Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1985, Blaðsíða 14

14
DV. FÖSTUDAGUR 4. OKTOBER1985.
s.
Menning Menning Menning Menning
MÁLFAR LÍKAMANS
— um sýningu Jóns Axels Björnssonar í Salnum
A£ þeim mörgu ungu listmálurum
sem fram hafa komiö undir merki
nýstefnu eöa hins „nýja expressjón-
isma” hér á landi hin síðari ár hafa
fáir ávaxtaö sitt pund eins markvisst
og Jón Axel Björnsson. I stað þess aö
leggjast í ferðalög eöa framhalds-
nám, hefur hann markað sér bás í
túninu heima og unniö sleitulaust aö
því aö sníða vankanta af málverki
sínu, einfalda þaö í formi en marg-
falda tilfinningalega spennu þess.
Þar meö hefur Jón Axel ekki geng-
ið í björg, myndlistarlega séð, heldur
kýs hann aö skoöa alþjóölega mynd-
listarstrauma úr fjarlægö, gegnum
blöö og tímarit og taka þá til um-
hugsunar í ró og næöi.
Dökkir og hrjúfir
Myndir Jóns Axels eru vissulega
ekki aölaöandi í venjulegum skiln-
ingi. Litir hans eru yfirleitt dökkir og
hrjúfir aö áferð, pensildrættir allt að
því hranalegir, og þær manneskjur
sem hann málar eru harðhnjóskuleg-
ar útlits og viröast uppteknar af ein-
hvers konar aösteðjandi vá.
En einn hæfileika hefur Jón Axel í
ríkum mæli sem nefna mætti drama-
tískt innsæi. I verkum allt of margra
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
jafnaldra hans er mannskroppurinn
notaöur eins og skraut, hlutlaust
form, eöa sem tákn fyrir tilfinningar
sem listamaðurinn hefur ekki þroska
tilaðskilja.
Jón Axel hefur hins vegar glöggt
auga fyrir því sem viö getum kallaö
„málfar líkamans”, hvaö þaö gefur
til kynna hverju sinni, og hvernig
þaö ræðst af líðan manneskjunnar,
innri veröld hennar. Því tekst honum
að segja meira með einni málaöri
manneskju, eöa samspili tveggja, en
mörgum starfsbræörum hans tekst
með heilum herdeildum.
Grænn af öfund
Til þess arna þarf Jón Axel ekki aö
draga upp mynd af manneskjunni í
anatómískri heild sinni, honum næg-
ir andlit og annar handleggurinn,
baksvipur og eitt augnatillit, einn
undinn búkur í úlfakreppu. Það eru
síðan litróf hans og formbygging
sem gefa hinum einföldu atburöum á
myndfletinum sinn dramatíska
áhrifamátt. Djúpmettir litirnir
kynda undir látbragöi mannveranna
— tölum viö ekki um fólk sem er
„grænt af öfund”, „rautt af reiði”,
svart á svipinn”? Jón Axel notar liti
að vísu ekki svona bókstaflega, en
hann veit augljóslega af þessu tákn-
gildi þeirra.
Stórir fletir eru síöan notaöir til
aö „ramma inn” það sem gerist í
myndunum, ítreka einn þátt, draga
úr öörum, uns hámarksspennu er
náö.
Rismikil málverk
Þetta er áhættusamt málverk og
Jóni Axel tekst ekki alltaf ætlunar-
verk sitt. En þegar hlutirnir ganga
upp ganga þeir upp svo um munar.
Á sýningu Jóns Axels í Salnum við
Vesturgötu eru rismikil málverk í
miklum meirihluta meö stöku „sölu-
mynd” inni á milli. Samt láta kaup-
endur á sér standa. Hér skal aö lok-
um tekið undir orö kollega míns í
Morgunblaðinu: Gera veröur hæfi-
leikamönnum á borö viö Jón Axel
kleift að þroska myndlist sína í friði
svo þeir þurfi ekki aö elta ólar við
markaðslögmálin. AI
pJítO R E Y RIIV ^
Gerist
áskrifendur!
Áskriftarsíminn
á Akureyri er 25013
ATHUGIÐ!
Tekið er á móti smáauglýsingum
í síma 25013 og á afgreiðslunni,
Skipagötu 13.
Afgreiðsla okkar
Skipagötu 13
er opin virka daga kl. 13—19
og laugardaga kl. 11 — 13.
Blaðamaður
■ Frjálst.óháÖ dagblaö
Jón G. Hauksson, hefur aðsetur á sama stað.
Vinnusími hans er 26613, heimasími 26385.
