Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1985, Blaðsíða 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR13. NOVEMBER1985.
Ú gáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNÁS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlASSNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingasfjórar PÁLLSTEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA12-14, SlMI 686611
Auglýsingar: SIÐUMÚLA33, SlMI 27022
Afgreiðsla.áskriftir.smáauglýsingarogskrifstofa: ÞVERHOLT111 ,SlMI 27022
Simi ritstjórnar: 686611
Setning.umbrot.mynda- og plbtugerð: HILMIR HF., SlÐUMÚLA 12
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverðá mánuði 400 kr.
Verð I lausasölu virka daga 4C Kr. - Helgarblað 45 kr.
Alþýðubandalagið styrkist
Alþýðubandalagið hefur styrkzt við nýafstaðinn lands-
fund — að minnsta kosti í bili. Alþýðubandalagið hefur
verið illa klofinn flokkur. Á landsfundinum náðist bráða-
birgðasamkomulag milli helztu fylkinga, eða eins og
Þjóðviljinn sagði í gær: „Mikil spenna ríkti á fundinum
um kjör forystumanna, en úrslitin eru afleiöing sam-
komulags milli helztu fylkinga á fundinum.”
Svavar Gestsson var eftir þetta endurkjörinn for-
maður með 90 prósent atkvæða. Kristín Á. Ölafsdóttir
barðist fyrir nokkrum dögum gegn Svavari, þegar kosinn
var formaður útgáfustjórnar Þjóðviljans. Hún tapaði
vegna bolabragða Svavars. Þá sagði hún, að mörgum al-
þýðubandalagsmönnum þætti flokkurinn staðnaður,
leiðinlegur og ólýðræðislegur. Þetta fólk vildi endur-
skoðun á flokknum, ella gengi það úr honurn. Á lands-
fundinum gerðist þaö, að þessi gagnrýnandi flokksforyst-
unnar var kosinn varaformaður. Kristín kemur vel fyrir,
til dæmis í sjónvarpi. Hún er líkleg til að höfða til kvenna
| og ungs fólks. Kjör hennar sýnir hinar tímabundnu sættir
; í flokknum og er líklegt til að styrkja flokkinn töluvert.
| Ölafur Ragnar Grímsson, sem hefur beitt sér gegn
Svavari, var síðan endurkjörinn formaður framkvæmda-
nefndar flokksins.
Alþýðubandalagið hefur verið staðnaður og leiðinlegur
flokkur. Formaðurinn, Svavar Gestsson, hefur jafnan
talað í „klisjum”, sem almenningur er þreyttur á. Stefna
flokksins og ræöur Svavars hafa boriö keim af kenningum
manna eins og Einars Olgeirssonar fyrr á árum. Forysta
Alþýðubandalagsins hefur ekki reynt að þvo þetta af sér
— fyrr en þá kannski nú.
Tilkoma Kristínar gæti þýtt, að Alþýðubandalagið
verði ekki lengur jafnleiðinlegur flokkur, ef hún beitir sér
rétt. Hún á við ramman reip að draga. Hún situr ekki á
Alþingi. Hætt er við, aö eins geti farið fyrir henni og fyrir-
rennara hennar, Vilborgu Harðardóttur, að hún setji ekk-
ert mark á flokkinn.
Önnur spurning er, hvort sættirnar á landsfundinum
endast eitthvað. Líklegra er, að svo verði ekki. Miklu
meira þarf til að koma, eigi þetta forystufólk í Alþýðu-
bandalaginu raunverulega að sættast. Fróðlegt verður aö
fylgjast með þessu.
Þá.má spyrja, hvort eitthvað í stefnuyfirlýsingu lands-
fundar bendi til þess, að flokksmenn hafi bætt ráð sitt.
I reynd má finna þess dæmi.
