Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1985, Blaðsíða 10

10
DV. MÁNUDAGUR 23. DESEMBER1985.
FRÁ FRÉTTARITURUM DV ERLENDIS:
Lúsfan er miðpunktur
aðventunnar í Svíþjóð
Lúsíudagurinn í Svíþjóð setur sterkan svip á jólaundirbúninginn á
aðventunni. Þá skreyta börnin sig með Lúsíuskikkjum, kveikja á
kertum og syngja sálma.
Gunnlaugur A. Jónsson, DV,
Lundi:
Jólin eru lengri í Svíþjóð en á Is-
landi.
Að rninnsta kosti er erfitt að verjast
þeirri hugsun þegar maður sér
sænska veitingastaði auglýsa hlaðin
jólaborð þegar síðustu vikuna í
nóvember og skreytt jólatré sjást
víða í sænskum húsum snemma í
desember.
Víða standa jólin líka alveg fram
til 13. janúar sem er kallaður tuttug-
asti dagur eða Knútsdagur eftir
Knúti helga.
Aðventan lífleg
Nú þegar ég upplifi jólamánuðinn
í'Svíþjóð í fjórða sinn er því ekki að
leyna að mér finnst aðventan héma
skemmtilegri tími en heima á íslandi.
Hér er mun meira um að vera á
aðventunni, ekki síst fyrsta sunnu-
dag í aðventu.
Þá eru flestar verslanir opnar og
mikið um alls kyns uppákomur. Fólk
er komið í jólaskap. Glögg er selt ó
hverju götuhorni, hljómsveitir spila
jólalög, tívolí er starfrækt og jóla-
sveinar víða á ferli.
Lionsmenn með uppboð á jóla-
pökkum og svo mætti lengi telja.
Aðventuljós og jólastjörnur sjást í
flestum gluggum.
Mikið er um að vera í sænskum
kirkjum alla aðventuna, stöðugir
tónleikar og ekki síst á Lúsíudaginn,
13. desember. Dýrkun Lúsíu á upp-
runa sinn á Ítalíu en helgisögnin
segir að hún hafi liðið pislarvættis-
dauða árið 304 á Sikiley.
Löng og flókin saga liggur að baki
vinsældum hennar hér í Svíþjóð en
það mun vera í kringum miðja 19.
öld sem stúdentar við sænska há-
skóla byrja að halda sínar Lúsíuhá-
tíðir og drekka glögg með piparkök-
um.
Nú er Lúsíuhátíðin orðin mjög
umfangsmikil, eins konar miðpunkt-
ur aðventunnar, og haldin í öllum
sænskum skólum og fjölmörgum
fyrirtækjum, einnig í heimahúsum.
Sjálfur sat ég tvo Lúsíufagnaði að
þessu sinni, fyrst klukkan sjö að
morgni á dagheimili því sem sonur
minn sækir og síðan klukkan fjögur
síðdegis í skóla dóttur minnar.
Á boðstólum á báðum stöðum var
glögg og kakó, svo og piparkökur eða
lussekatter, það er sætt brauð.
Börnin voru öll í hvítum kyrtlum,
stúikurnar með Lúsíukórónu eða
silfurband um hárið, strákarnir með
pappahatta og allir sungu Lúsíu-
söngva. Skemmtilegur siður í
skammdeginu þó svo það sé æði
langsótt að telja Lúsíuhátíðina til
kristilegra hátíða.
Sænska jólaborðið
Annar þáttur, sem er einkennandi
fyrir aðventuna í Svíþjóð, eru jóla-
borð veitingahúsanna. Mörg þeirra
þjófstarta þegar fjórðu vikuna í
nóvember en algengast er að jóla-
borð veitingahúsanna séu tilbúin
fyrsta sunnudag í aðventu.
Á jólaborð þessi er hlaðið öllu
hugsanlegu góðgæti. Jólaskinkan er
meginatriðið en lútfiskur, reyktur
lax og margs konar síldarréttir þykja
einnig ómissandi.