á Akureyri,
VIÐ FÆRUM YKKUR
Frjálst.óháÖ dagblaö
DAGLEGA
Frjálst.ohaö dagblaö
Afgreiðsla — auglýsingar — ritstjórn,
Skipagötu 13 — Akureyri.
Sími 25013.
„Þótt hér hafi einungis verið um píanóverk kvenna að ræða má ætla að
Anna Málfríður hafi sýnt greinargott þversnið af tónsmíðum kvenna i
hartnær þrjár aldir."
TILGANGINUM NÁÐ
Listahátíð kvenna, tónleikar únnu Málfríðar
Sigurðardóttur ó Kjarvalsstöðum 29. septemb-
er.
Efnisskrá: Elisabeth Claude Jacquet de la
Guerre: Rondo í g-moll; Maria Theresia vori
Paradis: Siciliano; Amy Mary Beach:
Dreaming; Clara Schumann: Þrjú lítil píanólög;
Lili Boulanger: Þrjú píanólög; Karólfna Eiríks-
dóttir: Eins konar rondo; Barbara Heller:
Anschlússe fúr Klavier; Kerstin Jeppsson:
Fantasia appassionata.
Konur halda listahátíö. Þaö fer ekki
fram hjá neinum sem á annað borö
skrúfar ekki fyrir öll skilningarvit
þegar listir ber á góma. Músíkölsk
herlegheit þessarar hátíöar hófust
með marseringu og blæstri kvenna-
lúðrasveitar, viö opnunarhátíöina.
Eg var vonsvikinn yfir því að þessi
merkilega lúðrasveit skyldi einungis
hafa á dagskrá útblásna músík sem
allar lúðrasveitir á Islandi hafa
margspilaö upp til agna. Þótt þær
heföu ekki mannað sig upp í meira en
aö spila mars Helenar May Butler,
Cosmopolitan America, sem Teddy
Roosevelt brúkaði fyrir opinbert
baráttulag í sinni fyrstu kosninga-
hríð til forsetaembættis, þá hefði
mér fundist tilganginum með
kvennalúörasveit náö. Aö til væri
kvenna-lúðramúsík vissu víst fæstir,
en hver maður veit aö án kvenfólks-
ins væru flestar lúörasveitir landsins
óstarfhæfar. Sama máli gegnir um
Sinfóníuhljómsveitina og aðrar okk-
ar hljómsveitir.
Hvað er svona
merkilegt?
En tilefni greinarinnar voru jú tón-
leikar önnu Málfríðar á Kjarvals-
stööum og hún lék eingöngu verk
kvenna allt frá litla rondóinu hennar
Elisabethar Claude Jacquet de la
Guerre frá upphafi átjándu aldar til
rétt ársgamalla stykkja Karólínu og
Kerstinar Jeppsson. — Og maður
spyr, hvaö er svona merkilegt viö
það aö konur semji músík? Er þaö
ekki svo sjálfsagður hlutur að ekki
taki að minnast á sérstaklega? —
Vitaskuld er þaö sjálfsagður hlutur
en því miöur er full þörf á því að
vekja athygli á tónsmíðum kvenna.
Sem betur fer þarf vart að vekja
athygli á framlagi kvenþjóöarinnar
til flutnings tónlistar jafnt eftir karla
sem konur.
Tónlist
Eyjólfur Melsted
Þversnið
Þótt hér hafi einungis verið um
píanóverk kvenna aö ræða má ætla
að Anna Málfríður hafi sýnt greinar-
gott þversniö af tónsmíðum kvenna í
hartnær þrjár aldir. Verk hinna fyrri
eru pen og varfærnislega fram sett,
rétt eins og ímyndin um tónföndur
kvenna hefur sagt fyrir um til
skamms tíma. Eins og vænta mátti
voru það undurfagrar rómönsur
Clöru Wieck Schumann sem eyrað
glöddu mest og Anna Málfríður
kunni vel aö draga fram hógværð
þeirra og fegurð.
Hinn nýi tónn
Hógværöin hvarf meö nítjándu öld-
inni. Lög Lili Boulanger eru áleitin
og í þeim má greina tilraunir til að
spila sig frá impressionismanum í
átt til nýrra hljóma. I Eins konar
rondói Karólínu Eiríksdóttur var
hinn nýi tónn svo sleginn. Hér birtist
þaö áræði og sú hugmyndaríka úr-
vinnsla sem þremur síðustu verkun-
um á efnisskránni var sameiginleg,
svo ólík sem þau samt voru. Hér var
sem sagt góö músik samin af konum
leikin af fyrirtaks kvenpíanista og
var ekki þar meö tilganginum náö?
EM.