Þannig segir: „Alþýðubandalagið telur, að nýta eigi
kosti blandaðs hagkerfis bæði að því er varðar eignarhald
og rekstrarform fyrirtækja, um leið og áhrif verkalýðs-
hreyfingar og starfsmanna á rekstur og þróun atvinnu-
lífsins eru aukin.” Þarna er um að ræða nokkurt fráhvarf
frá þeim kommúnisma, sem einkennt hefur stefnu
Alþýðubandalagsins til þessa. í annan staö tók landsfund-
urinn að nokkru undir kenningar Þrastar Ölafssonar um
kjarasamninga. Landsfundurinn sagði. „Reynt verði að
ná heildarsamningi um annan verðtryggingarmæli en
þann, sem beitt hefur verið með afar ranglátum
hætti. . . ” En landsfundurinn sagði líka annars staðar í
ályktuninni, að launamenn þyrftu að taka höndum saman
í baráttu fyrir hækkun launa og „kaupmáttartrygg-
ingu”. .. að samanlögðu er ályktunin um kjaramálin illa
skýrð og ekki að sjá, í hvaða átt hún liggur.
Landsfundurinn skilaði Alþýðubandalaginu eitthvað
nær miðju stjórnmálanna. Þó er þetta enn kerfis- og
kredduflokkur, sem hefur oftrú á ríkiseinokun og forsjá
hins opinbera.. . . ■ - _ ; ? <
Haukur Helgason.
POLITÍSK
FRAMTfDARSÝN
Hvaða skilyrðum þarf sá
stjórnmálaflokkur að fullnægja,
sem þúsundir óánægðra kjós-
enda Sjálfstæðisflokksins geta
átt samleið með og borið traust
til?
Þetta er „milljón-dollara" spurn-
ingin í íslenzkri pólitík.
Vonir tugþúsunda frjálslyndra og
umbótasinnaðra einstaklinga um
markverðar breytingar á íslenzku
þjóðfélagi í framtíðinni velta á
réttu svari við þessari einu spurn-
ingu.
Baktrygging braskaranna
Tökum dæmi:
Þúsundum saman horfa menn á
það í orðlausri forundran, hvernig
einn búlduleitur borgarstjóri og
nokkrir pólitískt skipaðir banka-
stjórar í innsta valdahring Sjálf-
stæðisflokksins ætla að komast
upp með að afhenda fáeinum
fallítt fjármálabröskurum og
flokksgæðingum hundruð millj-
óna af útsvörum almennings og
innstæðum í bönkum. Hér er
auðvitað átt við erfingja ísbjarnar
og Engeyjarættar og jiafskips-
baróna Alberts.
Er það stefna Sjálfstæðisflokks-
ins að almannasjóðir séu til
frjálsra afnota fyrir þá gæðinga
fiokksins, sem kunna ekki að
sjá fótum sinum forráð í at-
vinnurekstri? Hvar er nú ykkar
pólitíski barnalærdómur - frjáls-
hyggjukverið, Davíð og Þorsteinn?
Samtímis berast þau tíðindi að
maður nokkur hafi verið tekinn
fyrir okur vegna viðskipta á árinu
1983. Almenningur veit vel, að
okurlánastarfsemi er orðin blóm-
legasti atvinnuvegur í landinu.
Það er dapurleg staðreynd, að
almenningur í landinu hefur, að
fenginni reynslu, enga trú á rétt-
arkerfinu um að lögum verði
með skjotum hætti komið yfir
okurlánarana.
Sú skoðun nýtur áreiðanlega
meirihlutafylgis með þjóðinni, að
koma beri lögum yfir verðbréfa-
markaðinn; að réttinum til slíkra
viðskipta fylgi skyldur, m.a. fram-
talsskylda og skattskylda, eins
og um aðrar eignir.
Hver borgar okurvextina að
lokum? Almenningur, þú og ég,
því að þeim er jafnóðum velt út í
verðlagið.
Dettur nokkrum í hug, að u.þ.b.
40% þjóðarinnar, sem hingað til
hafa stutt Sjálfstæðisfiokkinn, vilji
leggja blessun sína yfir póli-
tískt gerræði, valdahroka og
bruðl með almannafé, sem lýsir
sér í þessum gerningum?
Auðvitað ekki.
Hvert eiga þeir að fara?
Spurningin er: Hvert eiga þeir
að fara, sem hingað til hafa fylgt
Sjálfstæðisflokknum að málum,
kannski meira eða minna óánægð-
ir, - en telja sig ekki eiga samleið
með honum lengur? Með hvaða
flokki öðrum geta þeir átt samleið,
án þess að falla frá gildismati og
lifsviðhorfum um frelsi einstakl-
ingsins til athafna?