Jólaborð þessi einkennast af því
sem Jónas Kristjánsson, ritstjóri DV,
kallar barokkstefnu í matargerðar-
list, það er að meira virðist lagt upp
úr ytra útliti réttanna heldur en
innihaldi.
Er nú svo komið að heilbrigðisyfir-
völd hafa blandað sér í málið, segja
að athuganir þeirra hafi leitt í ljós
að jólaborðin séu í flestum tilfellum
hreinasta gróðrarstöð fyrir sýkla og
geti verið hættuleg heiisu fólks.
Hefur veitingamönnum verið hót-
að banni ef þeir bæta ekki ráð sitt,
en fólk virðist láta sér fátt um
finnast, það vill hefðbundið sænskt
jólaborð hvað sem tautar og raular.
Heiðið sjónvarpsefni
Af framlagi sjónvarpsinstil aðvent-
unnar má nefna jóladagatalið svo-
nefnda (Julcalender). Daglegur þátt-
ur ætlaður börnum þar sem dagarnir
fram að jólum eru taldir niður.
Mikið er jafnan í þennan þátt lagt
enda er hann geysivinsæll. Áð þessu
sinni hafa þó orðið talsvert miklar
deilur um hann. Kirkjunnar menn
hafa óskað eftir og talið við hæfi að
þáttur sem þessi byggi á kristilegum
grunni en hafa fengið lítinn hljóm-
grunn.
Þátturinn nú fjallar mest um tröll
og álfa og önnur fyrirbæri úr heiðn-
um sið og fátt sameiginlegt með
kristnu j ólahaldi.
íbúar í Suður-Svíþjóð eiga einnig
möguleika á að sjá svipaðan þátt
danska sjónvarpsins og er skoðun
margra að Dönum hafi á undan-
förnum árum tekist betur upp með
þessa þætti en Svíum.
Skinkan sótt yfir sundið
Hérna á Skáni er það ómissandi
þáttur í jólaundirbúningi margra að
bregða sér yfir Eyrarsund og kaupa
inn fyrir jólin. Einkum eru það versl-
unarbæirnir Helsingör og Dragör er
taka á móti innrás Svíanna sem
kaupa skinku, medisterpylsur,
nautakjöt svo og áfengi eða vín fyrir
mun minni pening heldur en gerist
hinum megin sundsins.
Margir bregða sér einnig yfir til
Kaupmannahafnar til að þefa af jóla-
stemmningunni þar þó ekki sé eins
hagstætt að versla þar og í Dragör
og Helsingör.
Fagnaðarerindið á íslensku
íslendinganýlendan hér í Lundi
hefur ekki látið sitt eftir liggja á
aðventunni. Sænsk-íslenska félagið
stóð að venju fyrir Lúsíuhátið með
hefðbundnu sænsku jólaborði og
Islendingafélagið hélt jólaball laug-
ardaginn 14. desember.
Var þar fjölbreytileg skemmtidag-
skrá að venjú og þótti jólaskemmtun
þessi takast óvenjulega vel. Sóttu
hana hátt á annað hundrað manns.
ísfirskur jólasveinn úthlutaði sæl-
gætispokum við mikinn fögnuð barn-
anna.
Yngstu börnin fluttu leikþáttinn
Úlfurinn og kiðlingamir sjö og eldri
börnin Mjallhvít og dvergarnir sjö,
hvorttveggja við góðar undirtektir
viðstaddra.
Að venju halda margir íslending-
anna hér heim til íslands um jólin
en alltaf er stór hópur eftir og einnig
talsvert um það að fólk fái heimsókn
um jólin að heiman.
Ekki færri en þrír íslenskir prestar
eru nú búsettir í Lundi og þarf því
ekki að óttast að íslendingar fari á
mis við fagnaðarboðskapinn i ís-
lenskri útgáfu.
Munu tveir prestanna, þeir séra
Torfi Stefánsson frá Þingeyri og séra
Jakob Ágúst Hjálmarsson frá
Isafirði, messa yfir Islendingum á
jóladagsmorgni í Lundi.
