar-
skatta, þegar hún kom til valda. Nú hafa þeir aftur verið
hækkaðir í það, sem áður var. Eignarskatturinn er orðinn
það hár, að rangt væri að hækka hann frekar.
Eftir stendur þá einkum að afnema eða minnka þær
undanþágur, sem nú gilda um söluskattinn. Verði sölu-
skattur lagður á matvörur, gæfi það milli tveggja og
tveggja og hálfs milljarðs tekjur í ríkissjóð. Rætt er um
að lækka hina almennu söluskattsprósentu jafnframt því,
sem undanþágur frá skattinum yrðu afnumdar. En sölu-
skattshækkun er viðsjárverð nú. Hún hækkar að sjálf-
sögðu matvöruverð, leggst þungt á þá, sem minnst
mega sín og eykur verðbólgu. Hún mundi gera næstu
kjarasamninga hálfu erfiðari.
Því ber að leggja áherzluna á niðurskurð ríkisútgjalda.
Við höfum orðið fyrir áföllum, en ríkið „spilar” áfram
eins og ekkert hafi gerzt. Ríkissjóður verður að þola nið-
urskurð í samræmi við það, sem aðrir þola.
Haukur Helgason.
Aulaháttur
Alþingis
Ríkisforsjáin á miklu sterkari
málsvara á Alþingi en flesta
grunaði. Það sannaðist eftir-
minnilega í bjórmálinu á Alþingi sl.
vor.
Aöalvígi kerfishyggjunnar er
auðvitað Framsóknarflokkurinn
enda þótt fáeinir frammámenn hans
(þ.á m. forsætisráðherra) séu í
rauninni frjálslyndir og því af allt
öðru sauöahúsi.
Hitt meginvirkið er svo
Alþýðubandalagið — sem er
furðulegt þegar hafður er í huga hinn
lági meðalaldur þingmanna þess en
skiljanlegt þegar horft er á uppruna
flokksins.
I bjórmálinu fóru leikar svo að
þessum tveim flokkum tókst að
drepa málinu á dreif með aðstoð
þingmanna annarra flokka (einkum
Kvennalistans).
Frjálslyndir kjósendur, sem eru
fylgjandi bjórmálinu, ættu aö láta
sér þessa niðurstöðu aö kenningu
verða og þverneita að styðja þá
flokka framvegis sem berjast gegn
þessu máli.
Hverjir stóðu gegn?
Þeir sem mest höfðu sig frammi í
andstöðunni gegn bjórnum eru taldir
upp hér á síðunni. Það vekur athygli
að einn sjálfstæðismaöur er í þessum
hópi en enginn frá Bandalagi
jafnaðarmanna eða Alþýðuflokki.
Hörðustu andstæð-
ingar bjórsins
Sjálfstæðisflokkur (D)
Þorvaldur Garðar Krístjánsson
Kvcnnalisti (V)
Kristin Ástgeirsdóttir
Alþýðubandalag (G)
Helgi Seljan
SvavarGestsson
GeirGunnarsson
Guðmundur J. Guðmundsson
Ragnar Arnalds
Framsóknarflokkur (B)
Jón Helgason
ÓlafurÞ. Þórðarson
Stefán Valgeirsson.
Eins og kunnugt er slapp frum-
varpið í gegnum neöri deild þingsins,
en í efri deild tókst nokkrum al-
þingismönnum að drepa frumvarpiö
með tillögum um þjóðaratkvæði.
Hugmyndafræðingurinn á bak við
þessa breytingu var Ragnar Arnalds
og á hann því mestan fieiður af því
að hafa komið bjórfrumvarpinu fyrir
kattarnef.
Eftir að tillagan um þjóðarat-
kvæði hafði verið samþykkt í efri
deild var orðið ljóst að máliö mundi
ekki ná fram að ganga fyrir þinglok.
Hverjir stóðu með?
Þeir sem stóðu með frumvarpinu
voru a.m.k. 10 sjálfstæðismenn, 3
þingmenn Bandalags jafnaðar-
manna, 3 alþýðuflokksmenn, 1 fram-
sóknarmaður (forsætisráöherra) og
2 þingmenn Alþýðubandalagsins.
Þeir sem styðja bjórinn ættu að
leggja nöfn þessara manna á minnið
til þess að þeir fái framvegis þann
stuðning við þessa viðleitni sem
þeir verðskulda.
Þeir sem studdu bjórinn
Sjálfstæðisflokkur (D)
Friðrik Sóphusson
Eilert B. Schram
Björn Dagbjartsson
Þorsteinn Pálsson
Birgir Isleifur Gunnarsson
Eyjólfur Konráð Jónsson
GunnarG. Schram
ÓlafurG. Einarsson
PéturSigurðsson
Valdimar Indriðason
Alþýðuflokkur (A)
Jón Baldvin Hannibalsson
(fyrsti flutningsmaður
bjórf rumvarpsins)
Jóhanna Sigurðardóttir
Karvel Pálmason
Bandalag jafnaðarmanna (C)
Guðmundur Einarsson
Kristín Kvaran
Stefán Benediktsson
Alþýöubandalag (G)
Guðrún Helgadóttir
Hjörleifur Guttormsson
Framsóknarflokkur (B)
Steingrímur Hermannsson
Prófsteinn á
frjálslyndi
Afstaðan til bjórsins er sennilega
einhver besti prófsteinn á frjálslyndi
sem hugsast getur vegna þess hve
þeir hagsmunir sem tengjast bjórn-
um eru yfirleitt veikir.
Að vísu hafa áfengisvarnaráðs-
menn, Olafur Þ. Þórðarson og fleiri
tönnlast á einhverjum ímynduðum
hagsmunatengslum, en það er eins
og annað úr þeim herbúðunum.