Við getum strax gleymt Fram-
sókn. Þar eru saman komnirhelztu
,,pilsfaldakapítalistar“ landsins;
á bak við Framsókn eru leyniþræð-
ir þéttriðins hagsmunanets þar sem
saman er tengt forstjóraveldi
stærstu fyrirtækjasamsteypu þjóð-
arinnar, SlS, lánasjóða, ríkis-
banka, olíu-, skipa-, trygginga- og
verktakafyrirtækja. Allt þetta lið
lifir og hrærist undir verndar-
væng ríkiseinokunar og milli-
færslna af almannafé. Það eru
þeirra ær og kýr. Þeir stunda á
■degi hverjum það sem Davíð gerir
gér . nú til dómsáfellis: að hygla
gæðingum sínum af almannafé.
Sem hetur fer er þetta valdakjerfi
Eramsóknar að bresta og vænar
horfur á að Framsókn verði fórnað
fyrir þjóðarhag í næstu kosningum.
Skilyrði
En veltum þessu betur fyrir okk-
ur: Hvaða skilyrði þarf sá stjórn-
málaflokkur að uppfylla, sem
treysta má til að vinna umtals-
vert fylgi af Sjálfstæðisflokkn-
um og breyta þannig valdahlut-
föllum í þjóðfélaginu?
Samkvæmt mínum skilningi þarf
slíkur flokkur að fullnægja a.m.k.
þremur skilyrðum:
1. Hann þarf að vera óhvikull í
stuðningi við aðild íslands að
varnarsamtökum lýðræðis-
ríkja.
2. Hann verður að vera reiðubú-
inn að stemma stigu við út-
þenslu rikisbáknsins og styðja
samkeppni á markaði sem
aðalreglu atvinnulífsins gegn
ríkiseinokun og forréttind-
um.
3. Hann verður að beita sér af
krafti fyrir félagslegu réttlæti
og jöfnun eigna- og tekju-
skiptingar gegnum skatta-,
húsnæðislána- og lífeyrisrétt-
indakerfi.
M.ö.o., sá stjórnmálaflokkur, sem
gerir sér vonir um að breyta núver-
andi styrkleikahlutföllum i pólitík
með því að vinna fylgi frá Sjálfstfl.
verður að skilgreina sjálfan sig á
traustum hugmyndagrundvelli
Kjallarinn
JÓN BALDVIN
HANNIBALSSON
ÞIIMGMADUR FYRIR
ALÞÝDUFLOKKINN
lýðræðissinnaðrar jafnaðar-
stefnu; reka í reynd sósíaldemó-
kratíska pólitík.
Nú er svo komið að Sjálfstæðis-
flokkurinn fullnægir hvorki skil-
yrði 2 („báknið burt“), né skilyrði
3 (endurreisn velferðarkerfisins).
Sókn markaðshyggjutrúboðsins
veldur flokknum vissri klofnings-
hættu frá hægri og um leið er
hann æ berskjaldaðri fyrir fylgis-
tapi til vinstri - telji óánægðir
kjósendur hans sig eiga raunveru-
legan valkost.
Þessir veikleikar Sjálfstæðis-
flokksins eru áberandi innan þing-
flokksins; þar er um fjórðungur á
mála hjá Framsóknarkerfinu og
rúmur helmingur samanstendur af
„pilsfaldakapítalistum", sem
fyrst og fremst gæta hagsmuna
einkaaðila innan ríkiskerfisins.
Getur Alþýðubandalagið (eða
Kvennalistinn) sótt fylgi frá Sjálf-
stæðisflokknum?
Lítum á eftirfarandi staðreyndir:
Misskilningur
1. AB og forverar þess hafa alla
tíð fjandskapast við málstað
lýðræðisríkjanna og gengið
erinda sovézkrar utanrikis-
stefnu. 85-90% íslenzku þjóðar-
innar eiga enga samleið með
slíkri utanríkispólitík. Þótt ékki
væri nema af þessari ástæðu,
ein'ni geta hvorki AB (né
Kvermalisti) aótt fylgi frá Sjálf-
stæðisflokknum.