Frakkland:
Léttsoðín fitulifur
úr ofalinni gæs
á jólum
Friðrik Rafnsson, DV, París:
Þegar vísitölufrakkinn heyrir orð-
ið jól nefnt kemur einkum tvennt upp
i huga hans: góður matur og raf-
magnsbirta.
Af einhverjum óútskýranlegum
orsökum fyllast Frakkar margir
græðgi í nokkuð sem okkur Frónur-
um þykir ekki tiltakanlega merki-
legt: reyktan lax.
Reyktur lax, helst ættaður norðan
úr álfu, rímar fullkomlega við orðið
jólatré í hugum fólks hér, enda selst
hann í tonnatali.
Ofalin gæsafitulifur
Annað matarkyns og mun þjóð-
legra fær líka franskan munnvatns-
kirtil til að skreppa saman af hrifn-
ingu.
Það er léttsoðin fitulifur úr ofalinni
gæs. Það fæði veldur slefu í lítratali
bara rétt meðan hátíðamar ganga
yfir, svo ekki sé nú talað um ef dálít-
ill truffusveppsbleðill prýðir herleg-
heitin.
Eins og allir vita er franska þjóðin
ákaflega kirkjurækin og kaþólsk,
jafnvel svo að allt að því tíundi hluti
þjóðarinnar sækir guðsþjónustur
reglulega.
Níu Frakkar af hverjum tíu dýrka
guð sinn é aðra vegu og eru mögu-
leikarnir til þess margir. Einn þeirra
er sá að kveikja á ljósaperu. Ef við
lítum þannig á málið sjáum við að
Parísarbúar eru kristnari en páfinn
sjálfur.
Breiðgatan Champs Elysée, sem
breiðir úr sér fyrir neðan sigurboga
Naflajóns, er lýsandi dæmi um raf-
væðingu guðsóttans.
Tröllaukin jólasería fléttast upp og
niður hundruð trjáa sitt hvorum
megin götunnar.
Tuttugu þúsund perur, sagði mér
kunningi minn sem aldrei lýgur vilj-
andi.
Og einhverra hluta vegna bætti
hann við að oft væri þörf fyrir sól-
gleraugu á þessum stað en nú væru
þau nauðsyn.
Ætli hann hafi verið kominn í jóla-
skap?
Ein aðferðin við guðsdýrkunina í Frakklandi er að kveikja á ljósaperum.
Ef við lítum þannig á málin sjáum við að Parísarbúar eru kristnari en páfmn sjálfur. Franskar breiðgötur
breiða úr sér, lýsandi dæmi um rafvæðingu guðsóttans.
Djöfullinn afbrýðisamur
Ekki má gleyma þeim hluta guðs-
óttans er felst í kaupum og sölu:
þessum sífellda leik kaupmanna og
kúnna sem öðlast alveg nýja vídd
um hver jól. Þó gerðist það nýlega
hér í borg að djöfullinn lét á sér
kræla í formi sprengju í stórverslun-
um. Sennilega hefur hann verið af-
brýðisamur, greyið. En hreintrúaðir
viðskiptavinir láta slíkt nú ekki slá
sig út aflaginu.
Eitt er það sem gefur jólavafstrinu
hér óvenjulegan blæ í ár. Hér í landi,
eins og víðar, tíðkast það mjög að
raða heljarmiklum auglýsinga-
spjöldum meðfram hraðbrautum, í
neðanjarðarlestarstöðvar og aðra þá
staði sem líklegt er að fólk eigi leið
um.
Oft má þar líta andríkar hugleið-
ingar um grænar baunir, freyðivín
eða bamableiur, oft í frumlegum
tengslum við jólasveininn. Nú ber
hins vegar nýrra við: innan um dósa-
matarauglýsingamar bregður fyrir
annars konar jólasveinum, óein-
kennisklæddum, en jólasveinum
samt.
Þessir kallar brosa ekki góðlátlega
í skeggið eins og rauðklæddir starfs-
bræður þeirra heldur brosa breitt og
skært til væntanlegra kjósenda.
Enda langar þá á þing og hluti aí
því að komast þangað er víst að haga
sér eins og baunadós á auglýsinga-
spjaldi.