Staðreyndin er sú — vegna þess
hve samkeppnin á þessum markaöi
mun verða mikil — að enginn veit
fyrirfram hverjir það munu helst
veröa sem hagnast á breytingunni.
Flokkapólitík
Undirritaður hefur aldrei áður
viljað viðurkenna að þaö væri
JÖN ÖTTAR
RAGNARSSON
DÓSENT___
FRJÁLSLYNDI
í FRAMKVÆMD
samband á miili frjálslyndis og
stjórnmálaflokka. Bjórmálið er hins
vegar á góðri leið með að breyta
þeirri afstöðu.
Þetta mál afhjúpar á eftir-
minnilegan hátt þá staðreynd aö
skotgrafir ríkisforsjárinnar á
Islandi eru fyrst og fremst tveir
kerfisflokkar þótt hún eigi sér áhang-
endur í öllum flokkum.
Auðvitað eru ávallt einhverjir
sem ekki vilja bjór vegna þess að
þeir vilja afneita öllu áfengi eöa hafa
orðið fyrir biturri persónulegri
reynslu með einhverjum hætti.
En þessi afsökun er ekki gild
vegna þess að aliir sem hafa hugsað
eitthvað af alvöru um bjórmálið vita
að bjórinn mun — ef eitthvað er —
bæta ástandið hjá þorra þjóðarinnar.
Lokaorð
Bjórmáliö hefur orðið þinginu
gífurlegur álitshnekkir, þaö ber
öllum saman um.
Stofnun sem getur ekki einu sinni
komið sér saman um að afgreiöa
jafneinfalt mál (eða þá ákveðið að
vísa því til þjóðarinnar) á ekkert gott
skilið.
Þessi afgreiðsla sannar einfald-
lega hvað þingið er í litlum tengslum
við fólkiö í landinu og að leita verður
allra ráða til að stokka þar upp.
Þaö fyrsta sem gera verður er aö
skapa beinni persónuleg tengsl milli
kjósenda og frambjóöenda með því
aötaka upp einmenningskjördæmi.
Ljóst er að allt of margir skjóta
sér bak við flokka sína í málum sem
þessum í því skyni að losna við að
taka persónulega afstööu til
mikilvægra mála.
Og þótt bjórmálið kunni að virðast
léttvægt er það engu að síður — eins
og áður sagði — kannski besti mæli-
kvarðinn á raunverulegt frjálslyndi.
Því sá sem ekki getur einu sinni
unnt Islendingum þess að drekka
bjór er ekki líklegur til aö sýna mikið
frjálslyndi þegar stærri og
merkilegri mál eru til af greiðslu.
Jón Óttar Ragnarsson.
Fyrst hlógu allir að Hafnfirðingum
fyrir samnefnda brandara. Núna
hlæja allir að Hafnfirðingum fyrir það
að í þessum þriðja stærsta kaupstað
landsins er ekki hægt að kaupa dropa
af áfengi.
Ástand áfengismála í Hafnarfirði er
dæmigert fyrir það hversu langt bind-
indispostular geta dregið fólk á asna-
eyrunum. Þar er ekki áfengisútsala,
og þar er ekkert vínveitingahús, og
þannig hefur það verið lengi.
Hinir vænstu menn hafa valist til for-
ystu bæjarmála í Hafnarfirði undan-
fama áratugi. En ótrúlega margir
þeirra voru og eru ekki aðeins bindind-
ismenn, heldur einnig bindindispostul-
ar, sem þýðir að auk þess að smakka
ekki áfengi sjálfir þá vilja þeir einnig
meina öðrum það.
Og þessir vænu menn hafa komið í
veg fyrir að áfengisútsala verði opnuð í
Hafnarfirði. Þeir hafa ekki viljað
hlusta á tillögur um að leyfa bæjarbú-
um að greiða atkvæði um það mál. Um
hríð sættu bindindispostulamir sig
reyndar við það að í Hafnarfirði starf-
aði vínveitingahús. En þegar veitinga-
manninum varð á smáyfirsjón þá
ÓLAFUR HAUKSSON
RITSTJÓRI
sættu postulamir lagi og lokuðu fyrir
vínflauminn. Og þar með misstu Hafn-
firðingar síðasta barinn úr bænum.
Hættur vínleysisins
Þurr og fagur Hafnarfjörður er ef-
laust draumsýn bindindispostulanna.
En hætturnar liggja í leyni, þrátt fyrir
þurrkinn á yfirborðinu. Og óþægindin
fyrir bæjarbúa eru ótalmörg.
Hafnfiröingar sem ætla sér að kaupa
áfengi, hvað sem tautar og raular,
verða að sækja það til Reykjavíkur.
Þaö er löng leið og í þetta fer tími og
bensín. Kaupmenn í Hafnarfirði tapa
þó sýnu mest á Reykjavíkurferðunum í
ríkið, því Hafnfirðingar komnir til höf-
uðstaðarins gera gjarna innkaup sin
þar, úr því þeir eru á annaö borð komn-
ir af stað. Þetta sáu Selfyssingar til
dæmis og fengu áfengisútsölu aðallega
á þeim forsendum að þannig héldist
verslun í bænum.
*
Dýrar skemmtireisur
Og vei þeim Hafnfirðingi sem lætur
sér detta í hug að fara út að
„skemmta” sér á vínveitingáhúsi,
auðvitað í Reykjavík. Ef hann er efn-
aður maöur þá skilur hann bílinn eftir
heima og ferðast til skemmtistaðarins
og heim aftur með leigubíl. Þetta ein-
falda feröalag kostar hann 700 til 1000
krónur, eftir því hvar hann býr í Hafn-
arfirði og hvert hann fer til að
skemmta sér.