2. Sá flokkur, sem vill stöðva
erlenda skuldasöfnun og
eyðslu ríkisins um efni fram
(opinberir aðilar eru ábyrgir
fyrir 2/3 af erlendum skuldum
þjóðarbúsins) og auka kaup-
mátt almennings með minni
skattbyrði, verður að minnka
hlutdeild ríkisbáknsins í þjóðar-
tekjunum.
Þetta hefur AB aldrei getað skil-
ið. Þess vegna hefur því mistekizt
í þrem ríkisstjórnum. Það hefur
trúað því í hálfa öld, að útþensla
ríkisbáknsins væri sama og sósíal-
ismi eða vinstristefna. Þess vegna
kallaði það alltaf óráðsíustjórnir
með Framsókn „vinstristjórnir.
Þær stjórnir hafa reynzt þjóðinni
dýrar.
En það er einmitt þetta pólitíska
og spillta embættismannakerfi
i ríkisbákni, sem er ábyrgt fyrir
skuldasöfnun þjóðarinnar, f)ár-
festingarmistökum og sóun og
bruðli með almannafé, sem er
meginskýringin á lélegum lífs-
kjörum almennings.
Hvenær hafa menn heyrt félaga
Svavar og Hjörleif boða nauðsyn
aukinnar samkeppni á markaði
til að nýta betur framleiðsluþætt-
ina, auka vöruvöndun, lækka verð
og tryggja þannig hagsmuni neyt-
enda?
En einmitt þetta er forsenda fyrir
tæknilegum nýjungum, örum
hagvexti, hagnaði vel rekinna
fyrirtækja og þar með hækkandi
launum og batnandi lífskjörum.
Hvenær hefur það heyrzt, að tals-
menn AB eða Kvennalista lýstu
skilningi á, hvað þá stuðningi við,
þessi undirstöðuatriði?
3. Úr herbúðum Þjóðviljans
heyrast daglega kveinstafir
miklir yfir sókn markaðs-
hyggjupostula og að AB kunni
engin svör við því. Hið fyrra er
rangt: Sókn „frjálshyggjutrú-
boðsins" er að renna út í
sandinn. Hið seinna er rétt:
Þjóðviljinn er alltaf að berjast á
vitlausum vígvelli með vit-
Iausum rökum. Ágreiningsefni
jafnaðarmanna við markaðstrú-
boðið snúast hvorki um minni
ríkisforsjá né samkeppni á
markaði, sem er beinlínis í þágu
almennings (enda allir æríegir
kapítalistar á móti sam-
keppni). Ágreiningsefnin eru
tvö:_
(a) Óheftur markaðsbúskapur
leiðir til þvílíkrar misskipting-
ar eigna og tekna að það þjóð-
félag, sem af hlýst, er siðferði-
lega fordæmanlegt.
(b) Jafnaðarmenn vilja ekki út-
rýma gróðavoninni, heldur
beizla hana. Það á að vera
hlutverk lýðræðislega kjörinna
stjórnvalda, m.a. með því að
móta almennar leikreglur í
efnahagslífinu og stuðla að
jöfnun eigna- og tekjuskipt-
ingar eftir á, gegnum skatta-,
trygginga- og húsnæðislána-
kerfi.
Reginfirra
Þegar AB-menn boða formúlu-
sósíalisma og ríkisforjsá móti
minni ríkisafskiptum og markaðs-
kerfi, þá tapa þeir einfaldlega
vegna þess að þeir hafa rangt
fyrir sér.
Það er þess vegna reginfirra í
íslenzkri pólitík, að AB sé eða
geti orðið höfuðandstæðingur
Sjálfstæðisflokksins. AB getur
undir engum kringumstæðum
unnið fylgi svo nokkru nemi frá
Sjálfstæðisflokknum. Og haldi AB
hefðbundnum styrk, tryggir það
beinlínis fjöldafylgi Sjálfstæðis-
fiokksins. AB og Kvennalisti til
samans geta að hámarki gert sér
vonir um fylgi á‘bilinu 15-20%.
Hvernig; það skiptist- innbyrðis,
skipfirekki megiijmáli.
JónBaldvin.